Dolarda manipülasyon mu spekülasyon mu?

RAHİM AK/HABERTÜRK- Döviz kurunda yaşanan sert hareketlerde 'finansal saldırı' olduğu değerlendirilerek buna çeşitli isimler bulunmaya çalışılıyor. Spekülasyon belirli bir beklenti ile yatırım yapmak anlamına geliyor ve suç olarak adlandırılmıyor.

Kısaca belirli gelişmeler sonucu herhangi bir döviz kurunun, borsada bir hisse senedinin fiyat yönünü tahmin edip bu beklenti ile yatırım yapmak spekülasyon olarak adlandırılıyor. Örneğin döviz kurundaki beklentiler yukarı yönlü ise spekülasyon daha çok yukarı yönlü olduğu için spekülatif beklenti ile alım yapıldığını söyleyebiliriz.

Manipülasyon ise kısaca 'piyasa dolandırıcılığı' olarak adlandırılıyor. Manipülasyon yasalar ile yasaklanmış durumda. Sermaye Piyasası Kanunu'nun 107'inci maddesi ile manipülasyon yasaklanmış ve cezaları da belirlenmiş durumda.

Ayrıca Bankalar Kanunu'nda da bankalar hakkında çıkarılan asılsız söylentiler yasaklanmış ve cezası da belirlenmiş. SPK yasasına göre manipülasyon ikiye ayrılmış durumda. İlki işlem bazlı manipülasyon, ikincisi ise bilgi bazlı manipülasyon. Bugün yaşanan ise daha çok bilgi bazlı manipülasyona yakın.

İŞLEM BAZLI MANİPÜLASYON

İşlem bazlı piyasa dolandırıcılığı SPKn'nun 107'nci maddesinin birinci fıkrasında düzenlenmiş. Burada bir bir hissenin veya bir yatırım aracının fiyatını suni olarak etkilemek için bir alım satım olması şartı aranıyor.

Genellikle borsalarda karşılıklı alım satım ile hisse fiyatının suni olarak şişirilmesi bu manipülasyona örnek olarak gösterilebilir.

Düzenlemede manipülasyon "Sermaye piyasası araçlarının fiyatlarına, fiyat değişimlerine, arz ve taleplerine ilişkin olarak yanlış veya yanıltıcı izlenim uyandırmak amacıyla alım veya satım yapanlar, emir verenler, emir iptal edenler, emir değiştirenler veya hesap hareketleri gerçekleştirenler" hakkında 2 yıldan 5 yıla kadar hapis ve beş bin günden on bin güne kadar adli para cezası verileceği hükme bağlanıyor.

BİLGİ BAZLI MANİPÜLASYON

Bilgi bazlı manipülasyon ise işlem bazlı piyasa dolandırıcılığına paralel olarak, sermaye piyasası araçlarının fiyatlarını, değerini ve yatırımcıların kararlarını etkileyebilecek yalan haber ve bilgi yaymak olarak adlandırılıyor.

Bu düzenlemede "sermaye piyasası araçlarının fiyatlarını, değerlerini veya yatırımcıların kararlarını etkilemek amacıyla yalan, yanlış veya yanıltıcı bilgi veren, söylenti çıkaran, haber veren, yorum yapan veya rapor hazırlayan ya da bunları yayan ve bu suretle menfaat sağlayan" kişilerin 2 yıldan 5 yıla kadar hapis ve beş bin güne kadar adlî para cezası ile cezalandırılacağını hükme bağlanıyor.