11 milyon isim Mars'ta! Türkiye ilk sırada

ABD Ulusal Havacılık ve Uzay Dairesi’nin (NASA) yeni Mars gezgini Perseverance, yaklaşık 7 ay önce Florida'daki Cape Canaveral Uzay Üssü’nde başlayan 494 milyon kilometrelik yolculuğunu tamamladı. Tam olarak planlandığı tarihte Kızıl Gezegen’in yörüngesine giren Perseverance, başarıyla komşu gezegenimize iniş yaptı.

30 Temmuz 2020'de yola çıkan ve saatte 20 bin kilometre gibi muazzam bir hızla Mars atmosferine giriş yapan Perseverance, adeta bir meteor gibi Mars yüzeyine ilerlerken iniş takımında bulunan paraşüt açılarak devasa bir hızla düşen uzay aracını yavaşlattı. Son olarak Gökyüzü Vinci olarak adlandırılan iniş roketlerinin çalışması Perseverance’in Kızıl Gezegen’e hafifçe iniş yapmasını sağladı.

"7 DAKİKALIK DEHŞET"

Perseverance’ın Mars’a inişi kesinlikle kolay olmadı. Zira Mars ile Dünya arasındaki mesafe nedeniyle NASA’nın ile uzay aracı arasındaki bir sinyal alışverişi ancak 11 dakikada gerçekleşiyor. İniş toplamda 7 dakika süreceğinden inişin tüm kontrolü Perseverance’ın otonom sistemlerinde olacak ve bir şeylerin ters gitmesi halinde NASA, herhangi bir müdahalede bulunamayacaktı. NASA mühendisleri bu süreyi "7 dakikalık dehşet" olarak nitelendiriyor.

Eski bir nehir deltası olan Jezero Kraterine iniş yapan Perseverance, 900 kilo ağırlığa sahip Percy adlı devasa bir keşif robotu taşıyor. Ancak Perseverance’ın Mars’a götürdüğü en iddialı uzay aracı Percy değil, küçük bir Mars helikopteri olacak. 4 kez uçma denemesi gerçekleştirecek olan bu helikopter, başarılı olması halinde Dünya dışı bir gezegende havalanan ilk helikopter olacak ve uzay çalışmalarında önemli bir kilometre taşı halinde gelecek. İniş yaptıktan sonra Mars'tan ilk görüntü de NASA'ya ulaştı.

NASA yetkilisi Swati Mohan, yaptığı açıklamada "Perseverance uzay aracı şu anda kalp atışı sesleri gönderiyor; bu da aracın normal bir biçimde çalıştığını gösteriyor" ifadelerini kullandı.

ÖRNEKLER SALDA GÖLÜYLE KIYASLANACAK

Perseverance Mars’ta bulunan Jezero Krateri’ni en az 1 Mars yılı boyunca (Dünya zamanıyla yaklaşık 687 gün) boyunca inceleyecek. Ardından 2030’lı yıllarda yeniden Dünya’ya dönecek. NASA Jezero Krateri’nden elde edilecek verilerin Burdur’da bulunan Salda Gölü’nden alınan örneklerle kıyaslanacağını, Salda’nın Mars’ı daha iyi anlamamızı sağlayacağını da duyurdu.

BBC'ye konuşan proje sorumlusu Jennifer Trosper, Perseverance'ın atmosfere girişi öncesi manevra kabiliyetleri olduğunu ancak "buna gerek olmayacağını düşündüğünü" söyledi.

Baş mühendis Adam Steltzner, aracın lastik sisteminin de Curiosity'den elde edilen tecrübe ile sağlamlaştırıldığını ifade etti. Perseverance'ın Mars'ın kayalıklı yüzeyinde yıpranmadan hareket edebilmesi için lastikleri özel şeritlerle üretildi.

Kaya ve toprak parçalarını toplayarak Dünya’ya gönderilmek üzere tüplere doldurup Mars yüzeyine bırakacak olan uzay aracı, aynı zamanda Kızıl Gezegen’in jeolojik yapısını inceleyerek, gelecekte Mars’a inecek astronotların, atmosferdeki karbondioksitten oksijen üretip üretemeyeceklerini test edecek. Perseverance’ın hazırladığı tüpler ise NASA ve Avrupa Uzay Ajansı tarafından 2026’da Mars’a gönderilmesi planlanan daha küçük bir araç tarafından buradan alınacak ve Dünya’ya getirilecek.

