Ekonomide kaos! 3 yıllık yol haritasından da Diyanet çıktı

2022 ve 2024 yıllarını kapsayan Orta Vadeli Program (OVP) Resmi Gazete’nin mükerrer sayısında yayımlandı. İktidar sözcüleri, "Türkiye ekonomisi şahlanış dönemine girdi" dese de OVP’deki hedefler bunun tam tersini söylüyor.

Birgün'de yer alan habere göre; Berat Albayrak döneminde ‘Yeni Ekonomi Programı’ adı altında powerpoint sunumlarıyla açıklanan ve her seferinde ‘dağ fare doğurdu’ eleştirilerine konu olan 3 yıllık yol haritası bu yıl sessiz sedasız yayımlandı.

Merkez Bankası’nın yüzde 14,1 olarak tahmin ettiği yılsonu enflasyonu, OVP’de bunun 2 puan üzerinde yüzde 16,2 olarak tahmin edildi. Program uzmanlar tarafından fazla iyimser bulundu. Öte yandan kişi başına düşen gelirdeki azalmanın 3 yılda telafi edilemeyeceği de itiraf edilmiş oldu. 3 yıllık planın itiraf ettiklerini sıraladık:

2013 yılındaki 12 bin 582 dolar kişi başına gelir düzeyine 11 bin 465 dolar tahmin edilen 2024’te bile ulaşılamayacak. 2013’teki 958 milyar dolar milli gelir rakamı ancak 2024’te 1002 milyar dolarla yakalanacak.

2021’de ortalama dolar kuru 8,30 TL, 2022’de ise 9,27 TL olacak.

Yüzde 5 enflasyon hedefi yüzde 7,6 tahmin edilen 2024’te dahi yakalanamayacak. Merkez Bankası’nın 2021 yüzde 14,1 enflasyon tahmini de yüzde 16,2 olarak revize edildi.

İşsizlik yüzde 10’un altına düşürülemeyecek.2024’te bile yüzde 10,9 bekleniyor. Öten yandan istihdam oranı, yüzde 50 eşiğini aşamayacak. En fazla yüzde 47,8’e çıkacak.

Dış ticaret açığı 50 milyar doların altına indirilemeyecek. En düşük yıl 2022’de bile 51,8 milyar dolar bekleniyor. Cari işlemler dengesi iddia edildiği gibi artıya geçemeyecek. En iyi performans eksi 10 milyar dolarla 2024’te bekleniyor.

Sık sık yapılan doğal gaz keşfi müjdelerine karşın enerji ithalatı bir türlü 40 milyar doların altına inmeyecek. En düşük 42,5 milyar dolarla 2022’de olacak.

Turizm gelirleri 35 milyar dolar hedefine ulaşamayacak. 2019’daki 29,8 milyar dolar düzeyi ancak 30 milyar dolarla 2023’te yakalanacak.

Erdoğan faizlere karşı olduğunu ilan etse de 2020’deki 134 milyar lira faiz ödemesi 2024’te 320 milyar liraya sıçrayacak. Faizler bütçe harcamalarının yüzde 14.8’ine yükselecek. Adeta bir faiz bütçesi haline gelecek.

Kamu yatırımcı özelliğinden iyice vazgeçecek. 2024’te kamu yatırımları artmak bir yana yüzde 5,3 düşecek.

Bütçe harcamaları 2022’de yüzde 16 artarken Cumhurbaşkanlığı bütçesi yüzde 23,Diyanet yüzde 60,İletişim Başkanlığı yüzde 92 sıçrayacak. Devlet sosyal niteliğini iyice kaybederken, bir din devleti ve propaganda aygıtı haline gelecek.

Genel ve özel bütçeli kamu idarelerinin üç yıllık ödenek tutarlarının da yer aldığı programda, AKP’nin bütçe tercihlerini yine halktan yana değil israftan ve sermayeden yana kullanacağı görüldü. OVP’ye göre, bir önceki yıla göre ödenek tutarı en çok artan kurumlar arasında, Karayolları Genel Müdürlüğü (KGM) öne çıktı.

Saray, bu yıl 34 milyar TL ödenek verdiği Karayolları’na 2022 için 11 milyar TL’lik artışla tam 45 milyar TL ödenek ayırdı. KGM’nin gelecek yıl personel gideri 3,9 milyar TL, mal ve hizmet alım gideri ise 3,3 milyar TL olacak. KGM’ye cari transfer kalemi için 20,4 milyar TL, sermaye transferi için de 16,5 milyar TL’lik ödenek aktarılacak.

