2018'de küresel ekonomide neler yaşandı?

2018 dünyada bir çok açıdan çok hareketli ve sürprizlerle dolu bir yıl oldu. Yıl boyunca ekonomide küresel düzeyde meydana gelen en önemli olayları şöyle sıralayabiliriz.

FED’den Tarihin en büyük para yakma operasyonu

ABD Merkez Bankası (FED) 2008 krizinde batan bankacılık sistemini kurtarmak için 200 yıllık tarihinde bastığı 800 milyar $ baz paranın 4 katını krizi takip eden birkaç yıl içersinde basmış ve bilançosunu yaklaşık 4 trilyon $’a yükseltmişti. FED 2017 yılı sonunda çok küçük miktarlarla piyasaya verdiği bu parayı geri çekmeye başladı. 2018 yılı sonuna kadar FED gittikçe hızlanan bir tempoyla piyasalardan yaklaşık 450 milyar $ çekti ve bu paraları yok etti. Tarihin gördüğü en büyük para yakma operasyonu sonuçta bir çok dünya borsasının ayı piyasasına girmesine neden oldu. Borsalar 2008 sonrasında basılan para ile coşmuştu. Para muslukları kapatılıp bir de sistemdeki para yakılmaya başlanınca özellikle para yakma hızının artış gösterdiği yıl sonuna doğru tüm dünya borsa beri ciddi satışlarla sarsıldı. Yaklaşık 100 trilyon dolarlık dünya hisse senedi piyasalarında para yakma operasyonu sonucunda kaybolan diğer 18.2 trilyon $’ı buldu. Para yakma operasyonu özellikle gelişmekte olan ülke para birimlerinde dolar karşısında değer kaybetmesine yol açtı. Yaz aylarında Türk lirası, dolar karşısında 7.24’e kadar değer yitirdi.

Ticaret Savaşları:

ABD Başkanı Donald Trump daha seçim kampanyası sürecinde özellikle Çin’e karşı bir ticaret mücadelesi vereceğini beyan etmişti. Başkan Trump Pekin yönetiminin Amerikalıların fikri mülkiyet haklarına uymadıklarını düşünüyor. Bu sebeple Amerika’nın yıllık 600 milyar $’a kadar zarar gördüğünü iddia ediyor. Başkan Trump bu sorunu ortadan kaldırmak için Çin’e karşı gümrük duvarları koymaya başladı. Çinli yöneticiler de buna bir çok amerikan ürününe gümrük vergileri getirerek karşılık vermeye çalıştı. Yıl sonunda Arjantin’de düzenlenen G 20 zirvesinde iki taraf ticaret savaşlarına üç aylığına ara verme kararı aldı. Buna rağmen yılın ilk on ayında Amerika’nın Çin’e yaptığı tarım ihracatı %42 düştü. Çin’in ABD tarım ürünlerine gümrük uygulaması ile her iki ülke yaklaşık 2.9’ar milyar dolar zarara uğradı. Consumer Technology Association adlı bir kuruluşun yaptığı araştırmaya göre; ABD’nin uyguladığı gümrük vergileri ise Çinli teknoloji imalatçılarına yıllık 12 milyar $ zarar olarak yansıdı. Ticaret savaşlarında Detroit’te üretim yapan en büyük üç Amerikalı otomobil üreticisinin yıllık zararı ise 3 milyar doları bulacak. Rusya Başbakanı Dimitriy Medvedev Aralık ayı başında yaptığı bir açıklamada “Ticaret savaşları küresel ekonomiye yaklaşık yarım trilyon dolara mal oldu. Ülkemize yönelik yaptırımlar ve bizim karşı adımlarımız nedeniyle de toplam kayıp 100 milyar dolara ulaştı” ifadelerini kullandı.

İran’a yaptırımlar

ABD Başkanı Donald Trump, İran ile varılan nükleer anlaşma neticesinde kaldırılan yaptırımların tamamının yeniden uygulamaya koyacağını da yine daha seçim sürecinde vaat etmişti.

Mayıs ayında İrana yaptırımları tekrar getireceğini duyuran Trump yönetimi İran hükümetini sıkıştırmayı ve Orta Doğu'daki "hasmane" bulduğu politikalarında geri adım attırmayı hedefliyor. Ayrıca İran’ın nükleer silah geliştirmesinin de önüne geçilmek isteniyor.

Yaptırımlar petrol satışlarını, daha genel olarak enerji sektörünü, deniz taşımacılığını, bankacılığı, sigorta ve benzeri İran ekonomisine en çok zarar verebilecek sektörleri hedefliyor. Asıl amaç üçüncü tarafların İran'dan petrol almasını engellemek ve bu yolla İran'ın en büyük gelir kaynağını kurutmak.

İrana yaptırımları kasım ayında tekrar devreye alan ABD; Türkiye, Çin, Hindistan, Yunanistan, Güney Kore, Japonya, Tayvan ve İtalya’nın ise Geçici olarak yaptırımlardan muaf olacağını açıkladı.

-En önemli faiz oranı rekor kırdı

Libor

ABD Merkez Bankası FED’in 2019’da 3 değil 2 faiz artışı yapacağına dair açıklamasına rağmen küresel piyasalar için en önemli faiz oranlarından biri olarak gösterilen Libor rekor kırdı.

3 ay vadeli dolar Libor faizi 2018’in son günlerinde 2.75’e tırmandı. Bu son 10 yılda görülen en yüksek seviye.

Londra’da büyük bankaların kendi aralarındaki borçlanma faizini ifade eden Libor’da yaşanan bu yükseliş, son 8 ayda görülen en büyük günlük artış olarak da kayda geçti.

Libor, küresel piyasalarda birçok kredi ve türev araçta maliyeti belirleyen faiz oranı olarak kullanılıyor.

Tüm dünyada Libor’un etkilediği finansal varlıkların değeri 200 trilyon dolar civarında.