Çiğdem Mater: Çekilmeyen filmden 18 yıl almayı kendime anlatmam epey zor

T24’ün Ankara temsilcisi Gökçer Tahincioğlu ile Bakırköy Cezaevi’nden bir söyleşi gerçekleştiren Mater, dava sürecini ve cezaevinde yaşadıklarını anlattı. Mater, yargılanma süreci için Almanya’dan dönme kararı hakkında “‘Keşke gelmeseydim’ dediğim olmadı; ama en altından en üstüne, devlet mekanizmasının tamamı Gezi davasından tutuklu yargılanan yedi kişi için her gün “Keşke gitselerdi” diyor olabilir, kanıtlayamam ama bence mümkün” ifadelerini kullandı.

Yargıtay 3. Ceza Dairesi’nin iş insanı Osman Kavala’ya verilen ağırlaştırılmış müebbet hapis ile TİP milletvekili seçilen Can Atalay, Tayfun Kahraman, Mine Özerden ve kendisi hakkındaki 18’er yıl hapis cezalarını onarken Mücella Yapıcı’nın serbest kalması hakkında ise “Mücellâ dışarıya yansıyan tepkisinden de bildiğiniz üzere çok öfkelendi, hiç de haksız değildi. O gün vaktimizi daha ziyade Mücellâ’yı sakinleştirmekle geçirdik” dedi.

Mater’in öne çıkan açıklamaları şöyle:

"KADIN TUTUKLULARIN SORUNLARI YETERİNCE BİLİNMİYOR"

“Türkiye, ne yazık ki cezaevi yazını açısından epeyce zengin bir ülke. Cezaevine yolu düşenler, oransal olarak ezici bir çoğunlukla erkek olduğu için; dışarısı, daha ziyade -haliyle- erkek tutuklu ve hükümlülerin şartlarına dair fikir sahibi. Oysa sayıca daha az olsa da kadınlar da hapsediliyor. Kadınların hapishane deneyimine dair ne yazık ki ne edebiyatta ne akademide fazla kaynak var.

“'Dışarısı', daha ziyade siyasi tutuklu ve hükümlülerin koşullarını “duymuş, bilmiş.” Ben de bundan azade değilim. Ben de kendimi Bakırköy’de bulana kadar, adli tutuklu ve hükümlülerin koşullarına dair hiçbir şey bilmiyordum, haliyle burada öğrendim. Derin yoksulluğun, “suç isnadıyla” birlikte ortaya çıkan kimsesizliğin, adli yardımdan yoksunluğun hayatları ne ölçüde etkilediğini burada ne yazık ki günbegün öğrenmeye devam ediyorum. Küçük dünyamızda kadın ve erkek cezaevlerindeki eşitsizliklere dair küçük ve olumlu değişiklikler oldu, ancak aslolan infaz kanununda, Ceza ve Tevkifevleri Genel Müdürlüğü kararlarında değişiklikler yapılması gerekliliği. Mesele Bakırköy Kadın Cezaevi değil, mesele 300 küsur bin tutuklu ve hükümlünün yaşam koşulları… Bu koşulları ancak her yerde dile getirerek, gündem yaparak çözmek mümkün bence.”

"TUTUKLANMA ENDİŞEM YOKTU AMA KARAR O SALONDA VERİLMİYOR"

“Baştan aşağı katıksız, delillere değil varsayımlara ve “değerlendirmelere” dayalı bir iddianameyle yargılandığımız için, bu tuhaf ve saçma davanın bir yerde yeniden beraatle sonuçlanacağını düşünüyordum. Hayır, tutuklanma endişem yoktu, çünkü niye olsun? Ama 25 Nisan 2022 günü, heyet karar için ara verdiğinde, Çağlayan Adliyesi koridorlarındaki polis kalabalığını görünce anladım tabii. 'Karar için ara'nın oyunun bir parçası olduğu hepimizin malumu, karar o 'ara'da verilmediği gibi, o salonda da verilmiyor.”

