Faik Öztrak: Ziraat Bankası bu krediyi kime, ne amaçla vermiştir?

CHP Genel Başkan Yardımcısı ve Parti Sözcüsü Faik Öztrak, Ziraat Bankası’nın vergi cennetinde kurulmuş bir şirkete verdiği 1,6 milyar dolarlık krediyi TBMM gündemine taşıdı.

Ziraat Bankası’nın söz konusu kredinin Turkcell’e Türk hissedarlığın devam etmesi için verildiği ve Ekim 2020’de ödendiği yönündeki açıklamasını değerlendiren Öztrak, “Borç ödendiyse, Ziraat Bankası’nın teminat olarak aldığı yüzde 13,77’lik hisse şu an nerede? Kedi buradaysa ciğer nerede? Ciğer buradaysa kedi nerede?” diye sordu.

CHP Sözcüsü Faik Öztrak, Hazine ve Maliye Bakanı Lütfi Elvan’ın yanıtlaması talebiyle verdiği soru önergesiyle, Sayıştay’ın Ziraat Bankası raporunda yer alan vergi cennetindeki bir firmaya verilen 1,6 milyar dolarlık krediyi gündeme taşıdı.

VERGİ CENNETİNDEKİ ŞİRKETE 1,6 MİLYAR DOLAR KREDİ

Öztrak’ın soru önergesinde yer verdiği bilgilere göre Ziraat Bankası, vergi cenneti olarak bilinen British Virgin Adalarında kurulan bir şirkete, 2014 yılında 1 milyar 636 milyon 770 bin 735 dolar tutarında kredi kullandırdı. Kredi 3 yılı geri ödemesiz olmak üzere toplam 10 yıl vadeyle verildi. Kredi verilen şirket, telekomünikasyon sektöründe hizmet veren bir diğer şirketin yüzde 100 iştirakiydi. Krediye teminat olarak, iştiraki olunan şirketin 1 milyar 636 milyon dolar değerindeki yüzde 13,77 oranındaki hisse payı gösterildi. Uygun ödeme koşullarına rağmen zaman içerisinde kredinin tahsilatında sıkıntılar yaşandı. Mart 2020 itibariyle, kredinin üç yıllık gecikmiş anapara taksiti ve faizlerinin toplamı 726,5 milyon dolara ulaştı.

ZİRAAT VE TURKCELL’İN AÇIKLAMALARINDAKİ UYUMSUZLUK

Konuyla ilgili T.C. Ziraat Bankası tarafından yapılan açıklamada, bahsi geçen kredinin “Çukurova grubuna, Turkcell İletişim A.Ş.’deki dolaylı hissedarlığı münasebetiyle Türk ortaklığının devam edebilmesi için verildiği” ifade edildi. Ziraat Bankası aynı açıklamada, kredinin Ekim 2020 tarihinde tahsil edildiği kaydetti. Konuyla ilgili olarak Turkcell İletişim Hizmetleri A.Ş. tarafından yapılan açıklamada ise “Söz konusu kredi Şirketimiz tarafından kullanılmamış olup, ilgili kredi sözleşmesine doğrudan ya da dolaylı şekilde taraflığımız bulunmamaktadır” dendi. Öztrak soru önergesinde, Ziraat Bankası ve Turkcell İletişim Hizmetleri A.Ş tarafından yapılan açıklamalardaki uyumsuzluğa dikkat çekti.

ZİRAAT’TE REHİNLİ TURKCELL HİSSESİ NEREDE?

Ziraat Bankası’nın kredinin ödendiğini ifade ettiği Ekim 2020 tarihinin, aynı zamanda Türkiye Varlık Fonu’nun (TVF) Turkcell’in yüzde 26,2 hissesine sahip olarak hâkim hissedar olduğu tarih olduğunu belirten Öztrak, “TVF, İsveçli Telia şirketine ait yüzde 24’lük payı 530 milyon dolara satın alarak hâkim ortak konumuna gelmiştir. Dolayısıyla TVF, Ziraat Bankası teminatında bulunan yüzde 13,77’lik payı, kredi borcuna mukabil devir almamış görünmektedir. Mevcut durumda Turkcell hisselerinin yüzde 26,2’si TVF Bilgi Teknolojileri İletişim Hizmetleri Yat. San. ve Tic. A.Ş.’de; yüzde 19,8’i Rus şirket LetterOne’a ait IMTIS Holdings S.A.R.L.’de görünmektedir. Bu durumda Ziraat Bankasının kredi borcunun nasıl kapatıldığı tam olarak anlaşılamamıştır” ifadelerini kullandı.

