“Daha iyisini yapacağız” dendi; 10 yıl sonra çıkartılan yönetmelik Azınlık toplumlarını mahkeme kapılarında bıraktı

Azınlık vakıfları 10 yılın ardından geçen yılın Haziran ayında çıkan yönetmelikle yeniden seçimlerini yaptı. “Daha iyisini yapacağız” diyerek iptal edilen yönetmeliğin yerine 10 yıl sonra getirilen yönetmelik yayınladığı an itibariyle toplumların ihtiyaçlarını karşılayamadı.

Seçim bölgesinden, seçim tertip heyetlerine kadar hiçbir soruna yanıt veremeyen yeni yönetmelik yayınladığı andan bugüne geçen 1 yılda azınlık toplumlarının hala sorunlarla boğuşmasına neden oluyor.

Yönetmeliğin yayınlanıp seçimlerin yapılmasının ardından toplumlar mahkeme kapısından geri gelemiyor.

Seçim süreci en sancılı geçen Büyükada Rum Yetimhanesi Vakfı ve Üç Horan Ermeni Kilisesi Vakfı’nda yaşanan sıkıntılarsa yeni yönetmelikteki yetersizliği ortaya koyuyor.

BÜYÜKADA RUM YETİMHANESİ 1 YILDIR DAVAYLA BOĞUŞUYOR

32 yıldır seçim yapamayan Büyükada Rum Yetimhanesi Vakfı seçimlerinde, Dimitri Karakaş başkanlığındaki mevcut yönetime karşı rakip bir liste oluştu. Yeni listenin adaylarının askıya çıkmasının ardından bazı isimler hakkında iddialar ortaya atılarak itiraz süreci başlatıldı.

Rakip listede yer alan bir kişinin Yunanistan Başkonsolosluğu'nda çalıştığı ve ajan olabileceği gerekçesi öne sürüldü. Ayrıca bir kişinin de ruhani (din görevlisi) olduğu ve bir başka adayın ise üç farklı vakıfta yönetimde olduğu gerekçesiyle aday olamayacağı söylendi. İki listenin seçime girebileceği Vakıflar Bölge Müdürlüğü’nce kesinleşmiş olmasına rağmen ajan olduğu iddia edilen ve ruhani olduğu gerekçesiyle karşı listenin adaylıkları düşürülürken istifalar olmasına rağmen eski yönetimin listesinin adaylık süreci devam etti. Bunun yanı sıra mevcut yönetimin seçtiği seçim tertip heyeti içerisinde anlaşmazlıklar yaşandı ve bazı üyeler istifa etti. İstifa eden üyelerin yerine yenileri atansa da henüz yetki belgesi almayan seçim tertip heyeti, tek listeyle seçimi gerçekleştirdi.

İtirazların ardından Vakıflar 2. Bölge Müdürlüğü sürece el koydu, seçim tertip heyetinin yönetmeliğe aykırı davranması sonucunda mevcut yönetime yetki belgesini vermeyerek seçimi iptal etti. VBM, kendi belirleyeceği seçim tertip heyetiyle 9 Nisan'da Yetimhane Vakfı'nın yeniden seçim yapmasına karar verdi.

MAZBATA İPTALLERİ

9 Nisan’da yapılan seçimde mevcut yönetim seçimden çekilerek seçimi 92 oyla karşı liste kazandı. 24 Nisan’da mazbatasını alan yeni yönetimin, eski yönetimin itirazı sonucunda Haziran ayında mazbatası elinden alındı. Yeni yönetimin Nisan ayında mazbatayı almasından 2 gün sonra bölge idare mahkemesi tarafından “geriye dönük olarak” yürütmeyi durdurma kararı verildi. 2 gün içerisinde çıkan karar sonucunda süreç ilk seçimin yapıldığı 24.12.2022 tarihine doğru geriye çekildi ve mazbata eski yönetime verildi.

Kararın ardından mazbatası elinden alınan yönetim kadrosu, yeniden görev alan eski yönetime karşı İstinaf Mahkemesi’ne başvurarak kararın bozulmasını talep etti. Ayrıca, mazbata iptali için de Adalar Asliye Hukuk Mahkemesi’ne başvuruldu. Henüz, Adalar Asliye Hukuk Mahkemesi’ndeki dava başlamadan, İdare Mahkemesi jet hızıyla karar vererek İstinaf talebini reddetti.

