AKP yandaşa 'garantiyi' mevzuat dışında veriyor
Garantili sözleşmeler' olarak bilinen ve özel sektöre milyar liralık ödemelerin yapıldığı kamu özel işbirliği projelerinin sözleşmeleri için Sayıştay’dan 'Mevzuta aykırı' uyarısı geldi.
Nurcan Gökdemir / Birgün - İstanbul Yeni Havaalanı, otoyollar, Yavuz Sultan Selim ve Osman Gazi köprüleri ile şehir hastanelerinin yapımında müteahhit firmalara verilen “yolcu, hasta ve araç garantileri” nedeniyle tepki toplayan Kamu Özel İşbirliği (KOİ) modeli için Sayıştay‘dan uyarı geldi. Sayıştay, tamamına yakını AKP döneminin yıldızları olan şirketler tarafından yürütülen kamu özel işbirliği projeleri ile ilgili “mevzuata aykırı sözleşmeler imzalandığı ve sözleşmelere uymayan şirketlere yaptırım uygulanmadığı”nı belirledi.
“Yolsuzluklar için finansman modeli” olduğu iddiasıyla eleştirilen kamu özel işbirliği projeleri ile ilgili olarak Sayıştay’ın Dış Denetim Genel Değerlendirme Raporu’nda, yap-işlet-devret modeli çerçevesinde yaptırılan yatırım işlerinin sözleşmelerinin mevzuat hükümlerinde aranan usul ve esaslara uyulmadan imzalandığı bildirildi. Sayıştay denetçileri, sözleşme yükümlülüklerini yerine getirmeyen yüklenicilere sözleşmede öngörülen yaptırımların uygulanmadığını da saptadı.
Şehir hastanelerinin yapım maliyetlerinin çok üzerinde yüklenici firmalara kira ödenmesine yol açan yap-kirala-devret modeli çerçevesinde yaptırılan şehir hastanelerine ilişkin muhasebe kayıtları ile ilgili de tespitlere raporda yer verildi. Kamu özel sektör ortaklığı ile yapılan ve 17’si hastane olan sağlık tesisleri için yapılacak kira ödemelerinin yanlış hesaplarda izlendiği ve hatalı muhasebeleştirildiği belirtildi.
Doğru yönetilmeli
2019-2023 yıllarına ilişkin 11. Kalkınma Planı Kamu Özel İşbirliği Özel İhtisas Komisyonu’nun raporunda da projelerinin başarıya ulaşması için “yapısal düzenlemesinin oluşturulması, sözleşmenin hazırlanması ve incelenmesi, finansal tabloların hazırlanması, ve ilgili analizlerin doğru yapılması, hukuki zemininin doğru kurgulanması, önceliklerin iyi belirlenmesi ve nihayetinde sürecin doğru yönetilmesi” gerektiği tespitine yer verildi.
Sayı azaldı bedel arttı
1990-2017 yılları arasında gerçekleştirilen proje sayısına bakıldığında ise 1990’da sadece 40 olan proje sayısı 2012’de 608 ile en yüksek sayıya ulaştı. Sonraki yıllarda düşüş başladı ve 2016 yılında 269 proje gerçekleştirildi.
2017'nin ilk yarısında gerçekleştirilen proje sayısı önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 5.8 düşüş le 130 oldu. Ancak, proje sayısı gerilese de toplam yatırım bedelinde yüzde 26,4 artış oldu. Son verilere göre, 2016’nın ilk yarısında 29,5 milyar dolarlık yatırım yapılmışken 2017’nin ilk yarısında bu bedel 37,3 milyar dolar oldu.