Fistül nedir? Belirtileri nelerdir? Tedavisi nasıl yapılır?

Sindirim kanalı organlarından olan bağırsaklar normal şartlarda tek bir hat üzerinden devam eder. Ancak bazı durumlarda bağırsaklardan cilde doğru normal şartlarda orada bulunmayan kanallar oluşabilir. Fistül olarak isimlendirilen bu durum yaygın olarak enfeksiyona ve travmaya bağlı olarak görülmektedir.

Tıp literatüründe tüp anlamına gelen fistüller zamanla iki organ arasında kanal oluşumuna neden olur ve normal anatominin dışında yapılar meydana gelir. Fistül oluşumu en yayın bağırsaklardan ve anüs çevresinden cilde doğru bir tüp oluşumu ile görülür ve nadiren de olsa vajina içerisinde görülebilir.

Fistüllerin oluşum mekanizması iç organların dışarı doğru bir kanal oluşturması ve burada apse oluşmasına dayanmaktadır. Bu nedenle fissür vücudun birçok yerinde oluşabilir ve oluştuğu yere göre isimler alır. İşte fistüllerin oluşum yerlerine göre sınıflandırılması;

Anal Fistül: Anal fistül, anal kanal üzerindeki çatlaklar veya yırtıklardır. Anal fistül olan hastalar dayanılmaz bir makat ağrısı çekerler. Anal fistüller en yaygın olarak enfeksiyon sonucunda meydana gelmektedir. İçi irin dolu bu apseler temizlendikten sonra burada bit tüp meydana gelir. Bu tüpler bir süre sonra fistül oluşumuna neden olur. Tek tedavi yöntemi cerrahi olan bu fistül türünün kendiliğinden iyileşmesi beklenemez.

Anal fistüllerin yanı sıra arteriovenöz fistüller, vajinal fistüller, plevral fistüller ve mesanede oluşan fistüller de bulunmaktadır.

Fistül Oluşumunun Nedenleri Nelerdir?

Uzman doktorlar fistüllerin en yaygın sebebi olarak iyileşme göstermeyen apseleri göstermektedir. Özellikle bağırsak ve mesanede meydana gelen fistüller, dışkı veya idrar birikmesi nedeniyle oluşan apseler sonucunda oluşmaktadır. Uzman doktorlara göre apse zamanla birikir ve büyüme gösterir ve en sonunda başka bir vücut boşluğuna doğru kanal yani fistül oluşumuna neden olur. Birçok nedene bağlı olarak oluşan fistüllerin en yaygın sebepleri şunlardır;

1. Kanser tanısı amacıyla veya ülser araması yapılırken vücut içerisine giren kolonoskopi

2. Bağırsaklarda meydana gelen kanser oluşumları

3. AİDS, verem, ülseratif kolit, kron hastalığı ve diğer enfeksiyon hastalıkları

4. Sindirim sisteminde meydana gelen kanser hastalıklarının tedavisinde kullanılan radyoterapi uygulamaları

5. Normal doğum eyleminin vajinada ciddi yaralanmalara neden olması

6. Kalın bağırsaklarda divertikülit adındaki yapıların oluşması

7. Rahim kanseri veya jinekoloji cerrahisi

8. Vajinanın arkasında yapılan cerrahi müdahalelerin anüse baskı yapması sonucu gibi nedenlerle fistül oluşumu yaygın bir şekilde görülebilmektedir.

Fistülün Ortaya Çıkardığı Belirtiler Nelerdir?

Fistülün ortaya çıkaracağı belirtiler kanalın hangi organda ortaya çıktığına göre farklılık göstermektedir. Uzmandoktor görüşlerine göre anal fissür belirtileri şu şekildedir;

1. En yaygın belirtisi dışkılama esnasında yanma veya yırtılma gibi hisler ve beraberinde gelişen ağrıdır. Ağrı dışkılama işlemi bittikten sonra birkaç saat kadar daha sürebilmektedir.

2. Tuvalet kağıdında veya iç çamaşırında görülen ve parmak kırmızı renkte olan kan lekeleri

3. Makatta meydana gelen fissürlerin ortaya çıkardığı kaşıntılar ana fissürün en belirgin özellikleridir.

Mesane fissürlerinin belirtileri ise şu şekildedir;

1. Vajinadan veya penis ucundan gelen akıntılar

2. Karın ağrıları

3. Vajinadan kötü kokulu akıntı gelmesi

4. İdrar kaçırma

5. Vajinadan gaita çıkışı

6. İdrar yolu enfeksiyonları

7. Genital bölge tahrişleri gibi belirtiler mesane fissürlerinin belirtilerindendir.

Fistül Tedavisi Nasıldır?

Fistüller her ne kadar vücudun farklı bölümlerinde ortaya çıksa da tek tedavi yöntemi cerrahidir. Ancak ameliyat olana kadarki evrede veya sonrasında fistüllerin ortaya çıkardığı belirti ve bulgular için semptomatik tedavi uygulanabilir. Mesela apse nedeniyle oluşan fistüllerde enfeksiyonun ortadan kaldırılması için antibiyotik tedavisi veya yaşanan ağrılar için analjezik (ağrı kesici) tedavisi uygulanabilir.

Fistülün tamamen ortadan kaldırılabilmesi için cerrahi yöntemler ile oluşan fistüllerin çıkarılması gerekmektedir. Bu işlemler genel cerrahi doktorları tarafından yapılır. Eğer fistüller en kısa süre içerisinde vücuttan çıkarılmaz ise fistül oluşan organlarda kanser oluşumu gözlenebilir.

Fistül ameliyatları ile oluşan kanallar açılır organa bağlanır veya tamamen çıkarılır. Ameliyatın yapıldığı bölgede yara izi kalabilir. Ameliyat sonrasında işlemin yapıldığı bölgede hijyeni kurallarına uyularak düzenli olarak pansuman yapılması gerekmektedir. Ameliyattan sonra yaklaşık 1 ay içerisinde yaralı doku tamamen kapanır ve iyileşme sağlanır.