Mahfi Eğilmez Açıkladı: Asgari Ücret Ne Kadar Artırılmalı?

Yıl sonuna yaklaşırken, asgari ücrete yapılacak zam miktarı üzerine tartışmalar gündemdeki yerini koruyor. Çalışanların geçim koşullarını doğrudan etkileyen bu zam oranının hangi enflasyon verisine göre hesaplanması gerektiği konusunda farklı görüşler öne çıkıyor. Bir kesim, 2024 yılı boyunca gerçekleşen yıllık enflasyon oranının baz alınması gerektiğini belirtiyor.

İktisatçı Mahfi Eğilmez de asgari ücret zammına ilişkin dikkat çeken açıklamalarda bulundu. Asgari ücretin gelmesi gereken seviyesini açıklayan Mahfi Eğilmez, "Yüzde 50’nin altında yapılacak zammın 2025 için beklenen enflasyonun bile yarısında kalacağını görmüş oluruz" ifadelerini kullandı.

ASGARİ ÜCRETTE BEKLENEN NEDİR?

Eğilmez, "Asgari ücretin geçmiş enflasyon kadar artırılmasının dezenflasyon mücadelesine zarar vereceğini öne süren güçlü bir grup var. Bu grubun içinde IMF, Dünya Bankası, yabancı bankalar, yabancı fonlar, bir bölüm iş insanı ve hükümet yapılacak ücret artışlarının 2025 yılında beklenen enflasyondan fazla olmaması gerektiğini öne sürüyor" diyen Eğilmez, "Ücretlerde geçmiş enflasyona göre artış yapılırsa eline fazla ücret geçenlerin bu farkı talebe dönüştüreceği ve bu talep artışının enflasyonu yeniden yükselteceği düşüncesi öne sürdükleri görüşün temelini oluşturuyor" dedi.

Eğilmez, diğer gruba ilişkin olarak da, "Bu görüşün karşısındaki grup ise emeği temsil edenler, bazı akademisyenler, bazı iktisatçılar ve emeği açlığa mahkûm ederlerse bunun önünde sonunda sermayeyi de vuracağının bilincinde olan az sayıda iş insanından oluşuyor. Bu görüşte olanların asgari ücret artışının oranı konusundaki görüşleri farklı olabiliyor. Bazıları geçmiş enflasyon kadar zam verilmesini savunurken bazıları geçmiş enflasyona yakın ama onun altında, bazıları da geçmiş enflasyonun üzerinde artış yapılmasını savunuyor" ifadelerini kullandı.

"SATIN ALMA GÜCÜNÜNÜ ÇOK DAHA ALTINA DÜŞER"

Asgari ücretin ve emekli maaşları dahil olmak üzere bütün ücretlerin geçmiş dönemlerdeki enflasyon kadar artırılması gerektiğini düşünenlerle aynı fikirde olduğunu belirten Mahfi Eğilmez, yazısında şu ifadelere yer verdi:

Asgari ücret 2024 başında bütün yıl uygulanmak üzere 17.002 lira (net) olarak belirlenmişti. 2024 yılında yıllık ortalama enflasyon oranının yüzde 50 dolayında olacağı düşünülürse asgari ücretin 2024 yılı süresince yitirdiği satın alma gücünü yeniden yakalayabilmesi için 2025 başında en az bu oranda zam yapılması gerekir. Ki bu da asgari ücretin (17.002 x 1,50 =) 25.503 lira olarak belirlenmesi demektir.

Asgari ücreti 2025 yılında kamu kesiminin beklediği enflasyon oranına göre artırmayı planlayanların düşüncesi mevcut asgari ücrete yüzde 25 zam yapmak şeklinde ortaya çıkıyor. Bu görüşün kabul görmesi halinde asgari ücretin satın alma gücü 2024 yılı başındaki asgari ücretin satın alma gücünün çok gerisine düşmüş olacaktır.

'İNSANLAR TÜİK'İN ORANLARINA İNANMIYOR'

Söz konusu hesaplamaların TÜİK'in açıkladığı enflasyon verilerine dayanarak yapıldığını belirten Eğilmez, "Oysa insanlar bu oranlara pek inanmıyor. Merkez Bankası’nın her ay yaptığı Sektörel Enflasyon Beklentileri Anketine göre 2025 Eylül ayında enflasyonun hangi oranda beklendiği sorusuna verilen yanıtlar OVP’de öngörülenden çok farklı beklentilere işaret ediyor" dedi.

"2025 yılsonu için Banka’nın kendi seçtiği piyasa katılımcıları yüzde 27,5, reel sektör temsilcileri yüzde 51, hane halklarının temsilcileri yüzde 71,56 oranında enflasyon oranı beklediklerini açıklıyor" diyen Eğilmez, söz konusu beklentiler ışığında 2025 yılındaki enflasyon orasının kamu kesimi tarafının beklediği yüzde 25'lik oranında çıkmasının mümkün olmadığını belirtti. Eğilmez, "Çünkü hepimiz biliyoruz ki 'beklentiler büyük ölçüde gerçekleşmeyi belirler" ifadelerini kullandı.

'ASGARİ ÜCRET AÇLIK SINIRININ ALTINDA'

Yaşam maliyeti ve açlık sınırı çerçevesinde de değerlendirmeler yapan Eğilmez, "Konuya bir de açlık sınırı ve yaşam maliyeti açısından bakalım. Ocak 2024’de TÜRK-İŞ’in her ay açıkladığı açlık sınırı 15.048, tek başına yaşayan bir kişinin yaşam maliyeti 19.630 lira idi. O tarihte 17.002 liralık asgari ücret açlık, sınırının üzerinde, tek kişinin yaşam maliyetinin altındaydı.

Ağustos ayında açlık sınırı 19.271 lira, tek başına yaşayan bir kişinin yaşam maliyeti 24.962 lira olarak tespit edildi. Buna göre asgari ücret hem açlık sınırının hem de tek kişinin yaşam maliyetinin altına düşmüş bulunuyor. Bu durumun yılsonuna kadar daha da bozulacağını düşünürsek asgari ücretin satın alma gücünü ne kadar yitirmiş olduğunu görebiliriz" ifadelerini kullandı.

Eğilmez, "Merkez Bankası anketindeki tahminleri veya TÜRK-İŞ’in tespitlerini dikkate alırsak asgari ücrete yüzde 50’nin altında yapılacak zammın 2025 için beklenen enflasyonun bile yarısında kalacağını görmüş oluruz" dedi.