Erdoğan 'cadı avı' benzetmesi ile gündeme getirdi: Bağdat'ı yakıp yıkan Hülagü Han'ın tarihteki yeri...

AKP Genel Başkanı ve Cumhurbaşkanı Erdoğan, AKP grup toplantısında yaptığı açıklamada Rusya'nın Ukrayna'yı işgalinde Rus sivillere uygulanan yaptırımlara Rus sanatçılarına, sporucularına yönelik cadı avını da kabul etmiyoruz. Putin'in arkadaşı diye flarmoni orkestrası şefinin görevine son veriyorsunuz. Dosteyvski'nin eserlerine yasak getiriyorsunuz, böyle saçmalık olur mu? Bağdat'ta kütüphaneleri yakıp yıkan Hülagü'den bunun ne farkı var? Aynı bu." ifadeleriyle tepki gösterdi.

İşte Erdoğan'ın atıf yaptığı Hülagü Han'ın tarihteki yeri...

Moğol İlhanlı Devleti hükümdarı Hülagü Han, tarihte yaptığı katliamlarla hatırlanmaktadır. Özellikle İran üzerine yaptığı sefer ve Bağdat’ın alınması sırasında yaşanan olaylarla birlikte, tarih sayfalarına kanlı bir sayfa açarak adını duyuran Moğol hükümdarı, tarihin en ilginç kişiliklerinden biri.

HÜLAGÜ HAN KİMDİR?

Dünyayı fetheden cihangir olma iddiasındaki Moğol hakanı Cengiz Han’ın torunu olan Hülagü Han 1217 senesinde Karakurum’da dünyaya geldi. Annesi Sorgotani Beki ve babasının ölümünden sonra evlendiği üvey annesi Dokuz Hatun Nasturi Hıristiyandı. Moğol İmparatorluğu’nun dinlere karşı alışılmış hoşgürüsüne karşın Hülagü’nün Müslümanlara olan düşmanlığında özellikle eşinin etkisi olduğu düşünülüyor.

Bir başka görüş ise Emeviler ve bazı Abbasi halifelerinin Türk-Moğol halklarına karşı kötü muamele etmesinin Hülagü Han üzerinde intikam hissi uyandırmasının Müslümanlara düşman olmasına etkisi olduğu yönünde. Ama bu tarihsel olarak çok güçlü şekilde savunulamıyor.

Hülagün Han, Milattan Sonra 1255 tarihinde ağabeyi Mengü Han tarafından Ortadoğu’da henüz ele geçirilmemiş toprakların fethini tamamlamak üzere görevlendirildi.

ELE GEÇİRİLEMEZ OLARAK KABUL EDİLEN HAŞHAŞİLERİN ALAMUT KALESİNİ FETHETTİ

Görevleri, Lurları hakimiyet altına almak, Haşhaşi tarikatını ortadan kaldırmak, Abbasi Halifeliği’ni yıkmak ve Eyyubi-Suriye topraklarının istilası ve Mısır’daki Memlük Devleti’ni yıkmaktı. Mengü Han, Hülagü’ye teslim olanlara iyi davranmasını, karşı koyanları ise ortadan kaldırmasını emretti.

Hülagü Han ağabeyi Mengü Han tarafından aldığı emir üzerine büyük bir orduyla sefere çıktı. Luristan Atabeyliği’ni ele geçirdi. Hedefinde Alamut kalesi vardı. İsmailiye tarikatına bağlı Hasan Sabbah'ın yönetimine efsaneleşen Alamut Kalesi ele geçirilemez olarak kabul ediliyordu.

Ancak Hülagü, Hasan Sabbah'ın 34 yıl hiç çıkmadan yaşadığı Alamut kalesini onun ölümünden 34 sene sonra ordusunda bulunan Hitaylı mühendislerin yardımıyla yok etti. Hülagü, Alamut kalesinin altına tüneller açarak petrol ile doldurdu. Daha sonra bu petrolü ateşleyerek kalenin patlattı.

HÜLAGÜ BAĞDAT'TA EMSALİ GÖRÜLMEMİŞ KATLİAM VE YIKIMA NEDEN OLDU

Sonrasında Moğol ordusu Bağdat’a yöneldi. Hülaga Han, Halife Mustasım’dan teslim olmasını istedi. Bunun üzerine halife eğer kendisine saldırırsa Allah’ın gazabına uğrayacağını söyleyerek teslim olmadı.

Öte yandan birçok kaynak halifenin saldırıya karşı yeterli önlem almadığını yazmaktadır. Hülagü Han orduyu bölümlere ayırarak Bağdat’ı kuşatma altına aldı. Abbasi ordusu, batıdan saldıran Moğol kuvvetlerinin bir kısmını geri püskürtmeyi başardı. Ancak sonraki çarpışmalarda yenildiler.

