Ermenistan ve Azerbaycan’ın anlaşmasıyla Türkiye sınırı açacak mı? Hacıyev: Ermenistan’ın iyi niyet göstermesiyle normalleşme mümkün olacak

YILDIZ YAZICIOĞLU – BAKÜ

Azerbaycan Cumhurbaşkanlığı Dış Politikadan Sorumlu Danışmanı Hikmet Hacıyev, Azerbaycan’ın toprak bütünlüğüne saygı duyması şartıyla Ermenistan ile barış anlaşması imzalamaya hazır olduklarını açıklayarak, eğer bölgede pozitif gündeme dönülürse Türkiye’nin de sınır kapısını açmasına destek olacaklarını söyledi.

Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan’ın Azerbaycan ile temel ilkelerde anlaşılmasına rağmen henüz barış anlaşması imzalanması aşamasına gelinmediği açıklaması ardından Zengezur Koridoru’nun açılmasıyla ticaret odaklı normalleşme sürecine yeşil ışık yakması gündemde. Paşinyan’ın, “Barış Kavşağı Projesi” açıklamasıyla Zenguzur Koridoru’nu açmayı kabul etmesi Azerbaycan tarafında olumlu karşılandı.

Dış politika alanında yetkili Hacıyev, Azerbaycan’ın ev sahipliğindeki Bağımsızlar Hareketi kapsamındaki yürütülen sömürgeciliğe son verilmesi amaçlı Bakü İnisiyatifi toplantısında Gerçek Gündem’in de aralarında bulunduğu gazetecilere Ermenistan ile müzakerelerdeki son durumu açıkladı.

“ANLAŞMANIN İMZALANMAMASI İÇİN HERHANGİ BİR SIKINTI GÖRMÜYORUZ”

Ermenistan tarafına yönelik “Barış Paris’te, Brüksel’de, Washington’da değil bu bölgede” mesajını sıkça vurgulayan Hacıyev, barış anlaşması imzalanması için Azerbaycan’ın talebi olduğunu anımsatarak, şunları dile getirdi:

“Eğer Ermenistan iyi niyet gösterirse biz barış anlaşması imzalanmaması için herhangi bir sıkıntı görmüyoruz. Ermenistan artık Karabağ üzerindeki egemenliğini kaybetmiştir. Ermenistan’ın hukuksuz şekilde işgali sona erdirildikten sonra barış anlaşması imzalanması sürecinde biz bir mani (engel) görmüyoruz. Ama bunun olabilmesi için Ermenistan tarafı şunu anlamalıdır ki; bu barışın kökleri, barışın tohumları Brüksel, Paris, Washington’da değil, bu bölge içerisine bakmalı, odaklanmalı.

Azerbaycan’da iyi niyet vardır. Bizim için bu savaş bitmiştir, topraklarımızın egemenliğinden emin olunmuştur. Bölgede yeni statüko yaratılmıştır. Bu statüko, adaleti ve uluslararası hukuku temel alan bir statüko. Bundan önceki statüko ise Ermenistan’ın, Azerbaycan’ın topraklarını işgal ederek yarattığı bir statükoydu. Ve Ermenistan’ın destekleyicisi AGİT MİNSK Grubu eş ülkeleri bunu korumaya devam ediyorlardı. Ama o statüko, adaletsiz, haksız ve uluslararası hukuka aykırı bir statükoydu. Bu da kabul edilemezdi. Bana göre, artık bu yeni statüko uluslararası toplum tarafından kabul edilebilecek bir statüko. Tekrarlamak istiyorum ki bu statüko temelinde adalet ve uluslararası hukuk var. Bu yeni statükoyu tanımakla biz Ermenistan ile Azerbaycan arasında bir barış anlaşması imzalamakta sıkıntı görmüyoruz. Yalnız Ermenistan tarafı sözlerle oynamaktansa somut bir adım atarak, masaya gelmesi gerekmektedir.”

Hacıyev, Ermenistan’ın somut yaklaşımını beklediklerini belirterek, öncelikle Ermenistan’ın bölge ülkelerine odaklanmasını ve bölge dışındaki diğer ülkelerden konuya müdahil olunmamasını beklememesi gerektiğini söyledi.

Bölgede bugüne kadar “Ermenistan’ın işgalcilik siyaseti” nedeniyle Türkiye dahil olmak üzere bu ülkeye sınır kapılarını açma olanağı oluşmadığını söyleyen Hacıyev, dolayısıyla bugün Türkiye’nin Iğdır’daki Alican Sınır Kapısı’nı açmamasındaki temel sorumlu Ermenistan olarak işaret etti.

