Fakir artık daha fakir; zenginler yine kazandı

İKLİM ÖNGEL/ CUMHURİYET- Önceki gece dolar 5.4250’yi gördü. Son bir yılda TL yüzde 50 değer kaybederken parasını dolarda tutan milyonerlerin bir günlük toplam kazancı 33 milyar lira oldu.

Türkiye ekonomisindeki sorunlar, ekonomi yönetimi ile Merkez Bankası’na duyulan güvensizlik ve son olarak gerilen ABD - Türkiye ilişkilerinin etkisiyle kur rekor üstüne rekor kırarken bu dönemin kazananı yine zenginler oldu. Dolar önceki güne 5.11 seviyelerinden başlamıştı. Gece saatlerinde gelen son rekor 5.4250 oldu. Buna göre kur bir günde 31.5 kuruş artarken, 100 bin doları olan 24 saat içinde 31 bin 500 lira kazandı. 10 bin doları olanın kazancı 3 bin 150 lira olurken 1 milyon doları olanın cebine fazladan 315 bin lira girdi.

Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu’na göre bankalardaki döviz tevdiat hesaplarında 2 Ağustos itibarıyla 109 milyar 431 bin doları bulunuyordu. Bu rakam 5.01 TL’lik dolar kuru üzerinden 548 milyar 258 milyon liraya denk geliyordu. Kurdaki son sıçrayışla birlikte rakam 593 milyar 663 bin liraya çıktı. Öyle ki döviz hesaplarındaki toplam beş günlük kazanç 45 milyar 405 milyon lira oldu.

33 milyar lira arttı

Öte yandan milyoner hesaplarına göz atıldığında hesabında 1 milyon liranın üzerinde bulunanların hesaplarında toplam haziran itibarıyla 105 milyar 774 milyon doları bulunuyordu. Bu rakam o dönem 4.5635’lik dolar kuru üzerinden 482 milyar 701 milyon liraya denk geliyordu. Oysa kur 5.4250’ye çıktığında milyonerlerin hesabındaki para 573 milyar 824 milyon liraya ulaştı. Buna göre son 1 ayda milyoner hesaplarındaki para 91 milyar 114 milyon lira arttı. Son bir günde ise 33.3 milyar TL ile toplam artışın üçte biri gerçekleşti.

Krediler patladı

Bankalardaki yabancı para cinsinden krediler ise kurdaki artışla birlikte keskin bir şekilde yükseldi. BDDK verilerine göre 2 Ağustos’ta 190 milyar 546 milyon dolarlık döviz kredisi 954 milyar 559 milyon liraya denk geliyordu. Kurdaki son rekora göre hesaplandığında ise alınan kredi miktarı 1 trilyonu geçiyor. Bankalardan alınan toplam döviz kredisi son verilere göre 1 trilyon 33 milyar 712 milyon lira. Buna göre toplam kredi borcu beş gün içinde 94.4 milyar lira artış gösterdi.

Yarısı buharlaştı

Son bir yılda TL, değerinin yüzde 50’den fazlasını kaybetti. Kur dün de siyasi gelişmelere paralel dalgalandı. Gece yarısı uluslararası piyasalarda 5.4250 zirvesine çıkan dolar / TL, ABD ile mutabakata varıldığı haberleri sonrası 5.20’nin altına inse de kısa sürede tekrar 5.24’lere geri döndü. Mutabakat haberleri ise Dışişleri Bakanlığı tarafından teyit edilmedi. Öğle saatlerinde AKP Sözcüsü Mahir Ünal, “Çavuşoğlu Pompeo görüşmesi olumlu geçti; o görüşmeden sonrasına ilişkin oluşturulan bir takvim vardı, o takvim iyi şekilde ilerliyor” dedi.

ABD Başkanı Donald Trump ise Twitter üzerinden İran ile iş yapan ülkelerle iş yapmayacaklarını açıkladı. Açıklamalar sonrası kurda yükseliş hızlandı. Dolar / TL 5.35’li seviyelere geldi. Gün içindeki en yüksek seviye 5.37 oldu. ABD’ye gidecek heyetin belli olduğunun açıklanması sonrası ise kur yönünü tekrar aşağı çevirdi. ABD Büyükelçiliği ise “ ABD , Türkiye ’nin sağlam bir dostu ve müttefiki olmayı sürdürmektedir” açıklaması yaptı. Dolar / TL 5.29’un altına indi. Serbest piyasada dolar 5.2930 TL’den kapandı. Avro/ TL ise 6.2038 seviyesine çıktı.

