2023’te uzaya bir Türk gidiyor, enerjisi: Seçim gazı!

GERÇEK GÜNDEM - RIDVAN AKAR

Önceki seçimler öncesi “milli uçağımız göklerde”, “doğalgaz ve petrol bulduk”, “milli tankımız”, “milli uçak gemimiz”, “uçan arabalarda dünya lideri olmak” gibi yüksek teknoloji ve devasa yatırım gerektiren alanlarda vaatlerde bulunan ve henüz bu vaatlerini gerçekleştirmeyen AKP şimdi de “Milli Uzay Programı” çerçevesinde 7 ay sonra uzaya bir Türk göndereceğini ilan etti.

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından basına duyurulan yeni vaat çerçevesinde 7 ay sonra Cumhuriyet’in kuruluşunun 100. Yılını kutlayacak olan Türkiye, 100. yıl kutlamaları çerçevesinde uzaya bir Türk gönderecek.

2018’de Cumhurbaşkanlığı kararnamesi ile kurulan Milli Uzay Ajansı tarafından gerçekleştirileceği duyurulan “Türkiye’nin İnsanlı Uzay Görevi” projesinde adaylarla ilgili aranan özellikler ilan edildi. Henüz “Türkiye’nin İnsansız Uzay Görevi”nin başarılamadığı bu süreçte detayları açıklanmayan projeye göre 45 yaşından küçük ve fen bilimleri alanında dört yıllık eğitim yapan ve iyi İngilizce bilen adaylar “Uzayagov.tr” internet hesabına başvuruda bulunabilecek.

Adaylarda aranan koşullara bakıldığında ise Türkiye’de memurların işe alımına özgü ilginç başka koşulların da olduğu görülüyor. Örneğin, uzaya gidecek adayların 10 yıl süreyle mecburi hizmet yapması, askerliğini yapmış olması, devletin güvenliği ve Anayasal düzene karşı herhangi bir suç işlememiş olması gibi uzayla çok da alakalı olmayan kriterlerin de uzaya gidecek adayda arandığı dikkati çekiyor.

“Hayalleri gurura dönüştürme vakti” diye tanımlanan ve adaylara “Türkiye’nin insanlı uzay görevine hazır mısın?” sorusu ile sloganlaştırılan başvuru sitesinde uzaya gidecek kişinin 10 gün süreyle uzayda bilimsel inceleme ve araştırma yapacağı belirtiliyor.

“Uzaya giden Türk” bilimsel inceleme ve araştırmaları nerede yapacak sorusu önemli. Bu konuda Milli Uzay Ajansı tam olarak tanım yapmasa da 1998 yılında yaklaşık 150 milyar dolar harcama ve teknolojik yatırımla gerçekleşen ve 5 ülkenin kurucusu olduğu (Amerika, Kanada, Rusya, Japonya ve AB) uzay istasyonundan Türkiye’nin de yararlanabileceği öngörüsüne dayanıyor.

Türkiye’nin uzay politikasıyla ilgili olarak 10 ana madde olduğu görülüyor. Bu çerçevede Türkiye’nin uzay limanı, uzay nesnelerine sahip olunması, uzay sanayine sahip olunması, uzay teknolojilerini geliştirme bölgesinin kurulması, yerli uydu üretilmesi, 7 ay sonra aya ilk Türk uzay pilotunun indirilmesi türünden hangi bilgi, teknoloji ve harcama ile yapılacağı izah edilmeyen hedefler bulunuyor.

Ancak Türkiye’nin uzaya bir kişi göndermesiyle ilgili tek somut gelişmenin Rusya tarafından geldiği biliniyor. Rusya Federal Uzay Ajansı Başkanı Dimitriy Regozin, cumhuriyetin 100. Yılında yörüngeye bir Türk götürebileceklerini açıklamıştı. Bunun için Rusya Kozmonot Merkezi’nin hazır olduğunu söylemişti. Böylesi bir teklifin gerçekleşmesi ile “yerli ve milli” bir uzay programının gerçekleşeceği ise ayrı bir soru işareti olarak görülüyor. Zira başka bir ülkenin cömertliği ile o ülkeye ait uzay aracı ile başka ülkelere ait uzay istasyonuna gidilmesi halinde böylesi bir milli uzay hedefi ile ne kadar uyumlu sorusunun yanıtı kamuoyunca tartışılacak gibi görünüyor.

Euroconsult'un hazırladığı istatistiklere göre Uzay Ekonomisi için dünya genelinde 2020'de 385 milyar dolar harcandı. Türkiye’nin milli gelirinin yarısından fazlasına tekabül eden böylesi bir harcamanın kaynağını Türkiye nereden bulacak sorusu bir yana. 2022 yılında Türkiye Uzay Ajansı tarafından yapılan açıklamaya göre bu yıl ajans için tahsis edilen harcama tutarının 16.8 milyon dolar olduğu görülüyor. Böylesi bir harcama ile Türkiye’nin “yerli ve milli” uzay görevini nasıl gerçekleştireceği sorusunun yanıtı ise “seçim gazı” olarak yorumlanıyor.