AYM, Hasköy’ün ardından Bebek’teki kiliselerin de iadesi talebinin reddedilmesini hak ihlali saydı

Anayasa Mahkemesi (AYM), 2019’da Rum toplumu tarafından başvurusu yapılan Bebek Aya Haralambos Kilisesi ve Bebek Aya Yani Mezarlık Dova Kilisesi ve Mezarlığı Vakfı’na yönelik dosyada mülkiyet ihlali kararı verdi.

VAKIFLAR MÜDÜRLÜĞÜ, ‘EKSİK BELGE’ DİYE KABUL ETMEMİŞTİ

Rum toplumu, 2008'de yürürlüğe giren 5737 sayılı Vakıflar Kanunu'nun geçici 7'inci maddesiyle getirilen iade imkanından yararlanmak amacıyla, 1936 Beyannamesi sonrasında vakfa vasiyet edilen ancak mal edinememe nedeniyle başka bir isim (nam-ı müstear) adına kayıtlı olan taşınmazın iadesini istedi.

Rum toplumu tarafından iade talebine ilişkin belgeler Vakıflar Genel Müdürlüğü’ne sunuldu. Ancak Vakıflar Genel Müdürlüğü, Rum toplumunun sunduğu belgeleri eksik kabul ederek 2 ay süre içerisinde tamamlamasını istedi. Ancak Vakıflar Genel Müdürlüğü 2011 yılında taşınmazın vakıf adına tesciline dayanak teşkil edecek nitelikte belgelerin ibraz edilmediği gerekçesiyle iade talebini reddetti.

DAVA SÜRECİ

2009 yılında Rum toplumu tarafından iade talebi mahkemeye taşındı. Rum toplumu, sunulan belgelerin mülkiyetin vakfa ait olduğunu ispatlamaya yettiği hâlde Vakıflar Genel Müdürlüğü’nün incelemeden karar verdiği iddia etti. Ayrıca, 1936 sonrası tüm vakıfların Vakıflar Genel Müdürlüğü bünyesine girdiğini hatırlatarak belgelerin kendi arşivinde de bulunduğunun altını çizdi. Taşınmazın Yorgi Meymaridis adına kayıtlı olduğunun kaydedilirken Hazine’ye ne zaman devrildiğinin araştırılması istendi.

Ancak idare mahkemesi davayı süre aşımı gerekçesiyle reddetti. Kararın Danıştay tarafından bozulmasının ardından idare mahkemesi davayı yeniden inceledi.

Mahkeme, Vakıflar Genel Müdürlüğü’nün taşınmazın tesciline dayanak olabilecek belgelerin davalı idareye sunulması için 2 ay süre verilmesine, bu süre içinde eksiklikler giderilmediği takdirde talepten vazgeçilmiş sayılmasına dair kararını hukuka uygun bulmadı ve Danıştay’ın kararını onadı. Ancak Danıştay, 2018 yılında onama kararını kaldırarak, yerel mahkemenin de kararını bozdu.

DANIŞTAY İLE İDARE MAHKEMESİNDE ARASINDA GİDİP GELEN DOSYA

Bozma kararında, söz konusu Genelge'de Kanun'un geçici 7. maddesindeki şartların var olup olmadığının incelenmesi için gerekli olan belgelerin istenilmesinin öngörüldüğü, bu hâliyle Genelge'de hukuka aykırılık bulunmadığı belirtildi. Bozma kararında, Genelge'nin iptali istemiyle açılan davanın Dairenin 11/12/2014 tarihli kararıyla reddedildiği ve bu kararın da Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunun 7/12/2017 tarihli kararıyla onandığı hatırlatıldı.

Yerel mahkeme 2018 yılında Danıştay’ın bozma kararındaki gerekçeyle davayı reddetti. Karar, Dairenin 12/3/2019 tarihli kararıyla onandı. 2019 yılında Rum toplumu davayı AYM’ye taşıdı.

20 Aralık 2022’de davayı değerlediren AYM, Rum toplumuna ait Bebek Aya Haralambos Kilisesi ve Bebek Aya Yani Mezarlık Dova Kilisesi ve Mezarlığı Vakfı’na yönelik mülkiyet hakkı ihlali olduğuna karar verdi.

“AYM SON İKİ KARARDIR TUTUMUNDA DEĞİŞİKLİĞE GİTTİ”

Avukat Hülya Benlisoy ve Avukat Atila Lök, karara ilişkin olarak Gerçek Gündem’e değerlendirmede bulundu.

Benlisoy, AYM’nin nam-ı müstear iddiasını dikkate aldığını ve sunulan belgelerin yeterince incelenmediğini, mülkiyet hakkının ihlal edildiğini ve başvurunun haklı olduğunu söyledi.

Benlisoy, mülk iadeleri sürecinde AYM’nin mülkiyet ihlali yönünde karar vermesinin fark yarattığını ifade etti. Benlisoy, “AYM de bugüne kadar akışa uymuştu. Son iki karardır tutum değişikliği yaptı. Ancak bize göre olması gereken oldu” dedi.

Benlisoy, kararı şöyle değerlendirdi:

“AYM bizim delilerimizi yeterli buldu ve ihlal kararı verdi. İhlalin giderilmesi için de idare mahkemesine talimat verdi. Yerel mahkemeden de bizim umudumuz yine bu doğrultuda karar çıkması. Şu an idare mahkemesinden bir tebligat bekliyoruz.”