'Fatih’teki toplu aile intiharı için psikolojik otopsi şart'

Dış sosyal destekten yoksun Yetişkin kardeşlerde dayanışma ya da destek duygusu hayli güçlü. Birlikte ölüme gidecek kadar hem de. Hindistan’ın Kerala eyaletinde rastlanan toplu aile intiharları ile Fatih’teki aile intiharı arasında benzerlikler var.

Fatih’te iddiaya göre kapısında “Dikkat siyanür var” yazılı not asılı bir evde 48 yaşındaki Cüneyt Yetişkin, 54 yaşındaki Oya Yetişkin, 60 yaşındaki Kamuran Yetişkin ve 56 yaşındaki Yaşar Yetişkin ölü bulundu. İddiaya göre, 4 kardeş çok sayıda antidepresan ilacı içerek intihar etti. Kardeşlerden birinin sara hastası olduğu da öğrenildi.

Cumhuriyet'ten Mustafa Kemal Erdemol'un değerlendirmesi şöyle:

Ülkemizde pek alışkın olunmayan aynı aile bireylerinin toplu intiharı konusunda ikinci örnek oldu bu. Benzeri bir vakaya 2011 Nisanı’nda Kahramanmaraş’ta da tanık olmuştuk. Söz konusu olayda da annelerinin ölüm acısını atlatamadıkları söylenen Raden (31), Rulin (30), Sajen (27) ve Beraris (26) isimli dört kardeş toplu halde canlarına kıymıştı.

Daha önce özellikle Batılı toplumlarda çok sayıda kişinin güçlü dini inançlara sahip karizmatik liderlerin yönlendirmesiyle canlarına kıydıklarını biliyoruz. Bu türü de dahil olmak üzere insan ölümleri konusunda yaygın bir yöntem olan intihara ilişkin çok sayıda araştırma inceleme var, ama “aile intiharları” konusunda durumu anlamamıza yarayacak araştırmalar yok denecek kadar az.

Hindistan’ın Kerala eyaletinde sıklıkla görülen aile bireylerinin toplu intiharlarıyla ilgili araştırmalar belki işimize yarayabilir. Bu araştırmalardan birinde 99 kişiyi kapsayan, 84’ünün ölümüyle sonuçlanan 32 aile intiharı incelendiğinde yöntem olarak zehir alımı görüldü çoğunlukla. Olayların yaklaşık yarısında intihar notu bulundu. İntihar gerekçesi olarak zihinsel ya da fiziksel hastalıklar da vurgulanıyor ama asıl intihar gerekçesi mali imkânsızlıklar. Bu intiharların 17’sinde kararı baba ile anne, 10’unda anne, 5’inde baba almış görünüyor. Bu figürlerin güçlü bağlar üzerine kurulu ailelerinde etkili oldukları anlaşılıyor. Bir tür dayanışma da var toplu ölüm kararı almada.

Fatih’teki toplu aile intiharında da aile içi dayanışma ya da destek duygusu hayli güçlü görünüyor. Birlikte intihara karar verecek kadar güçlü hem de. Ama buna rağmen güçlü bir dış sosyal destek yoksunluğu da var ailenin. Belki de aile bireylerini intiharın çözüm olduğuna aynı anda inandıran olgu bir dış destekten yoksun olmaları.

İntihar ortak bir kararsa, planlayanın bütün aileyi ölüme ikna edecek kadar güçlü bir kişilik olduğu açık. Hayatta kalmaları halinde tatmin edici bir yaşamları olmayacağına aile bireylerini ikna etmek bu güçlü kişiliğin özelliği. Kerela intiharlarında da Fatih’teki vakada da böyle güçlü bir figür var.

PSİKOSOSYAL SIKINTI

Batıda intihar vakalarında psikiyatrik sendromların varlığı üzerinde durulurken bizde durum daha farklı. En sık rastlanan neden olarak uyum bozukluğu, akıl hastalığı akla geliyor önce. Oysa zihinsel sıkıntı ve psikiyatrik bozukluklara neden olan psikososyal sıkıntı göz ardı ediliyor. Yoksulluk, güvensizlik, umutsuzluk, fiziksel hastalık ve şiddete yol açmasından ötürü psikososyal sıkıntıların dikkatlice ele alınması gerekiyor. Fatih’teki vakada bu çok belli. Aile maddi sıkıntılar içinde, bu, topluma kapalı olmalarına, nihayet “yaşama nedeninin” kalmamasına inanmalarına yol açıyor.

BENZERLİKLER VAR

Kahramanmaraş’ta ve Fatih’teki toplu aile intiharları, Kerela’daki intiharlarla benzerlikler gösteriyor. Hepsinde de kurbanlar, yaşadıkları sıkıntılar her neyse dış sosyal destekten yoksunlar ya da bunu özellikle istemiyorlar. Yine kurbanlar topluca intihar etme konusunda birlikte karar alabiliyorlar, kendilerini öldürme yöntemleri de zehir.

PSİKOLOJİK OTOPSİ

Fatih’teki aile intiharı için mutlaka psikolojik otopsi yapılması gerekiyor. İlk kez ABD’de intihar eden polislerin tüm yaşamlarının incelenmesinde başvurulan bir yöntem olan “psikolojk otopsi” Kerela intiharlarında da kullanıldı. Bireyleri intihara sürükleyen nedeni bulmak için, normal otopside elde edilen bulgularla yetinmeyip, kurbanların adli kayıtları, psikiyatrik başta olmak üzere tüm sağlık bilgileri, ilişkide oldukları bireylerle yapılan görüşmelerde elde edilen sonuçlar psikolojik otopsi yöntemi ile elde edilebiliyor.

Fatih’teki toplu aile intiharı, belli ki psikososyal bir mali kriz gerekçesine dayanıyor. Altından kalkılamayacak mali sıkıntıların intihar kararı almada önemli bir etken olduğu Kerela intiharlarında da görüldü.

Kitle intiharları çoğunlukla yaşamlarında kendini sıkışmış hisseden bireylerin oluşturduğu gruplarda meydana geliyor. Yaşamlarının sonuçlarını kontrol edemediklerine inandıklarında da intiharı seçiyorlar. Fatih toplu aile intiharı bunun bir örneği gibi görülüyor.