Kişi başına gelir eridi
Kurdaki son gelişmelere paralel Türkiye ’nin milli geliri dolar bazında 882.7 milyar dolardan 598.6 milyar dolara kadar geriledi. Kişi başına milli gelir ise 10 bin 923 dolardan 7 bin 407 dolara indi. Buna göre sadece kur farkından dolayı kişi başına milli gelirdeki düşüş 3 bin 493 doları buldu. Sadece bir günde milli gelir 36.9 milyar dolar geriledi. Kişi başına gelirdeki günlük kayıp 457 dolar oldu.
Türkiye ’nin milli geliri dolar bazında erirken, bu durum geçen yıl dünyanın en büyük 20 ekonomisi arasında 17. sırada bulunan Türkiye ’nin bir basamak düşmesine yol açabilir. Listenin 18. sırasında 826.2 milyar dolar GSYH ile Hollanda bulunuyor. Türkiye Aralık 2017 verilerine göre 851.1 milyar dolar ile 17. sırada yer alıyor.

Faizde rekor

Kurdaki yükselişle birlikte Türkiye ’nin borçlanma maliyetlerindeki artış da sürdü. TL’deki değer kaybının baskısının sürdüğü gösterge 10 yıllık tahvilin bileşik faizi dün sabah rekor seviye olan yüzde 19.91’den açıldı. 10 yıllık faiz gün içinde yüzde 20.09’a yükselerek yeni tarihi zirvesini gördü. Mayıs sonu itibarıyla Türkiye ’nin vadesi bir yıl veya daha az olan dış borç stoku 180.6 milyar dolar seviyesinde bulunuyor. Son rekor üzerinden hesaplandığında bu rakam TL bazında 979 milyar 755 milyon TL ediyor. Diğer yandan yabancı yatırımcıların temmuz ayında 323.3 milyon dolar net hisse satışı yaptığı açıklandı.

Albayrak sessizliğini bozdu!

Yatırımcılar ekonomi yönetimi ve Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak’tan kurlardaki artışla ilgili açıklama beklerken Albayrak, sosyal paylaşım sitesi Twitter üzerinden sessizliğini bozdu. Ancak Albayrak dövizle ilgili açıklama yapmak yerine vergi ve sigorta primi borcu olan vatandaşlara yapılandırma fırsatını kaçırmamalarını tavsiye etti. Bakan Albayrak, Twitter hesabından yaptığı paylaşımda vergi ve sigorta primi borcu olan vatandaşlara son başvuru tarihi 27 Ağustos’a uzatılan yapılandırmayı hatırlatarak yapılandırmadan yararlanması tavsiyesinde bulundu.

Zamlar gelebilir

Sparta&Co Kurucu Ortağı Taner Özarslan ABD ile restleşmenin yatırımcıyı zorladığını vurgulayarak “Kur 4.90’dan 5.40’a yükselince önden yüklemeli zamlar başlıyor. 5’li seviyeler ağustos genelinde görülürse enflasyonda ciddi oynamalar olacak” dedi.

İletişim kopuk

Meksa Yatırım Genel Müdür Yardımcısı Figen Özavcı Gümülcineli “Merkez Bankası ile piyasanın iletişim kopukluğu var. TCMB olağanüstü toplantı yapmalı. Bütçe disiplinin nasıl sağlanacağı ortaya konmalı, yatırımcı ikna edilmeli” yorumunu yaptı.

Kriz yeni başladı

Commerzbank analisti Ulrich Leuchtmann, TL’de kısa süreli görülecek bir toparlanmanın krizin sona erdiği anlamına gelmeyeceğini savunurken, “Krizin şimdi başladığından korkuyorum. Türkiye’nin cari açığının finansmanı konusunda bir risk var. Bu büyük bir reel ekonomik krize ulaşabilir” dedi.