"KEŞKE GELMESEYDİM DEDİĞİM OLMADI"

“İlk birkaç gün haliyle şaşkınlıkla geçti. Neyse ki o şaşkınlıktan çok kısa sürede çıkıp kendimize günlük bir rutin kurmayı başardık. “Keşke gelmeseydim” dediğim olmadı; ama en altından en üstüne, devlet mekanizmasının tamamı Gezi davasından tutuklu yargılanan yedi kişi için her gün “Keşke gitselerdi” diyor olabilir, kanıtlayamam ama bence mümkün.”

"ÇEKİLMEMİŞ FİLMİN YOKLUĞUNU KANITLAMAK EPEY ZOR OLDU"

“Olan biten öyle tuhaf, öyle saçma ki davaya dair önümüze gelen her yeni hukuki metin bir öncekine rahmet okutuyor. Ben 2019-2020 arasını, mahkemenin “çekildiğini” iddia ettiği filmi çekmediğimi anlatmaya çalışarak geçirdim. Sonrasında da, “Gezi başarısız oldu, o yüzden filmden vazgeçtikleri değerlendirilmiştir” tespitiyle uğraştım. Çekilmemiş bir filmin 'yokluğunu' kanıtlamak epey zor oldu. Çekilmeyen filmden 18 yıl almayı da kendime anlatmam epey zor tabii. Suç örgütü liderlerinden tecavüz suçlularına, affedilenlere gelince; e tabii, suç var, suç var… Çekilmeyen filmle Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti’ni yıkmaya teşebbüs, anlaşılan Türkiye yargısının her kademesi için mümkün, kesin, tutarlı ve çelişiksiz…"

"KARAMSARLIĞIMIN AVANTAJINI YAŞIYORUM"

“Ben epeyce karamsar biriyimdir, bu karamsarlığın cezaevinde işe yaradığını itiraf etmeliyim. Cezaevi, insanın olan biteni daha sarih görmesini sağlayan bir yer bence, bunun da avantajını yaşıyorum. Karamsarlığıma rağmen Yargıtay ve Anayasa Mahkemesi’nde hâlâ yargıçlar olduğunu umdum hep. Yargıtay’da yokmuş, AYM için umudumu korumak istiyorum. Naiflik işte :)”

"HAPİSHANENİN EŞİTLEYEN BİR YANI VAR"

“Bakırköy Kadın Cezaevi, siyasi ve adli tutuklu ve hükümlülerin birlikte olduğu bir yer, tabii faklı koğuşlarda. Biz Nisan 2022’de tutuklandıktan sonra, iki ay hücrede kaldık. Mine (Özerden) yalnız, Mücellâ (Yapıcı) ve ben birlikte… Temmuz 2022’de üçümüz bir koğuşta buluştuk, Mücellâ tahliye olana kadar da üçümüz birlikteydik. Perşembeden bu yana Mine’yle birlikteyiz. Diğer tutuklu ve hükümlülerle; maltaya çıktığımızda, avukat görüşüne gittiğimizde anlık konuşmalar, karşılaşmalar yaşıyoruz. Yoksa herhangi bir temasımız yok. Erkek cezaevlerinde böyle midir bilmiyorum ama bence, hapishanenin “eşitleyen” bir yanı var, herkesin herkesi dinlediği ve anlatmaktan çekinmediği… Bu tabii kadınlığın da avantajı. Anlık karşılaşmalarımda duyduklarımdan, dinlediklerimden anladığım; şiddet içeren suçlar nedeniyle burada olan kadınların epeycesinin öz savunma hakkını kullandığı. Uyuşturucu ve benzeri suçlardan baronesler yok burada. Adli yardımdan, aileden, maddi destekten yoksun kalabalık bir nüfustan söz ediyoruz. Bakırköy Cezaevi’nde epey TC yurttaşı olmayan tutuklu ve hükümlü de var, onların durumu haliyle çok daha zor. “

"ARALIKSIZ YÜRÜYEBİLECEĞİM BİR YERDE OLMAK İSTERDİM"

(Şu an nerede, ne yapıyor olmak istersiniz?) “Bu soruya onlarca farklı yanıtım var ama sanırım en baskın geleni, bir duvara toslamadan, durmadan aralıksız yürüyebileceğim bir yerde olmak. Bir de Ege’deki köy evimizin bahçesinde, ailem ve arkadaşlarımla “durmak.”

