133 günde tüketici borcu yüzde 15,4 arttı
16 Ağustos’tan 27 Aralık’a kadar geçen 19 haftada tüketiciler toplamda 62 milyar lira daha borçlandı. Buna rağmen büyüme motoru eski hızıyla çalışmıyor. Ekonomide dengelenme denen efsanenin altında tüketici borçlarıyla şişirilen talep yatıyor.
Merkez Bankası’nın politika faizini 4 toplatıda yüzde 24’ten yüzde 12’ye indirmesinin etkileri kredi faizlerinde de görülmeye başlandı. Özellikle tüketici kredilerinde faizler sert şekilde aşağı indirilince yurttaşlar için borçlanmak kolaylaştı. Tüketici kredilerinde en radikal indirimler ise konut kredilerinde görüldü. Zira iflasın eşiğine gelmiş konut sektörünü canlandırmak özellikle 2019 yazında aciliyet kazanmıştı. Böylece başta kamu bankaları konut kredisinde faizleri aylık yüzde 0,99’a kadar aşağı indirdiler. Dün Ziraat Katılım’dan konut kredilerine ilişkin bir hamle daha geldi. Ziraat Katılım Bankası konut kredisinde finansman oranını aylık 0,79’a indirdi (Ziraat Katılım, İslami usullere göre faizsiz bankacılık yaptığı için faiz yerine finansman oranı kavramı kullanılıyor).
Öte yandan ekonomik durgunluktan çıkış için iktidar geçici formülünü bulmuş gibi görünüyor. Faizler indikçe daha çok borçlandırılan piyasada para bollaşsa da borç stresi artıyor. Son aylarda tüketici kredilerindeki hacim artışı ise olağanüstü seviyelere yükselmiş durumda. Yaşanan değişimi özetlemek için 16 Ağustos ve 27 Aralık tarihlerindeki tüketici borçluluğuna mercek tuttuk.
TARİH 16 AĞUSTOS 2019
Eski Merkez Bankası’nın başkanı Murat Çetinkaya temmuzda görevden alındı ve yerine Murat Uysal atandı. Yeni başkanın yönettiği ilk Para Politikası Kurulu toplantısında faizler yüzde 24’ten yüzde 19,75’e düşürüldü. İzleyen günlerde ise bu indirim kredi faizlerini de etkilemeye başladı. Merkez Bankası’nın verilerine göre bu tarihte yurttaşların mevduat bankalarına olan borçluluğu aşağıdaki gibiydi.
Konut kredisi borçları: 167 milyar TL
Taşıt kredisi borçları: 4,4 milyar TL
İhtiyaç kredisi borçları: 215 milyar TL
BirGün'den Ozan Gündoğdu'nun haberine göre, tüketiciler 16 Ağustos’tan beri durmaksızın borçlandırılıyor. Kira derdinden, kalabalık metrobüslerden kurtulmak isteyen veya geliri tüketimine yetmeyen milyonlara borç fırsatları sunuluyor. Piyasaya pompalanan para ile elindeki malı satamayan sermayedarlar kurtarılıyor, yurttaşlar ise yıllar yılı bankalara muhtaç bırakılıyor.
TARİH 27 ARALIK 2019
16 Ağustos’tan bu yana hız kesmeden borç dağıtılmaya devam ediliyor. O tarihten bu yana ihtiyaç kredisinde yıllık faizler ortalama yüzde 23’ten yüzde 15’e, taşıt kredisinde yüzde 24’ten yüzde 13,1’e düşürüldü. Konutta ise kamu bankaları yaz aylarında zararına kredi vermeye başlamıştı. Böylece kredi talebi arttı. 27 aralık tarihi itibariyle yurttaşların mevduat bankalarına olan borçluluğu aşağıdaki gibi.
Konut kredisi borçları: 185,5 milyar TL
Taşıt kredisi borçları: 5 milyar TL
İhtiyaç kredisi borçları: 255 milyar TL
Merkez Bankası’nın verilerine göre 133 günde sadece mevduat bankaları aracılığıyla piyasaya sürülen fazladan para 60 milyar lira. Buna rağmen büyüme motoru eski hızıyla çalışabilmiş değil. Peki katılım bankaları ve dövize endeksli krediler de dahil edildiğinde tüketici kredileri 16 Ağustos’tan 27 Aralık’a dek ne kadar arttı?
HAFTADA ORTALAMA 3,3 MİLYAR TL
16 Ağustos itibariyle konut, taşıt ve ihtiyaç kredilerinden oluşan toplam tüketici kredisi hacmi 402 milyar 476 milyon liraydı. 134 gün sonra bu tutar 464 milyar 541 milyon liraya yükseldi. Bu kısa süre içinde tüketici borçluluğu yüzde 15,4 artırıldı. Piyasaya sadece tüketici kredileri eliyle 62 milyar lira para sürüldü. Başka bir hesapla 133 gündür yurttaşlar her hafta 3,3 milyar TL borçlandırıldı.