Gerçek Gündem’e konuşan avukat Nihan Nişancı ve avukat Selina Doğan, idare mahkemesinin kararıyla Vakıflar Bölge Müdürlüğü’nün seçimleri denetleme yetkisinin sınırlandırıldığı ve inisiyatif kullanma yetkisinin alındığını söyledi. Nişancı ve Doğan şunları kaydetti:

“Seçim sürecinde bir aykırılık olması durumunda dahi VBM’nin takdir yetkisi ortadan kalkmış ve böyle bir ihtimalde Asliye Hukuk Mahkemesi’ne başvurma mecburiyetinde bırakılmıştır vakıflar. Asliye Hukuk Mahkemesi’nde bir davanın sonuçlanması demek en az 2 yıl. Yeni vakıf seçimleri 4 yıl sonra yapılacak. Bu yönetmelikle ve bu mahkeme kararlarıyla görüyoruz ki 4 yıl sonra ki seçimlerde herhangi bir şikayet sonrasında sistem kilit olacak. VBM’yi gereksiz ve yersiz bir iş yükü altına sokma riski taşıdığından olası itirazları görmezden gelme eğilimine sokma ihtimali de mevcut. Oysa ki bu yönetmeliğin öncekilerden en temel farkı VBM’nin yargı kararı olmaksızın seçimleri doğrudan yenileme yetkisi tanımasıdır. İdare mahkemesinin bu kararı ile seçim sonuçları yıllarca sürebilecek yargı konusu edilmeye mahkum edilmiştir.”

Adalar Asliye Hukuk Mahkemesi’nde davası devam eden Yetimhane Vakfı için hukuksal süreç henüz bitmedi.

ÜÇ HORAN’IN SEÇİMLERİ İPTAL EDİLDİ

Ermeni toplumu da 2022 yılının Kasım ayında başladıkları seçimleri Aralık ayının sonunda tamamladı. Ancak Ermeni toplumunda da seçimler oldukça çekişmeli geçti. Beyoğlu Üç Horan Vakfı, seçim öncesinde seçmen sandıklarının kısıtlı bölgelere konulmasına ilişkin şikayetler üzerine, eski yönetim tarafından oluşturulan Seçim Tertip Heyeti seçimden çekildi. Bunun üzerine, Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından yeni bir Seçim Tertip Heyeti oluşturuldu. 12 Mart 2023’te yeniden seçime giden vakıfta eski yönetimi seçimi kaybetti. Seçimi kazanan yeni liste kısa süre içerisinde mazbatasını aldı. Ancak bu sırada Simon Çekem başkanlığındaki eski yönetim seçimin iptal edilmesi için dava açtı. 29 Kasım’da sonuçlanan davada mahkeme, seçimlerin iptal edilmesine yönelik karar verdi.

Kararda, “Davanın KISMEN KABULU ile davalı idarenin, davalı idare tarafından oluşturulan Seçim Tertip Heyetine davacı vakıf yönetim kurulunun 11 asil ve 6 yedek üye seçiminin yapılması yönünde verdiği yetki ile bu yetkiye binaen 12/03/2023 tarihinde yapılan Vakıf Yönetim Kurulu Seçiminin IPTALINE, fazlaya ilişkin talebin REDDİNE” ifadesi yer aldı. Davanın istinaf yolu ise açık bırakıldı.

Mahkemenin kararda, Vakıflar Bölge Müdürlüğü’nün usule aykırı davrandığını söyleyerek iptal kararı vermesinin ardından sürecin nasıl işleyeceği ise bir bilinmezlik içerisinde. Konunun tarafları gerekçeli karar yayınlanmadan henüz bir açıklama yapmak istemiyor.

Alınan bilgiye göre, mahkeme, seçim tertip heyetinin seçilecek yeni yönetim kurulunu 11 asil 6 yedek üye olarak belirlemesini yetki aşımı olarak değerlendirdi. Sayıyı belirleyecek tarafın seçimi hazırlayan yönetim kurulu olduğu görüşünde. Ancak Cemaat Vakıfları Seçim Yönetmeliği’nde yönetim kurulu sayısının kim/kimler tarafından belirlenebileceğine dair madde yer almıyor.

SONUÇ NİYETİNE

Kültür ve Turizm Bakanlığı’na bağlı olan ancak yönetmeliğin hazırlanması boyunca dönemin İçişleri Bakanı Süleyman Soylu ve ekibi tarafından çalışmalar yürütülen ve nihayetinde 18 Haziran 2022 yılında çıkan yönetmeliğin ardından 1,5 yıl geçti. Seçimlerin başlaması ve tamamlanmasından ise sadece 1 yıl. “Daha iyisini yapacağız” diye iptal edilen ve 10 yıl sonra 3 sayfa olarak çıkartılan Cemaat Vakıfları Seçim Yönetmeliği’nin 1 yıl içerisinde ortaya koyduğu ise; yılan hikayesine dönmüş mahkemeler silsilesi.

Yeni yönetmelikle ayrılan hastane vakıfları içinse vaat edilen yönetmelik hala çıkmadı. 10 yıl sonra çıkartılan yönetmelik azınlık vakıflarını mahkeme kapılarında asker ederken, hastane vakıfları için çıkacak yönetmelik merak konusu.