Asgari ücretlinin alım gücü kalmadı

BİSAM tarafından hazırlanan 'Asgari Ücretle Alım Gücü Dönem Raporu'na göre, asgari ücretli 100 ürünün 86’sında alım gücü kaybı yaşadı.

Birleşik Metal İşçileri Sendikası Sınıf Araştırmaları Merkezi (BİSAM) tarafından hazırlanan “asgari ücretle alım gücü dönem raporu”na göre, asgari ücret 2017 yılında olduğu gibi 2018 yılında da reel olarak geriledi. Akademisyen Dr. F. Serkan Öngel tarafından hazırlanan rapor, TÜİK (Türkiye İstatistik Kurumu) madde fiyatları, TÜFE ve Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı verileri üzerinden derlendi. Gıda fiyatlarındaki yüksek artışlar, kimi temel harcama kalemleri için asgari ücret alım gücünü yarı yarıya kaybettirdi.

2016 yılının kasım ayı ile 2018 yılının kasım ayı karşılaştırıldığında asgari ücretlinin alım gücünü 389 üründen 334’ü karşısında kaybettiği görüldü. Buna göre asgari ücretli 100 ürünün 86’sında alım gücü kaybı yaşadı.

SOĞANDA YÜZDE 62, PATATESTE YÜZDE 52 KAYIP

Asgari ücretlinin alım gücü kaybı kimi temel harcama kalemlerinde ciddi boyutta. Asgari ücretlinin alım gücü kaybı yaşadığı ürünlerin başında soğan geldi. Kasım 2016 ayı ile karşılaştırıldığında kasım 2018 için asgari ücretlinin alım gücü kaybı soğanda yüzde 62 oldu. Asgari ücretli geliri ile iki yıl öncesi alabildiği soğanın ancak yüzde 38’ini alabildiği belirtilen raporda, söz konusu dönem için patatesteki alım gücü kaybının da yüzde 52 olduğuna dikkat çekildi. Domates için alım gücü kaybı yüzde 42, bir önceki aya göre fiyatı düşen yumurta için yüzde 28, süt için yüzde 28, elma için yüzde 25, kuru fasulye için yüzde 15, pirinç için yüzde 19, kuzu eti için yüzde 14 olarak hesaplandı.

DEFTER, KALEM, TELEVİZYON, HALI…

Asgari ücret gıda ürünleri haricinde de kimi ürünler de ciddi kayıplar yaşadı. Asgari ücretlinin yüksek düzeyde alım gücü kaybı yaşadığı ürünlerin bazıları için kayıp oranları fırında yüzde 38, okul defterinde yüzde 36, kalemde yüzde 35, masada yüzde 34, kömürde yüzde 32, buzdolabında yüzde 31, televizyonda yüzde 28, halıda yüzde 26, doğum ücretinde yüzde 23, suda yüzde 18 oldu. Asgari ücretlinin alım gücünü artırdığı ilk üç ürün ise yüzde 82’lik alım gücü artışı ile internet ücreti, yüzde 36 ile sarımsak, yüzde 35 ile yurtiçi hafta sonu turları oldu.

“Asgari ücretteki alım gücü kaybının ne düzeyde olduğunu anlamak açısından, seçilmiş ürünler için asgari ücretlinin 2016 yılı (kasım ayı) ile aynı miktarda ürünü, 2018 yılında (kasım ayı) alabilmesi için, asgari ücretin ne olması gerektiği sorusuna cevap üretmek anlamlı olacaktır” denilen raporda şu ifadeler kullanıldı: “Bu hesaplamayı yapmak için ilgili yıllar için asgari ücretin alım gücü hesaplanmış, aynı miktar ürün alabilmek için asgari ücretin ne olması gerektiği tespit edilmiştir. Buna göre asgari ücretlinin geliri ile 2016 yılı kasım ayında alabildiği kadar soğan alabilmesi için asgari ücretin (kasım 2018 için) 4 bin 236 TL, aynı miktar patates alabilmesi için asgari ücretin 3 bin 357 TL, aynı miktar bebek maması alabilmesi için asgari ücretin 3 bin 357 TL, aynı miktar domates alabilmesi için asgari ücretin 2 bin 744 TL, evini ısıtmak için aynı miktar kömürü alabilmesi için 2 bin 354 TL, aynı miktar yumurta alabilmesi için asgari ücretin 2 bin 239 TL, aynı miktar süt alabilmek için asgari ücretin 2 bin 18 TL olması gerekmektedir. Ancak bu yetmez. Asgari ücretlinin ürettiği değerden pay almaması düşünülemez. Ekonomik büyüme verileri ortalarda övünç vesilesi olarak dolaşırken (son çeyrek hariç), asgari ücretlinin alım gücünün bırakın gerilemesi aynı kalması bile kabul edilemez.”

ASGARİ ÜCRET NET 2 BİN 800 TL OLMALI

2019 asgari ücretine dair talepler ise şöyle sıralandı:

■ Asgari ücret geçim ücret olmalıdır.

■ Asgari ücret hesabında uluslararası standartlara uyulmalı ve işçinin ailesi de dikkate alınmalıdır.

■ Asgari ücret tespitine ilişkin 131 Sayılı ILO Sözleşmesi onaylanmalı, Avrupa Sosyal Şartı’na asgari ücretle ilgili konan çekince kaldırılmalıdır.

■ Asgari ücretin tespitinde bütün işçi konfederasyonlarına katılım hakkı sağlanmalı, Asgari Ücret ulusal ölçekli bir toplu pazarlıkla belirlenmeli ve uyuşmazlık durumunda toplu eylem hakkını da içermelidir.

■ İşçi ve kamu emekçileri için tek asgari ücret saptanmalıdır.

■ Asgari ücret tespitinde geçim koşulları ve milli gelir artışı dikkate alınmalıdır.

■ Asgari ücret yıllık olarak hesaplanmalı, tümüyle vergi dışı bırakılmalıdır.

■ Asgari ücret net 2 bin 800 TL olmalıdır.