AB'den yardım şartı: Demokrasi yoksa bütçe yok

Avrupa Komisyonu’nun (AK) Genişleme ve Komşuluk İlişkilerinden Sorumlu Üyesi Johannes Hahn, Türkiye’ye yapılan üyelik öncesi yardımlarda kesintiye gidildiğini bildirdi. Hahn, kısaca IPA olarak adlandırılan üyelik öncesi yardımların 2018 yılı için ayrılan bölümünde yüzde 40 kesinti yapılacağını belirtti.

Hahn, açıklamayı Avrupa Parlamentosu’nun (AP) Strasbourg’da dün akşam düzenlenen “Türkiye için katılım öncesi yardım aracı” konulu genel kurul oturumunda yaptı. Hahn, oturumdaki konuşmasında, “demokrasi ve insan haklarının gerilediği Türkiye’nin Avrupa’dan uzaklaştığını” söyledi. IPA fonlarının azaltılması ve “öncelikli” alanlara yönlendirilmesini savundu. Demokrasi, insan hakları ve hukuk devleti alanlarında faaliyet gösteren sivil toplum kuruluşlarını adres gösterdi.

Hukuksuzluk ve hak ihlalleri var
Avrupa Birliği (AB), katılım öncesi yardımlar kapsamında 2014-2020 döneminde Türkiye için 4 milyar 453 milyon avro ayırmıştı. Bu miktarın 2018 bütçesinden yaklaşık 253 milyon avro kesilecek. Kesintiye gerekçe olarak Türkiye’de demokrasi, hukuk devleti ve insan hakları alanlarında “gerileme” gösteriliyor.

Türkiye’de bu alanlarda bu yıldan itibaren olumlu gelişme gözlemlenmemesi durumunda, AB 2019 ve 2020’de de mali yardımlarda 253’er milyon avro kesintiye gidecek. Bu olasılığın gerçekleşmesi halinde Türkiye için 2014-2020 bütçesinden yapılan toplam kesinti yaklaşık 750 milyon avro olacak.

Komisyon, Türkiye için öngörülmüş IPA yardımlarının bir bölümünün AB Türkiye Delegasyonu tarafından doğrudan yönetilip dağıtılmasını da istiyor. IPA yardımları içinde sivil toplum diyaloğuna ayrılan bölümün bu kapsama alınması gündemde. Daha önceden altyapı çalışmaları için öngörülen mali yardımların bir bölümünün de insan hakları, hukuk devleti ve demokratikleşme gibi AB tarafından “öncelikli” görülen alanlara yönlendirileceği belirtiliyor.

AB böylelikle ilk defa, üyelik müzakereleri sürecindeki bir aday ülkeye tahsis edilmiş mali yardımlarda kesintiye gitmiş oluyor. Avrupa Parlamentosu’nda (AP) tüm siyasi gruplar bu kesintiyi destekliyor. Türkiye’ye yapılan mali yardımların kesilmesi konusunu ilk olarak geçtiğimiz yıllarda AP gündeme getirmişti.

IPA fonlarıyla alınan zırhlı araçlar
Çok sayıda AP üyesi, yapılan yardımların kesilmesini istemelerine gerekçe olarak “Türkiye’nin bu yardımlar aracılığıyla zırhlı araçlar satın alıp, bu araçlarla Suriye’den gelen bazı sığınmacıları zorla geri püskürtmek istemesini” gösterdi. AP Türkiye raportörü Kati Piri, genel kurulda söz alarak, IPA fonlarıyla satın alınan zırhlı araçların kullanımı konusunda Avrupa Komisyonu tarafından soruşturma başlatılması çağrısında bulundu. Aksi takdirde Komisyonun, “Türkiye’nin Suriye sınırındaki insan hakkı ihlallerinin işbirlikçisi olacağını” ifade etti.

Oturum sonunda tekrar söz alan Johannes Hahn ise bu iddialara karşı çıktı. IPA yardımları ile Türkiye’nin sınır güvenliği için silahsız zırhlı araçlar satın aldığını ancak bu araçlarla sığınmacı öldürüldüğüne dair hiçbir kanıt bulunmadığını söyledi.