KARGOSUNDA NELER VAR?

Bu uzay aracı teknolojisini yakından takip etmeyenler için, Perseverance ile 2012 yılında Gale Kraterine indirilen Curiosity aracı arasındaki farkı yakalamak kolay değil. Ancak dış kaplamanın altında, Perseverance çok farklı bir donanıma sahip. Görevi olan bilimsel araştırmaları yapabilmesi için özel enstrümanlarla donatıldı.

Üzerinde 20 kamera ve bir çift mikrofon olan Perseverance'ın Dünya'ya çok sayıda özel görüntü yollaması beklenirken, araçta bulunan ve kamera çekim kabiliyeti olan bir mini helikopterin de uçurulmaya çalışılacağı belirtildi.

INGENUITY (marifet, hüner): Mars’ta uçabilecek şekilde tasarlanmış ilk mini helikopter. 1,8 kilogram ağırlığındaki Ingenuity, atmosferi Dünya’nın atmosferinin yüzde 1’i yoğunlukta olan Mars’ta test uçuşları yapacak. (Atmosfer yoğunluğunun düşük olması kalkışı zorlaştıran bir faktör.) 13 megapiksellik kamerasıyla renkli fotoğraflar da çekecek olan Ingenuity’nin uçuşları Ay’ın ötesine yapılacak insanlı uzay misyonları için önemli bilgiler sağlayacak.

MASTCAM-Z: Yüzeydeki mineralleri incelemek için kullanılacak gelişmiş bir kamera sistemi.

MEDA: İspanya’nın ürettiği sıcaklık, rüzgar hızı ve yönü, basınç, nem ve toz ölçümleri yapan bir sensör.

MOXIE: Astronotların Mars karbondioksitini oksijene dönüştürüp dönüştüremeyeceklerini anlamak için tasarlanmış bir deney seti.

PIXL: Kimyasal elementleri tanımlamak için bir röntgen sprektrometresi ve kaya ve toprak dokularının yakından fotoğraflarını çeken bir kamera.

RIMFAX: Norveç’in ürettiği bir yeraltı radarı. RIMFAX, yüzeyin altındaki jeolojik yapının haritasını çıkaracak.

SHERLOC: Spektrometreler, bir lazer ve bir kamera kullanarak suyun değiştirdiği organik ve mineral bazlı kalıntıları avlayacak.

SuperCam: Bir kamera, lazer ve spektrometreler kullanarak kayaları ve toprağı inceleyip organik bileşikler arayacak.

9 KEZ MARS’A GİTTİ

ABD, Perseverance ile 9 kez başarılı şekilde Mars'a uzay aracı gönderen tek ülke olma özelliğine kavuştu. "InSight" ve "Curiosity (Meraklı)" isimli iki uzay aracı halen Kızıl Gezegen'in yörüngesinde çalışmalarına devam ediyor.

NASA'nın uzun vadeli hedefi 2030'lu yıllarda Mars'a insanlı bir uzay aracı gönderebilme kapasitesine ulaşmak.

"MARS'A ADINI GÖNDER"

NASA, Perseverance adlı uzay aracını Mars’a göndermeden önce projeye dikkat çekmek için “Mars’a Adını Gönder” adında bir kampanya başlatmıştı ve NASA’nın bu kampanyaya özel olarak yayınlamış olduğu siteye bilgilerinizi girerek adınızın Perseverance ile birlikte Mars’a gitmesini sağlayabiliyordunuz.

NASA tarafından paylaşılan bilgilere göre Mars’a Adını Gönder kampanyasına en çok Türkiye’deki internet kullanıcıları ilgi göstermişti. Yapılan açıklamalara göre Türkiye’den 2,5 milyon kişi kampanya dahilinde adını yazdırdı ve Perseverance ile birlikte Mars’a göndermiş oldu.