AZERBAYCAN İRAN İLE ZENGEZUR KORİDORU İÇİN ÇALIŞIYOR

Hacıyev, “Ermenistan, Azerbaycan ve kardeş Türkiye’ye karşı arazi iddialarına son verdiği takdirde ve nihayet ki bölgede pozitif gündem ile çıkış etmesi durumunda sınırları açmak mümkün olacaktır. Azerbaycan ile Türkiye, eş zamanlı şekilde bunun olmasını desteklemiştir, Ermenistan’a da her zaman olumlu mesajlar göndermiştir. Ermenistan bölgedeki sorunları bölgede çözmeyi istemeli” diye konuştu.

Zengezur Koridoru konusunda İran ile ilişkileri konusundaki sorumuzu da yanıtlayan Hacıyev, “Aslında uygulamada süreç başlamıştır. İran ile yetkili bakanlıklar arasında adımlar atılmaktadır. Yol üstündeki köprüleri açmak, sorunları gidermek suretiyle İran arazisine geçilmesi ve oradan da Nahçıvan’a doğru gidilmesi mümkün olacaktır. Ermenistan ciddi şekilde adım atarsa bu imkanları değerlendirebileceğiz” ifadesini kullandı.

KARABAĞ’DAKİ ERMENİLERE GÜVENLİ YAŞAM SÖZÜ

Hacıyev, ayrıca bazı uluslararası medya kuruluşları ve Ermeni lobisince ileri sürüldüğü üzere Karabağ’da Ermeni nüfusa yönelik zorunlu göç ettirme politikası uygulandığı gibi iddiaları ise yalanladı. Birleşmiş Milletler (BM) ile insan hakları örgütleri gözetiminde Ermenistan’a geçmek istedikleri takdirde oradaki Ermeni nüfusa güvenli geçiş imkanı sağlandığını anlatan Hacıyev, Karabağ’da kalmaya karar vermiş Ermeni nüfusa da kesinlikle hukuken güvenli yaşama olanağı sunulacağını söyledi.

NE OLMUŞTU?

Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan, 18 Kasım 2023 tarihinde Azerbaycan, Ermenistan ve İran konusunda ihtilafa neden olan Zengezur Koridoru hakkında video paylaştı. Başbakan Paşinyan, yayımlanan videoda; Türkiye ve Azerbaycan ile tüm transit ticaret yollarının güvenli bir şekilde açılmasını önerdi.

Zengezur'dan geçen yolu ise "Barışın Kavşağı" projesi adıyla duyurdu. Videoda projenin nasıl işleyeceği ayrıntılı bir şekilde anlatıldı. Ayrıca, yayımlanan video ise en dikkat çeken ayrıntı, Ermenistan'ın bir dönem işgal ettiği Karabağ üzerindeki iddiasından tamamen vazgeçtiğini bir kez daha vurgulaması oldu.

Ermenistan, Azerbaycan, Türkiye, İran ve Gürcistan'ı kapsayan proje 5 ülkeyi kurulacak demir yolu ağı ve yeni bağlantılarla ile birbirleriyle ve uluslararası alanda daha geniş bir ticaret yapmasını öngörüyor.

Azerbaycan bu yıl da Dağlık Karabağ’ın geri kalan kısmını kontrol altına almış, bölgede yaşayan yaklaşık 120 bin Ermeni evlerini terk ederek Ermenistan’a göçmüştü.

Eylül ayındaki bu gelişmenin ardından iki ülke, Sovyetler Birliği’nin dağılmasından sonra uluslararası toplumun tanıdığı uluslararası sınırlarına geri dönmüştü.

Bunun üzerine Azerbaycan ve Ermenistan arasında kalıcı bir barış anlaşması imzalanması gündeme gelmişti.

Bugüne kadar basına yansıyan haberlerde, barış anlaşmasının yıl sonuna kadar imzalanabileceği yorumları yer almıştı.

Azerbaycan’ın Ermenistan’dan bir diğer talebi de, doğrudan kara bağlantısı bulunmadığı Türkiye sınırındaki Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti’ne bir bağlantı imkanı sağlanması.

Önerilen bu koridora, Zengezur Koridoru deniliyor.

Azerbaycan ve Ermenistan heyetleri, 23 Ekim’de Türkiye, İran ve Rus heyetlerinin de katılımıyla Tahran’da bir araya gelmişti.

Paşinyan da o toplantıdan üç gün sonra Gürcistan’ın başkenti Tiflis’te yaptığı açıklamada Azerbaycan ile barış anlaşmasını yıl sonuna kadar imzalamayı hedeflediklerini söylemişti.