Bilim dünyasında belirsizlik... Uzmanlardan açıklama: BioNTech'in iki dozu arasındaki süre ne kadar olmalı?

Dünyada Covid-19 salgınından çıkış anahtarı olarak görülen aşılama kapsamında etkinliği yüzde 95’lerde olan BioNTech aşısının iki dozu arasındaki süre tartışılıyor. Aşının ilk dozda belirli bir koruma sağlaması ve aşılama hızının artırılması sebebiyle aralarında Almanya, Fransa ve İngiltere gibi ülkelerin de bulunduğu bazı Avrupa ülkeleri aşının iki dozu arasındaki süreyi uzattı.

BIONTECH AŞISININ İKİ DOZUNUN ARASINDAKİ SÜRE ÜLKELER ARASINDA FARKLI

İlk olarak İngiltere, aşının sınırlı sayıda bulunduğu aralık ayında daha fazla kişiye ilk dozun ulaştırılabilmesi için iki doz arasındaki süreyi 12 haftaya çıkardı. Almanya Robert Koch Enstitüsü'ne (RKI) bağlı Daimi Aşı Komisyonu, (STIKO) BioNTech gibi mRNA yöntemi ile üretilen aşılarda iki doz arasındaki sürenin 6 hafta olmasını tavsiye ederken, BioNTech aşısını uygulayan ülkelerden Fransa'da da iki doz arasındaki süre artırıldı. 14 Nisan'dan beri geçerli olan uygulamaya göre, aşının birinci dozu ile ikinci dozu arasındaki süre 4 haftadan 6 haftaya çıkartıldı. ABD'de ise Hastalık Kontrol ve Korunma Merkezleri (CDC) iki doz arasındaki sürenin en az 21 gün olmasını tavsiye ediyor.

İNGİLTERE’DE ARAŞTIRMA: 12 HAFTA ARA ANTİKOR SAYISINI ARTIRIYOR

İngiltere'de Birmingham Üniversitesi tarafından yakın zamanda yapılan araştırmaya göre ise Pfizer/BioNtech aşısının iki dozunu 12 hafta arayla olan 80 yaş üstü kişilerin, 3 hafta arayla olanlara göre 3.5 kat daha fazla Covid-19 antikoru ürettiği tespit edildi.

TÜRKİYE’DE SÜRE 12 HAFTAYA MI ÇIKARILACAK?

Türkiye’de de BioNTech aşısının ikinci doz uygulamasının 12 hafta sonra yapılacağı yönünde iddialar ortaya atıldı. Nisan ayında düzenlenen Bilim Kurulu toplantısında BioNTech aşısının iki dozu arasında 6-8 hafta olması kararlaştırırken, bugün gelinen noktada haziranda gelecek BioNTech aşıları için ikinci doz randevuların 12 hafta sonrasına verileceği öne sürüldü.

Sağlık Bakanlığı'ndan edinilen bilgiye göre dünyadaki farklı aşı kullanım yöntemleri her hafta Bilim Kurulu'nda görüşülüyor ancak henüz bu yönde alınmış bir karar yok.

Gazete Duvar'dan Müzeyyen Yüce, uzmanlara BioNTech aşısının iki dozu arasındaki sürenin ne olması gerektiğini sordu.

'BU ÇALIŞMA NE KADAR GERÇEKLİĞİ YANSITIYOR?'

Türk Tabipleri Birliği (TTB) Genel Sekreteri Prof. Dr. Vedat Bulut’a göre BioNTech aşısının iki dozu arasındaki sürenin 12 haftaya çıkarılması bilimsel olarak değil, pandemi dönemlerinin getirdiği zorlukla açıklanabilir.

Normal şartlarda bir aşı firmasının lisans alırken sunduğu verilerde yer alan doz aralıklarının bilimsel gereklilik olduğuna vurgu yapan Bulut, “BioNTech veri dokümanlarında kaçınılmaz durumlarda ikinci doz aşı süresinin 6 haftaya kadar uzatılabileceği ifade ediliyor. Kaçınılmaz durumlar derken aşı tedarikinde yaşanan sıkıntılar ya da kişinin bir mazeret nedeniyle randevusunu geciktirmesi belirtiliyor. BioNTech aşısının iki dozu arasında 12 hafta olmasına ilişkin bugüne kadar tek bir matematiksel modelleme açıklandı. Bu matematiksel modellemede antikor yanıtlarının 3-4 aylık gecikmelerde bile yüksek olduğu, hatta tek doz aşının bile koruyuculuk oranının yüzde 50’nin çok üzerinde olduğu belirtildi. Ama bu çalışma tek, ne kadar gerçekliği yansıtıyor bilmiyoruz. Aşı dozları arasındaki süreleri artırmak aşı tedarikinde yaşanan sorunların bir sonucu olarak karşımıza çıkıyor" ifadelerine yer verdi.

