Gözler 5 Kasım'a çevrildi

ABD Başkanı Donald Trump'ın Mayıs ayında İran nükleer anlaşmasından çekilme kararının ardından Tahran’a yönelik yaptırımların ikinci ayağı için bir haftadan az süre kaldı. İş dünyasında büyük endişe yaratan yaptırımlar, doğrudan petrol ve doğalgaz ticaretini hedef alıyor. Türkiye, Çin, Hindistan, Japonya ve Güney Kore ile birlikte İran'dan en çok petrol ithalatı yapan devletler arasında yer alıyor. Türkiye 2017 yılında yurt dışından ithal ettiği 25.7 milyon tonluk ham petrolün 11.4 milyon tonunu İran’dan satın aldı.

Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, geçen hafta ABD'den istisna talebine ilişkin gerekli girişimlerin yapıldığını açıklamıştı. ABD'nin Türkiye'ye istisna tanıyıp tanımayacağının 4 Kasım'a kadar netleşmesi gerekiyor. Bu tarihe kadar Türkiye'ye istisna tanınmazsa İran'dan ham petrol ithal edilemeyecek. Doğalgazda ise ikili ticaret kısıtlaması uygulanacak. İran sattığı doğalgaz karşılığı alacağı parayı Türkiye'de tutacak. Türk menşeli ürün ithalinde kullanabilecek.

BANK MELLAT'A DA YAPTIRIM

İran yaptırımları Ankara Sanayi Odası'nın meslek komiteleri toplantısında işadamlarına anlatıldı. Halk Bankası yetkilisi Seyit Ahmet Taymaz, yaptırımların finansal boyutundan ticarete yansımasına kadar kapsamlı bir sunum yaptı. Bank Mellat'ın da yaptırım kapsamına alınacağını belirten Taymaz, “Yaptırımların devreye girmesiyle birlikte İran otomobil sektörüne su bile satılamayacak” dedi. İran'la ticarette dolarla işlem yapılamayacağına dikkat çeken Taymaz, “Mal İran üzerinden geçiyorsa da dolar kullanılamayacak. İran devrim muhafızları da listesi var. Bu listedeki isimlerle çalışanlar da suçlu sayılıyor” dedi. Taymaz, TÜPRAŞ, BOTAŞ fonlarının Halk Bankası'nda tutulduğunu anımsatarak, “Yanlış bir bilgi var. Sanki Halk Bankası başka tali bir sistem kullanıyor gibi. Bu yanlış bir algı. Dünyadaki bütün bankalar gibi swift kullanıyor, normal bankacılık yapıyor” diye konuştu.

İKİLİ TİCARET KISITLAMASI

5 Kasım itibariyle ikili ticaret kısıtlaması başlayacağını belirten Taymaz, “Türkiye'nin İran'dan ithal ettiği doğalgaza (ve istisna alınması durumunda ham petrole) ilişkin bedeller Türkiye'deki hesaplara yatırılacak ve bu fonun İran tarafından üçüncü ülkelere çıkışına izin verilmeyecek. İran'ın söz konusu fonları sadece Türkiye'den doğrudan ithal edeceği yasaksız Türk mallarının ödemesinde kullanabilecek” bilgisini verdi.

5 KASIM'DA YÜRÜRLÜĞE GİRECEK YAPTIRIMLAR

5 Kasım'da yürürlüğe girecek bazı yaptırımlar şöyle:

-İran liman işleticileri, İran İslam Cumhuriyeti Gemicilik Şirketi (IRISL), İran Güney Gemicilik Şirketi veya bağlı kuruluşları da dahil olmak üzere gemicilik ve gemi inşası sektörleri hakkındaki yaptırımlar.

-İran'dan petrol, petrol ürünleri veya petrokimya ürünleri satın alınması da dahil olmak üzere petrol ile ilgili olan işlemler üzerindeki yaptırımlar (diğerlerinin yanı sıra İran Milli Petrol Şirketi-NIOC, Naftiran Intertrade Company-NICO ve İran Milli Tanker Şirketi NITC isimleri sayılmıştır).

-Yabancı mali kuruluşların İran Merkez Bankası ve belirlenmiş İranlı mali kuruluşlar ile olan işlemlerine dair yaptırımlar.

-İran Merkez Bankası'na özel mali mesaj hizmeti sağlanmasına yönelik yaptırımlar.

-Aracılık, sigorta veya reasürans hizmetleri tedarik edilmesi hakkındaki yaptırımlar.

-İran enerji sektörü üzerindeki yaptırımlar.

-ABD tarafından sahip olunan ya da kontrol edilen yabancı kuruluşların İran Hükümeti ya da İranlı kişiler ile İran'daki belli faaliyetlerine verilen izin de bu sürede kaldırılıyor.

-16.01.2016'da, ABD Hazine Bakanlığı'na bağlı Yabancı Varlıklar Kontrol Dairesi (OFAC) tarafından hazırlanan SDN Listesi'nden ya da diğer listelerden çıkartılmış kişilere uygulanan yaptırımlar da 5 Kasım 2018'den itibaren yürürlüğe giriyor.

6 AĞUSTOS'TA YÜRÜRLÜĞE GİREN YAPTIRIMLAR

-İran Hükümeti'nin ABD Doları satın alması ya da elde etmesi hakkındaki yaptırımlar.

-İran'ın altın veya değerli metaller ticaretine yönelik yaptırımlar.

-İran'dan ya da İran'a grafit, alüminyum ve çelik gibi ham ya da yarı işlenmiş metaller, kömür ve endüstriyel süreçlerin birleştirilmesine yönelik yazılımların doğrudan yada dolaylı satışı, tedariki veya transferi hakkındaki yaptırımlar.

-İran Riyali'nin alınması ya da satılması ya da İran toprakları dışındaki İran Riyali cinsinden fonların yada hesapların devam ettirilmesi ile ilgili işlemler üzerindeki yaptırımlar.

-İran Hükümeti'ne ait tahvillerin alınması, iştirak edilmesi veya bu tahvillerin çıkarılmasına yardımcı olunması hakkındaki yaptırımlar.

-İran otomotiv sektörü üzerindeki yaptırımlar.

-İran menşeli halılar ve gıda maddelerinin ithalatı ve bunlara ilişkin mali işlemler üzerindeki yaptırımlar.

-Yolcu uçağı, parçaları ve hizmetlerinin İran'a doğrudan ya da dolaylı olarak ihracatına dair yaptırımlar.

-KOEP çerçevesinde uygun görülen faaliyetlere yönelik şarta bağlı anlaşmalar ile ilgili olan yaptırımlar.