Yap, işlet, devret ve geçiş garantili projelerle yandaş sermaye gruplarını zengin eden iktidar, bu projelerin sorumlusu Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı’nın ödeneğini de artırdı. 2021’de 17.4 milyar TL ödenek ayrılan bakanlığın 2022’deki ödenek tutarı, 3 milyar TL’lik artışla 20.5 milyar TL oldu.

İLETİŞİM BAŞKANLIĞI’NDA YÜZDE 60 ÖDENEK ARTIŞI

İktidarın medya üzerindeki baskı aracı haline gelen İletişim Başkanlığı’nın bir yıllık ödenek artışı ise tam 257 milyon 373 bin TL oldu. Yüzde 60’lık artışla İletişim Başkanlığı için 2022 yılında ayrılan ödenek tutarı, bir yılda 422 milyon 754 bin TL 680 milyon 127 bin TL’ye çıktı. 2022 yılı için planlanan personel gideri 108 milyon 777 bin TL, mal ve hizmet alım gideri 517 milyon 624 bin TL, SGK prim gideri 13 milyon 426 bin TL, cari transfer kalemi 611 bin TL, sermaye gideri 40 milyon TL oldu.

FAİZ ÖDEMELERİNDE BÜYÜK ARTIŞ

OVP’de devletin bir yıllık faiz gideri beklentisi de kendisine yer aldı Kötü ekonomi yönetimi ile vergilerin önemli bir bölümünü faiz giderleri için harcayan Saray, bir yılda 60 milyar TL’den fazla ek faiz harcaması yapacak. 2021 için 179 milyar 542 milyon TL olarak belirlenen faiz gideri, 2022 için 240 milyar 383 milyon TL olarak hesaplandı.

Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı’nın ödenek tablosu içerisinde yer alan ve "Bütçelerde öngörülmeyen hizmetler için Cumhurbaşkanı’nın onayıyla" kullanılan yedek ödenekte bir yılda üç katı artış yapılması planlandı. Bu yıl için 9 milyar TL olan yedek ödenek, 2022’de 27 milyar TL, seçimlerin yapılacağı 2023’te 28 milyar TL ve 2024’te 33 milyar TL olacak.

DİYANET BÜTÇESİ REKORA DOĞRU

Diyanet İşleri Başkanlığı için 2022, 2023 ve 2024 yıllarında ayrılması planlanan ödenek miktarı rekor düzeyde artırıldı. 2024 yılında 20,7 milyar TL ödenek öngörülen Diyanet, planlanan 2022 yılı ödeneği ile toplam 40 genel bütçe kapsamındaki kamu idaresinin 26’sını geride bıraktı.

Diyanet’in 2022 yılı bütçe hedefi 16 milyar 98 milyon TL’ye çıkartıldı. Dev bütçesi ve bütçe harcamalarıyla dikkati çeken idare için 2023 yılında 18,6 milyar TL, 2024 yılı için de 20,7 milyar TL başlangıç ödeneği hedeflendi. Diyanet İşleri Başkanlığı’na 2024 yılında ayrılması planlanan kaynak 2021 yılına göre yüzde 40 oranında artırıldı.

Personel sayısı itibarıyla dev bir orduya dönüşen Diyanet’in bütçesinin büyük bölümü personele yapılacak ödemelerde kullanılacak. Diyanet’in 2022-2024 yıllarını kapsayan üç yıllık dönemde personeli için harcaması planlanan para kayıtlara, 45,6 milyar TL olarak geçti.

MEB ÖDENEĞİ YALNIZCA YÜZDE 27 ARTTI

Diyanet için düşünülen rekor ödenek artışına karşın Milli Eğitim Bakanlığı’na, “Mal ve hizmet alımı” amacıyla ayrılacak ödenekteki üç yıllık artış yalnızca yüzde 27 oldu. MEB’in 2022, 2023 ve 2024 yılları ödenek teklifi, “Mal ve Hizmet Alım Giderleri” kalemine sırasıyla 15,2 milyar TL, 16,4 milyar TL ve 17,6 milyar TL olarak belirlendi.

HEDEF BÜYÜK BÜTÇE DÜŞÜK

2023 yılında, “Ay’a sert iniş” görevi verilen Türkiye Uzay Ajansı’na ayrılması planlanan ödeneğin, kuruma verilen iddialı hedefler karşısında düşük kaldığı görüldü. Ajansa 2022, 2023 ve 2024 yıllarında ayrılması planlanan ödenek OVP’ye sırasıyla 61,2 milyon TL, 67 milyon TL ve 72,6 milyon TL olarak kaydedildi.