'BİLİMSEL VERİ YOK, İLERİDE GÖRECEĞİZ'

Bulut, aşının doz aralıklarının 12 hafta olarak belirlenmesinin olumlu ya da olumsuz etkisine ilişkin net bir verinin olmadığına dikkat çekerek, bu yöntemin toplumsal bağışıklık üzerindeki durumunu şöyle anlattı:

“Aşıların toplum içindeki koruyuculuk oranlarını ölçen Faz4 çalışmaları tamamlandıktan sonra buna cevap bulabiliriz. Bu çalışmadan sonuç alınması için aradan 6 ay geçmesi lazım ki aşının koruyuculuğu değişiyor mu, aşı yapılanlar tekrar enfekte oluyor mu, aşının yeni mutantlar içinde koruyuculuğu ne durumda bilelim. Yani BioNTech aşısının ikinci dozunun 6 haftayı geçmesi durumunda bilimsel olarak bir garanti verebilme imkânı yoktur. Ama zaman içinde bu uygulamanın olumlu olup olmadığı anlaşılacaktır. Aşının ikinci dozunun 12. haftada yapılması toplumsal bağışıklığı olumsuz etkilemez. Aşının tek dozunun bile yüzde 50’nin üzerinde koruduğu düşünüldüğünde bazı ülkeler iki doz arasındaki süreyi aşarak tek doz aşılama üzerine yoğunlaşıyor. Bu durumun temel nedeni aşı tedarikinde yaşanan ve olası yaşanacak sorunlar. Böylece topluma büyük oranda bağışıklık yaymaya çalışıyorlar. İleride göreceğiz.”

CEYHAN: PANDEMİN UZUN SÜRE DEVAM ETMESİNE NEDEN OLABİLİR

Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Enfeksiyon Hastalıkları Bilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Mehmet Ceyhan’a göre aşıların iki temel etkisi var:
"Birincisi bireysel, diğeri ise toplumsal etkisidir. BioNTech aşılarının ikinci dozlarının 12 hafta sonra olunması aşı etkinliğini azaltmaz ancak toplumsal etkisini azaltır. Kişilere ikinci doz aşı yapılana kadar risk mutant virüslerinin de etkisiyle devam eder. Bu da toplumsal bağışıklığın gecikmesine, pandeminin daha uzun süre devam etmesine neden olabilir. Oysa pandemi şartlarında en büyük koşul toplumun bir an önce hızla aşılanmasıdır."

'İKİNCİ DOZ AŞI OLMAYAN KİŞİLERE KONTROL TEDBİRLERİ UYGULAMAK LAZIM'

BioNTech verilere göre ikinci doz aşıların 4 hafta arayla yapılması gerektiğini ifade eden Ceyhan, “Dolayısıyla en güvenilir olan çalışma, sonuçlarının gösterdiği verilerdir. BioNTech aşılarının ikinci doz uygulamalarının 12 hafta sonra yapılmasını İngiltere denedi; ama onların aşı temininde yaşadığı sıkıntılardan dolayı başka çaresi yoktu. Ayrıca bu uygulamayı hayata geçirirken çok ciddi kapanma tedbirleri uyguladılar. Bu yapılırken bir de haziran ayında her yeri açarlarsa yayılım hızlanır. İkinci doz aşı olmayan kişilere kontrol tedbirleri uygulamak lazım ki virüsün toplum içindeki hareket alanını kısıtlayalım. Bu tamamen aşı temininde yaşanacak sorunlar nedeniyle yapılıyor. İngiltere’de hızlı bir aşılama yaptılar ancak vaka sayılarının düşmesinin nedeni çok ciddi kısıtlama tedbirleri almalarıdır” dedi.

'BIONTECH’İN VARYANT VİRÜSLERE KARŞI ETKİSİ'

Gazi Üniversitesi Enfeksiyon Hastalıkları Uzmanı Prof. Esin Davutoğlu Şenol ise konuya ilişkin sosyal medya hesabından açıklama yaptı. Amerika Gıda ve İlaç Kurumu’nun Faz3 çalışmalarındaki doz aralıklarına uyulmasının önemine dikkat çektiğini aktaran Şenol, “Amerika Hastalık Kontrol Merkezi de aşı doz aralıkları için iki doz arasında önerilen aralığa uyulması, 4 günlük gecikmelerin tolere edileceği ancak ikinci dozun en geç 42. gün verilmesi önerisinde bulunuyor. Ancak BioNTech aşısının varyant virüslere karşı koruma sağlaması için iki dozun verilmesinin önemi şöyle: Birinci doz 33,5, ikinci doz ise yüzde 87,9 olarak karşımıza çıkıyor” dedi.

'İKİNCİ DOZ AŞININ 6. HAFTADA YAPILMASINA GAYRET EDİLMELİ'

Türkiye’nin mevcut durumunda aşı ile önlenebilir bir hastalıktan ölümlerin fazla görüldüğü, salgının henüz kontrol edilemediği bir ülke olduğunu belirten Şenol, şunları söyledi:

“Salgın kontrolünde etkisi gösterilmiş ve bulaşma zincirini kıran yeterli önlemleri de almamaktadır. Bu nedenle hızlı aşılama yaşamsaldır. Bazı yeni ve gerçek verilere dayanarak etkisi tek dozdan itibaren erken ve belirgin olan mRNA aşılarıyla daha çok insanın aşılanması salgın yükünü hafifletmek için tercih edilebilir. Ama Türkiye’de varyant izlemi yapılmamaktadır. Varyantların durumu bu stratejiye olumsuz etki edebilir. Bu nedenle aşılama çok hızlı yapılmalı, aşı tedariki ile ilişkili olarak ikinci dozların 6. haftada yapılması için gayret edilmelidir.”