'AYM, bu konudaki başvuruları karara bağlamadı'

“Kararnamelerle Meclis iradesinin bypass edildiğini” belirten TBMM Başkanvekili Levent Gök, “Çıkarılan Cumhurbaşkanlığı kararnamelerinin anayasaya uygunluğunu denetlemekle görevli AYM, bu konuda yapılan başvuruların hiçbirini şu ana kadar karara bağlamadı.

Anayasa Mahkemesi (AYM), 24 Haziran 2018’deki seçimlerin ardından yayımlanmaya başlanan Cumhurbaşkanlığı kararnamelerinin üzerinden bir yılı aşkın zaman geçmesine karşın henüz bir karar vermedi.

Konuya ilişkin Cumhuriyet’e konuşan TBMM Başkanvekili Levent Gök, bugüne kadar çıkarılan 46 Cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle yaklaşık 2 bin konuda düzenleme yapıldığını kaydetti. Ancak güçlü olacağı ifade edilen Meclis’ten çıkan yasa sayısının 40’ta kaldığını belirten Gök, “Bu 40 kanunun 11 tanesi ise uluslararası anlaşma, 2 tanesi de bütçe kanunu ile ilgili. Şimdi, tabii bir demokratik sistemin en önemli konusu denge ve denetimdir. Çıkarılan kararnamelerin anayasaya uygunluğunu denetlemekle görevli AYM, bu konuda yapılan başvuruların hiçbirisini şu ana kadar karara bağlamadı. Dolayısıyla ortada denetimsiz ve karara bağlanmayan bir Cumhurbaşkanlığı kararnamesi sorunu var” dedi.

‘Keyfi yönetim’

İngiltere’de, Yüksek Mahkeme’nin İngiltere Başbakanı’nın parlamentoyu askıya alma kararını hemen değerlendirerek, yasadışı bulduğunu ve yok hükmünde saydığını anımsatan Gök, “Dolayısıyla bir sistem, denge denetleme üzerine kuruludur. Bu sistem kurulamazsa çok ciddi sorunlara yol açar” ifadesini kullandı.

Cumhuriyet'ten Alican Uludağ'ın haberine göre, Gök, Cumhurbaşkanlığı kararnameleriyle ilgili herhangi bir karar vermeyen AYM’nin bu açıdan keyfi ve denetlenmeyen bir yönetime neden olduğunu vurguladı. AYM’nin bir an önce Cumhurbaşkanlığı kararnameleriyle ilgili denetim görevini yerine getirmesi gerektiğini belirten Gök, şu değerlendirmeyi yaptı:

“Bu ciddi bir sorundur. Kaldı ki anayasa değişikliklerinin 16 Nisan 2017 tarihinde yapıldığı, bu değişikliklerin de 24 Haziran 2018 tarihinde yapılan seçimle uygulamaya konulduğu bilindiğine göre, AYM’nin Cumhurbaşkanlığı kararnamelerini denetlemesine ilişkin normlarını anayasa değişikliklerinin gündeme geldiği andan ve halkoylaması ile yapıldığı tarihten itibaren gündemine alması ve hazırlıklı olması gerekirdi.”

‘AYM üyeleri seçmemeli’

CHP’li Levent Gök, bir başka sorunun ise AYM üyelerinin yapısıyla ilgili ortaya çıktığını aktararak şunları kaydetti: “Kararnameleri denetleyecek AYM üyelerinin 15 tanesinin 12’sini Cumhurbaşkanı belirlemektedir. Dolayısıyla kendisini atayan bir organın çıkardığı kararnameleri denetleyecek olan AYM üyelerinin seçiminin Cumhurbaşkanı tarafından belirlemesinden uzak tutulması gerekir. Bu yeni sistemle ilgili üyelerin atanmasının daha bağımsız olması gerekir. Bu sayede gerçek anlamda denetimi bağımsız şekilde yapsınlar. Bu da temel bir sorunumuzdur. Üzerinde derhal çözümlenmesi gereken konuların başında AYM’nin üye yapısı vardır. AYM üyelerinin tümünün seçiminde Meclis’in nitelikli çoğunluğun karar vermesine olanak tanınmalıdır.”

AYM norm belirlemeye çalışıyor

Türkiye, 16 Nisan 2017’de yapılan referandumla Parlamenter Sistem’den Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’ne geçti. Yapılan anayasa değişikliği ile hukuk sistemine “Cumhurbaşkanlığı kararnamesi” kavramı girdi. Cumhurbaşkanı tarafından çıkarılacak kararnameleri denetlenme görevi de AYM’ye verildi.

24 Haziran 2018’de Cumhurbaşkanı seçilen Tayyip Erdoğan, yeni sistemin ilk kararnamesini 10 Temmuz 2018’de yayımladı. CHP, bugüne kadar yayımlanan kararnamelerin birçoğunun iptali talebiyle AYM’ye başvurdu. Ancak yüksek mahkeme, aradan geçen zamana karşın henüz bir karar vermedi.

AYM kaynakları, hukuk sistemine Cumhurbaşkanlığı kararnamelerinin ilk kez girmesi nedeniyle mahkemenin normlarını belirlemek amacıyla çalıştığını, bu amaçla geçen mayıs ayında sempozyum düzenlendiğini, “Anayasa Yargısı” dergisinde makaleler yayımlandığını kaydetti. Kaynaklar, iptali talep edilen bazı kararnamelerle ilgili esasa geçildiğini ve yeni yıla kadar kararların esastan çıkmaya başlayacağını kaydetti.