Dolarda tarihi düşüşe neden olan DÇM sistemi nedir? Uzmanlar ne diyor?

GERÇEK GÜNDEM - AKP Genel Başkanı ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, dün yapılan kabine toplantısı sonrasında yeni bir mevduat sistemini tanıttı.

Dövize Çevrilebilir Mevduat (DÇM) adı verilen sistemin açıklanmasının ardından döviz kurlarında yüzde 30'u geçen düşüş yaşandı.

Peki Erdoğan'ın açıkladığı ve döviz kurlarında tarihi dalgalanmaya neden olan Dövize Çevrilebilir Mevduat sistemiyle ilgili bilinenler neler ve sistem neleri kapsıyor?

DÖVİZE ÇEVRİLEBİLİR MEVDUAT İLE İLGİLİ BİLİNENLER

Tasarruflarını vadeli Türk lirası hesaplarında tutan kişiler, vadeleri sona erdiğinde çalıştıkları bankalardan anlaştıkları oranda faiz alıyor.

Hazine Maliye Bakanlığı'nın Kur Korumalı TL Vadeli Mevduat ürünü olarak tanıttığı yeni sistemle birlikte, kur farkı ile faiz oranı arasında kalan fark devlet tarafından vadeli hesap sahibine ödenecek.

Örnekle açıklamak gerekirse, vadeli hesabı bulan bir kişinin yüzde 12 faiz aldığını varsayalım ve dolar kurunun hesabın açıldığı günden vade bitene kadar yüzde 56 arttığını düşünelim. Yeni sisteme göre bu durumda, aradaki yüzde 44'lük fark hazine tarafından, yani bütçe ve vergi gelirlerinden kişiye ödenecek.

Sistemden banka hesabında vadeli mevduat bulunan tüm gerçek kişiler faydalanabilecek.

Ancak şimdilik sadece kamu bankaları sisteme dahil. Türkiye Bankalar Birliği YK Başkanı Alpaslan Çakar'ın verdiği bilgiye göre, özel bankalar da sisteme dahil olmaya sıcak bakıyorlar ve yavaş yavaş sisteme girecekler.

YENİ SİSTEMLE NE HEDEFLENİYOR?

BDDK verilerine göre Türkiye'de vadeli hesaplarda döviz ve Türk lirası olarak toplam 2,1 trilyon lira karşılığı para bulunuyor.

Ancak bu mevduatların yüzde 64'ü dövizde yüzde 36'sı Türk lirasında bulunuyor. Yeni sistemle birlikte bu mevduat hesaplarında Türk lirasına olan talebin artırılarak, döviz kurlarındaki aşırı yükselmenin önüne geçilmesi umuluyor.

UZMANLARA GÖRE YENİ SİSTEM 'ÖRTÜLÜ FAİZ ARTIŞI'

AKP'li Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın yeni ekonomi modeli olarak sunduğu düşük faiz inadı aylardır Türk lirasının yaşadığı tarihi değersizleşmenin ana sebebi olarak gösteriliyordu.

Dün açıklanan DÇM sistemi ile birlikte birçok ekonomist bunun adı konulmamış bir faiz artışı olduğunu ifade etti.

Yorumlar şu şekilde;

Mahfi Eğilmez: "Kur % 40 artmış, faiz % 14 ise aradaki 26 puan ödenecek. Ve bunun adı faiz olmayacak. Müthiş"

Yalçın Karatepe: "Fazla heyecanlanmayın. Geçmişe dönük bir şey yok. Bundan sonra dövize endeksli bono satacaklar. Aslında bu örtük faiz artışıdır. Olay bu"

Emin Çapa: "CB Erdoğan, daha önce görmediğimiz bir şey yaparak, TL mevduatlar bile dolarize ediyor. Faiz artışı yapmıyormuş gibi yapıp, ne kadar olduğunu kimsenin bilmediği rekor bir faiz artışı yapıldı. Üstelik bunun bütün yükü de, devletin/halkın sırtına yıkılacak"

Mustafa Sönmez: "Örtülü faiz artışını bütçeye yüklemekle sorun ne kadar aşılabilir? Hazine bu kaynağı nereden bulacak? Ek vergi? Faiz için, öteki ödenekleri kısma, yeni borçlanma ve onların yeni faizleri. Hepsi bir yana, kral, enflasyon. TÜİK enflasyonu en az birkaç ay aylık yüzde 10,yıllık %40-50"

Özgür Demirtaş: "Aslında Dolar/TL artışı oranında ekstra bir faiz artışıdır bu. Yani örtülü bir mevduat faizi gibi… Dolar/TL’deki düşüşün nedeni de bu faiz artışı… ikinci bir konu da bu ekstra faizin nereden ödeneceği? O da yeni para basarak ödenecek ise ekstra enflasyon anlamına gelebilir. 1970’lerde benzerlerinin yapılmış bir şey olduğunu biliyorum. Türkiye için Hayırlı olsun"