SATIŞTA FARKLI TEMİNATTA FARKLI DEĞERLEME

Öztrak, yapılan işlemlerde dikkat çeken bir diğer hususun da söz konusu şirkete ait hisse değerlemeleri olduğunun altını çizdi. Buna göre İsveçli eski ortak yüzde 24’lük payını Varlık Fonu’na 530 milyon dolara satarken, Ziraat Bankası verdiği 1 milyar 636 milyon dolarlık kredi için şirketin yüzde 13,77’lik payını teminata aldı. Hisselerin satışında ve teminatlanmasında çok farklı değerlemeler yapıldığı anlaşılıyor.

AYDIN HALA YÖNETİM KURULU’NDA

Tüm bunların yanında, 2011 yılından bu yana Ziraat Bankası Genel Müdürü olan Hüseyin Aydın, aynı zamanda Varlık Fonu’nda da Yönetim Kurulu Üyesi. Aydın bununla birlikte 2019’dan bu yana da Turkcell Yönetim Kurulu üyeliği görevini yürütüyor. Aydın’ın Türkcell Yönetim Kurulundaki üyeliği Ekim 2020’de gerçekleşen yönetim değişikliğinden sonra da devam etti.

Öztrak, Bakan Elvan’a şu soruları yöneltti:

Turkcell İletişim Hizmetleri A.Ş, “1 milyar 636 milyon dolarlık kredi ile doğrudan veya dolaylı taraflılığımız bulunmuyor” derken, Ziraat Bankası söz konusu kredinin Çukurova grubuna Turkcell İletişim Hizmetleri A.Ş’deki ortaklığının sürdürülmesi için kullandırıldığını ifade etmektedir. Sayıştay Raporu ise bu kredinin vergi cenneti, British Virgin Adaları’nda kurulan bir şirkete kullandırıldığını raporlamaktadır. Tarafların beyanları arasındaki tutarsızlıklar dikkat çekicidir. Ziraat Bankası bu krediyi kime, ne amaçla ve ne karşılığında kullandırmıştır?

Sayıştay raporunda bahsedilen 1 milyar 636 milyon dolarlık kredi borcu, Turkcell’in TVF’ye geçtiği Ekim 2020 tarihinde Ziraat Bankasına ödendiyse, bu borcu kim, nasıl ödemiştir?

Bu borç kapatıldıysa Ziraat Bankası Genel Müdürü Sayın Hüseyin Aydın’ın Turkcell İletişim A.Ş’deki Yönetim Kurulu Üyeliği hala neden devam etmektedir?

İsveçli eski ortak Türkcell İletişim A.Ş ’deki yüzde 24’lük payını Varlık Fonu’na 530 milyon dolara satarken, Ziraat Bankası 1 milyar 636 milyon dolarlık kredi için aynı şirketin yüzde 13,77’lik payını teminata almıştır. Hisselerin satışında ve teminatlanmasında bu kadar farklı değerlemeler yapılmasının nedeni nedir? Bu kadar fark normal midir?

Ziraat Bankası kamuoyuna yaptığı açıklamada “kredi verilirken, çok uluslu ortaklık yapısına sahip şirketin, çeşitli ülkelerle devam eden karmaşık dava süreçlerin çözülmesiyle krediyi geri ödemesi için gerekli akışın sağlanabileceğinin öngörüldüğünü” ifade etmiştir. Ziraat Bankası 2014’de, 2020’de gerçekleşecek bir işlem için, böyle bir öngörüde nasıl bulunabilmiştir?