Gelir Dağılımında Böylesi Olmamıştı! En Olumsuz Tablo
2023 yılı Gelir ve Yaşam Koşulları Araştırması sonuçları, gelir dağılımındaki eşitsizliği ölçen önemli göstergelerden biri olan Gini katsayısının, 2006'dan bu yana kaydedilen en olumsuz seviyeye ulaştığını ortaya koydu. Bu durum, gelir dağılımındaki adaletsizliğin 2023 yılında belirgin şekilde kötüleştiğine işaret ederken, ülkedeki ekonomik eşitsizliklerin derinleştiğini gösterdi.
2023 yılına ilişkin Gelir ve Yaşam Koşulları Araştırması, Türkiye'de gelir dağılımındaki bozulmanın sürdüğünü ortaya koydu.
TÜİK'in verilerine göre, gelir dağılımı eşitsizliğinin göstergelerinden biri olan Gini katsayısı 0,420 olarak tahmin edildi ve bu oran, 2006 yılından bu yana kaydedilen en olumsuz değer oldu. Gini katsayısının sıfıra yaklaştıkça gelir eşitliğini, bire yaklaştıkça ise gelir eşitsizliğini ifade ettiği göz önünde bulundurulduğunda, 2023'te gelir dağılımındaki adaletsizliğin arttığı görülüyor.
GELİR DAĞILIMINDA ORTA SINIFIN DURUMU
Araştırma, toplumun en yüksek gelire sahip olan %20'lik diliminin, toplam gelirin %48,7'sini elde ettiğini gösterdi. Bu oran, bir önceki yıla göre 0,7 puan artış anlamına geliyor. En düşük gelire sahip %20'lik grubun toplam gelirden aldığı pay ise %6,1 oldu ve 0,1 puanlık bir artış kaydedildi. Orta gelir grubunun (gelir diliminin ortasında yer alan üçüncü %20'lik dilim) aldığı pay ise %14,3'e düşerek, veri setinin en düşük seviyesini gördü.
En yüksek gelir grubunun elde ettiği gelirin, en düşük gelir grubunun elde ettiği gelire oranı (P80/P20), 2023 yılında 7,9 olarak sabit kaldı. En zengin %10’luk dilimin, en yoksul %10’a oranla elde ettiği geliri ölçen P90/P10 oranı ise 14,2’den 13,8’e geriledi.
GELİR KAYNAKLARININ DAĞILIMI
Toplam gelir içinde en büyük pay, %48,5 ile maaş ve ücret gelirlerine ait oldu ve bu oran bir önceki yıla göre 2,3 puan arttı. İkinci sırada %22,1 ile müteşebbis gelirleri yer aldı ve bu gelirde de %1,1’lik artış görüldü. Sosyal transfer gelirleri ise %17,6 pay aldı ancak önceki yıla göre 2,6 puan azaldı. Tarım gelirinin müteşebbis geliri içindeki payı %20,5 olarak gerçekleşirken, emekli ve dul-yetim aylıkları sosyal transferlerin %88,4'ünü oluşturdu.
BÖLGESEL GELİR EŞİTSİZLİĞİ
2023 yılı verilerine göre, P80/P20 oranının en düşük olduğu bölge 4,9 ile Kocaeli, Sakarya, Düzce, Bolu ve Yalova'dan oluşan TR42 bölgesi oldu. Bunu 5,0 ile Zonguldak, Karabük, Bartın (TR81) ve 5,1 ile Van, Muş, Bitlis, Hakkari (TRB2) bölgeleri izledi. En yüksek oran ise 8,1 ile Ağrı, Kars, Iğdır, Ardahan (TRA2) bölgesinde kaydedildi, Ankara (TR51) ise 7,8 ile ikinci sırada yer aldı.
GELİR GRUPLARI ARASINDAKİ GEÇİŞLER
2023 yılı sonuçlarına göre, bir önceki yılın en düşük %10’luk gelir grubunda bulunan bireylerin %52,1’i aynı gelir grubunda kalırken, en yüksek %10’luk dilimdeki bireylerin %67,3’ü pozisyonunu korudu. Aynı zamanda, en alt %10’luk dilimdeki bireylerin %12,1’i birden fazla gelir grubunda düşüş yaşarken, en üst dilimdeki bireylerin %26,4’ü gelir grubunda birden fazla sıçrama gerçekleştirdi.