Yapılan Düceyil Muharebesi’nde Moğollar, Düceyil Nehri’ndeki setleri yıkarak Abbasi ordusunu tuzağa düşürdüler. Askerlerin tamamı kılıçtan geçirildi ya da boğuldu. Daha sonra şehir kuşatılarak alındı. Bunun üzerine Halife Mustasım anlaşma teklif etti fakat kabul edilmedi.

Moğollar 13 Şubat 1258’de Bağdat’a girdi. Şehir bir hafta boyunca yağmalandı, halk katledildi. Tarihçilere göre şehirde katledilen insan sayısı 100 bini geçmektedir.

Hülagü Han, dönemin Fransa kralı IX. Louis’ye mektubunda ordusunun yaklaşık 200,000 kişiyi katlettiğini söylemektedir. Yapımı nesiller boyu süren cami, saray ve hastaneler yağmalanarak yok edildi. Halife öldürülmeden önce halkının katledilmesi ve şehrinin talan edilmesi izletildi. Sonra halife keçeye sarılıp atlar tarafından çiğnetildi. Bir oğlu hariç tüm oğulları öldürüldü.

Öte yandan Moğollar sadece direnişle karşılaştıkları şehirlerde, halkıyla birlikte büyük bir yağma ve katliam yaptı. Eğer şehir savaşmadan teslim alınmışsa halk bağışlanıyordu, Bağdat kuşatmasında da olduğu gibi kısa süren çarpışmalar sonucunda alınmışsa yağma yapılmakla birlikte bu kadar büyük bir vahşet olmuyordu.

İSLAM COĞRAFYASININ BÖĞRÜNE HANÇER SAPLADI, İSLAM MEDENİYETİNE BÜYÜK ZARAR VERDİ

Bağdat’ın yağma edilirken sergilenen vahşet Moğol tarihinin en acımasız olayıydı. Bazı Çin şehirlerinin de Bağdat ile aynı kaderi paylaştığı söylenir fakat bunlar belgelenmemiştir. Bundan yüzyıllar sonra bile Bağdat terk edilmiş, harabe şehir görünümünden kurtulamadı.

Bağdat’ın alınmasından sonra bölgedeki küçük şehirler Hülagü Han’a bağlılıklarını bildirdi.

Moğol ordusu Suriye’de Eyyubiler üzerine yürüdü. Akdeniz kıyılarına kadar birlikler gönderildi. Mısır bir sonraki hedef olarak görünüyordu. Ancak Mengü Han’ın ölümü Hülagü Han ve ordusunun büyük kısmını bu seferlerden vazgeçmek zorunda bıraktı.

Arkasından gelen taht kavgaları bir kardeşinin hapse girmesi ve diğerinin de Büyük Han seçilmesiyle sonuçlandı. Mengü Han’ın ölümünden sonra Moğol birliği dağıldı ve imparatorluk dört parçaya bölündü.

HÜLAGÜ'NÜN ORDUSUNU MEMLUK KOMUTANI CELALEDDİN KUTUZ DURDURDU

Hülagü Han’ın kurduğu İlhanlı Devleti bunlardan biridir. Orta Doğu’da kalıp sefere devam eden Moğol ordusu Ayn Calut Muharebesi’nde Türk askerlerinden oluşan Memlüklere yenildi. Memlük ordusunu Harzemşahların son hükümdarı Celaleddin Harzemşah'ın yeğeni Celaleddin Kutuz komuta ediyordu. Celaleddin Kutuz, Moğolları durdurarak Moğol ordularının Filistin, Mısır ve Kuzey Afrika'ya ilerleyişini de engellemiş oldu.

1262 senesinde Hülagü hakimiyetindeki bölgeye döndü fakat yokluğundaki mağlubiyetlerin intikamını alma fırsatı bulamadı. Hülagü Han ordusunu toplayıp Ayn Calut yenilgisinin intikamını almak üzere sefere çıktığı sırada Berke Han, Nogay Han komutasındaki ordusunu İlhanlılar üzerine gönderdi. Bunun üzerine Hülagü seferden vazgeçip kuzeye döndü.

Kafkasların kuzeyindeki bölgeyi alma girişimleri sonuç vermedi ve Nogay Han tarafından bozguna uğradı. Bu Moğol orduları arasındaki ilk savaştı ve imparatorluk birliğinin bozulmasının açık göstergesiydi.

Hülagü Han 1265 senesinde öldü. Daha sonra atı ve cariyeleri kurban edilerek yanına gömüldü. Cenazesi şamanist geleneklerine göre yapılan son hükümdardır. Mezarı Urmiye Gölü’ndeki bir adadadır. En büyük oğlu Abaka Han yerine geçerek babasının politikasını devam ettirmiştir.