İlk yazılar gitmeye başladı: Kaynana vergisi ödemek zorunda kalabilirsiniz

'Kaynana Vergisi', sahibi oldukları konutta kira almadan kaynanalarını oturtan çiftlerin emsal kira bedeli üzerinden ödeyecekleri gelir vergisiyle ilgili bir 'kavram.' Yıllardır yürürlükte olan bu düzenlemede 'emsal kira bedelinin uygulanmayacağı kişiler' arasında sadece kaynanalar değil; amca, dayı, hala, teyze, yeğen de yer almıyor.

Ekonomim yazarı Abdullah Tolu, içinde 'kaynanaların' da oturduğu yaklaşık iki milyon kiralık konut tespit ettiğini aktardı.

Buna göre Maliye, 2024 yılı mart ayında beyan edilecek olan 2023 yılı kira gelirlerine yönelik denetim çalışmalarına başladı.

• Konutlarla mal sahiplerinin Mernis (ikametgah) adresleri karşılaştırılarak, konut adresi ile Mernis adresi aynı olanlar,
• Daha sonra konutlarda oturanlar ile bu konutların mal sahipleri karşılaştırılarak, mal sahiplerinin anne ve babası, çocukları ile kardeşlerinin oturdukları konutlar,
• Kira gelirleri nedeniyle yıllık gelir vergisi beyannamesi verilen konutlar düşülerek, yaklaşık 2 milyon konutun kira geliri elde edebilme potansiyeline sahip olduğu tespit edildi.

Bu konutlar içerisinde, kaynanaların kirasız olarak oturdukları konutlarda var.

Maliyenin bu konuda oldukça hassas davrandığını, ilgili kurumlardan edindiği verilerle kendisinde bulunanları analiz ederek kira geliri elde edildiği halde gelir vergisi beyannamesi vermeyen mükelleflere bu yolla ulaşmaya çalıştığını dile getiren Tolu, şunları kaydetti:

"Maliye, yaklaşık bu 2 milyon konuta tek tek giderek, kiralık olanları ve kimlerin oturduğunu tespit edecek. Bu konutlarda oturanlara ilk yazılar gelmeye başladı, telaş etmeye gerek yok. Kiracılardan kira sözleşmesi, hangi tarihten itibaren kiraladıkları, kira bedeli ve ödemeyi nasıl yaptıklarına dair bilgiler isteniliyor.

Konumuza dönelim: Konut, kira alınmadan kaynananın kullanımına bırakılamaz mı?

Evet, sahip olunan konutun kira alınmadan (kirasız) kaynanaların kullanımına tahsis edilmesi mümkün. Bu aslında akraba olmanın da bir gereği. Ancak, kira alınmasa dahi, kaynananın kullanımına bırakılan konutlar için gelir vergisi ödenmesi gerekiyor. Hemen şaşırmayın, bu yeni bir düzenleme değil, yıllardır yürürlükte. İşin enteresan yanı, bu husus, uygulamada en çok atlanılan veya gözardı edilen konuların başında geliyor.

Kaynana vergisinin dayanağı, emsal kira bedeli düzenlemesi.

Vergi Hukukunda 'ev kirasız, para faizsiz olmaz' kuralı geçerli. Bu kurala göre, sahip olunan konutlar kira alınmaksızın başkalarının kullanımına bırakılamıyor. Bunu önlemek için Gelir Vergisi Kanunu’nda 'emsal kira bedeli' düzenlemesi yapılmış bulunuyor."

Yazının tamamı.

Gelir Vergisi Kanunu'nun 'emsal kira bedeli' başlıklı 73. maddesine göre; bedelsiz olarak başkalarının kullanımına bırakılan gayrimenkullerin emsal kira bedeli, bu gayrimenkullerin kirası sayılıyor. Konutlarda emsal kira bedeli, konutun emlak vergisi değerinin yüzde 5’i olarak hesaplanıyor. Bu düzenlemeye göre, örneğin, bedelsiz olarak başkalarının kullanımına bırakılan konutun emsal kira bedeli, bu konutun kirası sayılıyor. Bu emsal kira bedeli üzerinden de vergilendirme yapılıyor.

Bu arada her düzenlemenin olduğu gibi, emsal kira bedeli düzenlemesinin de istisnaları bulunuyor. Söz konusu düzenlemeye göre, mal sahiplerinin usul (anne-baba, büyükanne-büyükbaba), füruğ (çocuk, torun) veya kardeşlerinin ikametine bedelsiz olarak tahsis edilen konutlar için emsal kira bedeli beyan edilmiyor ve gelir vergisi ödenmiyor.