"HAKİMLERE SORMALI"

“Elbette, çok ağır bir adaletsizlik duygum var ama memlekette yüz küsur yıldır olan adaletsizliklere bakınca, hem yalnız olmadığımı hem de bunun bana, bize özel olmadığını tabii ki biliyorum. Osmanlı’nın son döneminden Cumhuriyet’in bugününe kadar, bizim başımıza gelenler o kadar çok insanın başına geldi ki, insanlar o kadar ağır bedeller ödediler ki, bizimki de ne yazık ki o epeyce kalın kitapta bir sayfa. “Son sayfa olmasını umuyorum” diyeceğim ama çok naif bir dilek olacak Adaletsizliğe uğramayla baş etmemin sebebi, bence suçsuzluğumuzdan kaynaklanan huzur. Bu davada yargılanan hiç kimsenin suçu yok, bunu bizi yargılayıp mahkûm edenler de gayet iyi biliyor. Sanırım bu soruyu hakimlere de sormalı: Adaletsiz davrandığınız duygusuyla nasıl baş ediyorsunuz? :)”

"O GÜNÜ MÜCELLA'YI SAKİNLEŞTİRMEKLE GEÇİRDİK"

“Cezaevinde, doğal olarak belirli gün ve haftalar dışarıya kıyasla daha fazla. Zira sürmekte olan davalara dair kararlar, tebliğnameler iş gündeminizi belirliyor, takvimde böyle günler de oluyor. Bu kararları genel olarak televizyondan öğreniyoruz. Avukatlarımız gelip detayları anlatıncaya dek bilgilerimiz televizyon haberleriyle sınırlı oluyor, işin aslını birkaç saat sonra öğreniyoruz. Ben Yargıtay tebliğnamesini okuyunca üç bozma, beş onama öngörmüştüm. “Nereden bildin?” diyeceksiniz, sadece tahmin ettim. Tamamen siyaseten yönetilen bir davada, birkaç kişinin kararını bozup kalanları onamanın toplamsal tepkiyi kısıtlayacağını varsaydım. Mücellâ dışarıya yansıyan tepkisinden de bildiğiniz üzere çok öfkelendi, hiç de haksız değildi. O gün vaktimizi daha ziyade Mücellâ’yı sakinleştirmekle geçirdik. Aradan çok kısa bir zaman geçti ve Yargıtay beşimiz için onama, üçümüz için bozma kararı verdi. Benim beklediğim bir şeydi açıkçası, tebliğname epeyce ipucu vermişti olacaklara dair. “

HÜKMÜ DUYUNCA NE HİSSETTİ?

“Ne kadar tahmin etmiş olursam olayım, derin bir hayal kırıklığı elbette… En ufak bir delil içermeyen on binlerce sayfalık dosyalarla, beraatle biten yargılamalara rağmen Yargıtay beş kişinin hayatı üzerine hüküm kurmaktan çekinmedi. Tutuklandığımız ilk günden itibaren hep aynı şeyi söyledim: Bu, sekiz kişiyle alakalı bir mesele değil. Şimdi de beş kişinin meselesi değil. Anayasal güvence altında olduğunu varsaydığımız vatandaşlık haklarımızı, anayasayı, yasaları ve kanun önünde eşitliği tartışmalıyız; beş kişi için değil, bütün memleket için.”

KARARIN KENDİSİYLE İLGİLİ BÖLÜMÜNÜ NASIL DEĞERLENDİRDİ?

