Azerbaycan'la gerginliğin ardından Rusya'dan Ermenistan'a 400 ton silah

Güvenlik yönetimi ve kritik altyapı tesisleri güvenliği konusunda çalışmalar yapan enerji güvenliği analisti Şafak Mert, Azerbaycan-Ermenistan arasındaki gerilimin devam ettiğini belirterek “Rusya, en son yaşanan süreçte görece sessiz kalmış gibi görünüyor. Ancak Azerbaycan Devlet Başkanı İlham Aliyev yaptığı açıklamada, Rusya’nın bu süreçte Ermenistan’a 400 ton silah sevkiyatı yaptığını ifade etti. Rusya, bu açıklamayı yalanlamadı” dedi.

Mert, Ermenistan-Azerbaycan arasındaki gerilimin, Gürcistan’ın Ahılkelek bölgesine de taşınmasına ve Türkiye’nin desteğinin bölgedeki yansımalarına ilişkin Cumhuriyet’in sorularını yanıtladı.

Azerbaycan-Ermenistan gerginliğinde Türkiye’nin Azerbaycan’a desteğinin yansımaları neler oldu?

- 12 ve 14 Temmuz tarihlerinde kabaca üç gün süren çatışmaların ardından olaylar yatışmış görünmekle birlikte, ateşkes ihlalleri ve gerginlik devam ediyor. Çatışmaların hemen ardından Türkiye, Azerbaycan’a yönelik desteğini çok net bir şekilde ortaya koydu. Hatta bu desteği sadece en üst seviyede dile getirmekle yetinmedi, Türkiye ve Azerbaycan Silahlı Kuvvetleri tarafından icra edilen çok kapsamlı bir harbe hazırlık (TurAz Kartalı 2020) tatbikatıyla fiili seviyeye de taşıdı. Bu gelişme hem Türkiye hem Azerbaycan tarafında ciddi yankı buldu. Öyle ki “Azerbaycan aynen Suriye’nin Rusya’yı davet ettiği gibi Türkiye’yi davet etmelidir” diyen veya “Bu işbirliği ileride iki ordunun ortak bir doktrin çerçevesinde birleşik bir komuta yapısında yer almasına evrilebilir” diyen açıklamalara şahit olduk. Hatta Türk Dışişleri Bakanı “Azerbaycan hangi çözümü tercih ederse, onların yanındayız” dedi. Tüm bunların ışığında Türkiye ve Azerbaycan ilişkilerinin çok daha sıkı bir işbirliğine evrileceği aşikâr görünüyor. Ermenistan tarafı ise Türkiye’nin Azerbaycan’a olan desteğine, Doğu Akdeniz’de Türkiye ve Yunanistan arasında yaşanan gerginlikte Yunanistan’ın yanında açıklamalar yaparak karşılık vermeye calışmaktadır.

Rusya, Ermenistan’a hangi düzeyde destek sağlıyor, Ermenistan-Türkiye sınırının Rus birlikler tarafından korunması Erivan yönetimine nasıl bir avantaj getiriyor?

- Rusya, en son yaşanan süreçte görece sessiz kalmış gibi görünüyor. Ancak Azerbaycan Devlet Başkanı İlham Aliyev yaptığı açıklamada, Rusya’nın bu süreçte Ermenistan’a 400 ton silah sevkiyatı yaptığını ifade etti. Rusya tarafı, yapılan bu açıklamayı yalanlamadı. Asıl ilginç olan ise havayoluyla yapılan bu sevkiyatın en kısa yol olan Gürcistan üzerinden değil, Kazakistan, Türkmenistan ve İran üzerinden yapılmış olması. Tabii, Rusya yapılan silah satışlarının gerekçesi olarak Ermenistan ve Rusya’nın aynı güvenlik paktına (Kolektif Güvenlik Anlaşması Örgütü (KGAO) veya (CSTO)) üye olmasını gösteriyor. Ancak Ermenistan gibi küçük bir ülkenin Sukhoi Su-30 SM savaş uçaklarıyla donatılmasının sadece ülke güvenliğinin sağlanmasıyla açıklanması zor görünüyor. Azerbaycan ve Ermenistan arasında 2016’da yaşanan çatışmaların ardından, Ermenistan’ın Rusya’dan aldığı gelişmiş hava savunma ve elektronik harp sistemlerini de bu çerçevede görmek gerekli. Rusya’nın Ermenistan’a hem destek sağladığı hem de onu kontrol etmek için kullandığı diğer bir araç da Gümrü’de konuşlu bulunan 102. Motorize Piyade Tümeni’dir. Ermenistan-Türkiye sınırının güvenliğini de sağlayan bu tümen, Ermenistan’a kuvvet tasarrufu yapma ve elindeki tüm muharip unsurları Azerbaycan’a karşı kullanabilme imkânı tanıyor.

‘BÖLGEYİ KONTROL ETMEK İSTİYOR’

Çatışmaların olduğu Tovuz ve Gürcistan’ın Ahılkelek bölgesinin, Kafkasya enerji hatları açısından önemi nedir?

- Ermenistan ve Azerbaycan arasında en son çatışmaların yaşandığı bölge, yani Tovuz bölgesi, Azerbaycan petrolünü ve doğalgazını taşıyan boru hatlarının Azerbaycan’dan çıkıp Gürcistan’a girdiği bölgeydi. Ahılkelek bölgesi de aynı boru hatlarının Gürcistan topraklarından çıkıp Türkiye topraklarına girdiği bölgedir. Ermenistan açısından bakıldığında, bu iki bölgeyi kontrol etmek veya en azından bu bölgelerde güvensizlik ortamı yaratmak, Azerbaycan’ın en önemli gelir kalemi olan petrol ve doğalgazın dünyaya arzını da tehlikeye sokacaktır. Böyle bir durumun gerçekleşmesi halinde, bu durumdan Ermenistan’dan daha fazla Avrupa’nın tek doğalgaz sağlayıcısı olmak isteyen Rusya’nın fayda sağlayacağı açıktır.