“Yargıtay, Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti’ni devirmeye teşebbüse yardım ettiğim gerekçesiyle 18 yıllık cezamı onadı. Birlikte yargılandığım arkadaşlarımın mahkûmiyet gerekçeleri gibi benimkilerin de iler, tutar tarafı yok. Çok kısa özetlemem gerekirse, Yargıtay diyor ki, “27 Haziran 2013’te bir toplantıya katıldı, 7-14 Temmuz 2013’te Erivan Film Festivali’ne gitti, Osman Kavala’yla Ocak 2012’de irtibat kurmaya başladı, Tayfun Kahraman’la 12 Haziran 2013’te irtibata başladı, Eylül ayında Tünel Meydanı’ndaki bir protestoda gazdan etkilenenlere ofisin merdivenlerinde Gaviscon verdi, Ağustos sonunda Saraybosna Film Festivali’ne gitti.”

Çok kısaca anlatmam gerekirse, ben yapımcıyım, festivallere gitmek benim işimin bir parçası. Film yapmaya çalışmak (ve bazen başaramamak) da…

27 Haziran Garaj İstanbul toplantısı ise bence -Yargıtay kararında küçük görünse de- en feci kısımlarından biri. Bir toplantıya katılmak elbette suç olamaz, bunu bir kenara koyalım. Ancak iddianame, hatta polis sorgusu aşamasından itibaren karşıma çıkan bu toplantıya teknik olarak katılmış olamam, zira o gün ve saatte İzmir’de, sinemaya dair kamusal bir toplantıda konuşmacı olarak sahnedeyim! Yargıtay ilamında, bu toplantıya katıldığımın fiziki takip tutanaklarıyla doğrulandığı yazıyor! Yani Yargıtay aynı anda İzmir ve İstanbul’da olabileceğime ikna olmuş. Zira avukatım, elbette, ilk derece mahkemesinden itibaren söz konusu günde İzmir’de olduğumu kanıtlarıyla dosyaya sundu. Yargıtay, vicdani kanının kesin, tutarlı ve çelişmeyen verilere dayandığı gerekçesiyle hükmü onadığını belirtiyor.

Yargıtay’a göre, Osman Kavala’yla Ocak 2012’de haberleşmeye başlamışım. Ben 2004-2009 arası Anadolu Kültür’de çalıştım. “2012’den itibaren haberleşiyorlar” derken kastettikleri “hazırlık” vurgusu biraz acayip, sanki 2012’de tanışmışız gibi… Öte yandan, aynı Yargıtay “hükümeti devirmeye yardım eden” diğer sanık Tayfun Kahraman’la, 12 Haziran’dan itibaren irtibatta olduğumu bir kanıt olarak “sunuyor.” Gezi protestoları -hani bizim organize ettiğimizi iddia ettikleri- 27 Mayıs’ta başlamış, biz “organize” edenler anca 12 Haziran’da iletişime geçmişiz… Hükümeti devirmeye niyetliymişiz ama bunca olan bitenin içinde 7-14 Temmuz’da Osman Kavala’yla Erivan’da festivale gidiyoruz, üstelik Kavala jüri. Böyle bir rahatlık yani.

Eylül ayında bir arkadaşımla, Hrant Dink cinayeti davasına dair bir duyuruyu forumlar sosyal medya hesaplarından duyursun diye bir telefon konuşması yapıyoruz. Yargıtay bunu “suç olarak” karara yazıyor. Tebliğnamede yer alan, Hrant’ın Arkadaşları’nın parçası olarak yaptığım telefon konuşmalarının Dink cinayeti ve 19 Ocak anmalarıyla ilgili olduğunu tebliğnameye yanıtımızda elbette belirtmiştik, anlaşılan oybirliğiyle hükmümü onayan beş yüksek yargıç, dosyayı okuma gereği duymamış. Başka açıklama bulamıyorum.”

AYM'DEN UMUDU VAR MI?

“Yargıtay tebliğnamesi açıklandığında, “Yargıtay’da hakimler olduğunu umuyorum” demiştim, yokmuş. Şimdi, aynı cümleyi Anayasa Mahkemesi hakkında kuruyorum, umarım AYM’de bütün bu tuhaf ve saçma sürece “dur” diyecek hakimler vardır. Hep söyledim, bu sadece bizimle ilgili değil. Herkese olur, olabilir, olacak…”