İmamoğlu'nun 'O artık İstanbul halkına ait bir eser' dediği Fatih tablosunu kim sattı?

İstanbul’u 1453’te fetheden Fatih Sultan Mehmet’in 1480 yılında İtalyan ressam Gentile Bellini’ye yaptırdığı orijinal tablo, Londra’daki dünyaca ünlü Christie’s salonunda gerçekleştirilen müzayede ile satışa çıkarıldı. İBB, Başkan Ekrem İmamoğlu’nun talimatı üzerine, müzayedeye katıldı. 250 bin sterlin değer biçilerek artırıma çıkarılan tarihi tabloyu, kıran kırana bir yarışın ardından, 770 bin sterlinlik bedelle İBB aldı. İmamoğlu, duygularını, “Hayırlı olsun İstanbul halkına. İstanbul halkına ait bir eserdir o artık. İnşallah nice yüz yıllar İstanbul’da yaşamaya devam edecek” sözleriyle dile getirdi.

İstanbul’u 1453’te fetheden Fatih Sultan Mehmet’in 1480 yılında İtalyan ressam Gentile Bellini’ye yaptırdığı orijinal tablo, Londra’daki dünyaca ünlü Christie’s salonunda gerçekleştirilen müzayede ile satışa çıkarıldı. İBB, Başkan Ekrem İmamoğlu’nun talimatı üzerine, müzayedeye katıldı. 250 bin sterlin değer biçilerek artırıma çıkarılan tarihi tabloyu, kıran kırana bir yarışın ardından, 770 bin sterlinlik bedelle İBB aldı. İmamoğlu, duygularını, “Hayırlı olsun İstanbul halkına. İstanbul halkına ait bir eserdir o artık. İnşallah nice yüz yıllar İstanbul’da yaşamaya devam edecek” sözleriyle dile getirdi.

Fatih Sultan Mehmet, 1429-1507 yılları arasında yaşayan İtalyan ressam Gentile Bellini’yi 1479 yılında İstanbul’a davet etti. Portresini yapmasına izin vermeden önce Bellini’nin yeteneğinden emin olmak isteyen Fatih Sultan Mehmet, sanatçıya, saraydaki farklı kişilerin resimlerini çizdirdi. Böylece İtalyan ressamın yeteneklerinden emin olan Fatih Sultan Mehmet, sanatçıya kendi portrelerini çizdirmeye başladı. Bellini tarafından 1480 yılında yapılan ve Fatih Sultan Mehmet’in başka bir kişi ile resmedilen tek portresi olma özelliği taşıyan tablo, İngiltere’nin başkenti Londra’daki dünyaca ünlü Christie’s salonundaki müzayedeye ile satışa çıkarıldı.

ONGUN: “İLK ETAPTA SARAÇHANE’DE SERGİLENECEK”

Müzayedede İstanbul Büyükşehir Belediyesi'ni Başkan Danışmanı ve kurum sözcüsü Murat Ongun ile Dış İlişkiler Daire Başkanı Mehmet Alkanalka temsil etti. Ongun ve Alkanka, müzayedeye telefonla katıldı. 226 eserin açık artırmaya çıkarıldığı müzayedenin en dikkat çekici parçalarından olan yapıt, 250 bin sterlinden açık artırmaya sunuldu. Yaklaşık 500 katılımcı ile başlayan müzayede, kıran kırana bir artırıma sahne oldu. Müzayedede, 6-7 alıcı, 550 bin sterline kadar çıktı. Bu rakamdan sonra sahne, İBB ve adı açıklanmayan bir alıcıya kaldı. Tarihi tablo için yapılan artırmanın galibi, 770 bin sterlin bandına kadar çıkan İBB oldu. Böylece; Türkiye ve İstanbul için tarihi öneme sahip tablo, uzun yıllar sonra yeniden anavatanına dönmüş oldu. Müzayedeye İBB adına katılan Ongun, tablonun ilk etapta, tüm İstanbulluların görebilmesi için, Saraçhane’deki başkanlık binasında halka açılacağını belirtti. Eserin birkaç gün içinde İstanbul’a ulaşacağı bilgisini paylaşan Ongun, tablonun uzun vadede nerede sergileneceğine ise daha sonra karar verileceğini kaydetti.

BAŞKAN İMAMOĞLU: “SATIŞA ÇIKTIĞINI DUYUNCA, ARKADAŞLARIMA SÜRECİ İNCELEMELERİ İÇİN TALİMAT VERDİM”

Tarihi tabloyu İstanbul’a kazandıran İBB Başkanı Ekrem İmamoğlu, “Mutluyuz. Bellini’nin gerçekten önemli bir tablosunun, Fatih Sultan Mehmet’e ait bir tablonun yakıştığı yer, elbet İstanbul’dur. Yakışan; İstanbul halkının, hatta bütün dünyanın gelip, o muhteşem komutanı, padişahı görmek isteyeceği bir alanda ziyaret etmesidir. Bu noktada; satışa çıktığını duyunca çok heyecan duydum ve hemen arkadaşlarıma, süreci incelemeleri için talimat vermiştim. Bugün de belediyemize ait bir şekilde sonuçlanması, beni çok mutlu etti. Çok onur duydum. Tam da Fatih Sultan Mehmet’in İstanbul’da daha özel bir anıtla hissedilir hale gelmesini ve bunun Mustafa Kemal Atatürk’ün bir vasiyeti üzerine, bize yakıştığını ifade ettiğim ve bununla ilgili bir proje sürecini başlattığımız -şu anda yarışma safhasında- hatta nerede olması gerektiği konusunda ön hazırlıkların yapıldığı sıcak günlerde böyle bir hediyenin İstanbul’a kazandırılması, beni, çok çok mutlu etmiştir. Hayırlı olsun İstanbul halkına. İstanbul halkına ait bir eserdir o artık. İnşallah nice yüz yıllar İstanbul’da yaşamaya devam edecek.”

TABLOYU BAYEZİD Mİ SATTI?

Fatih Sultan Mehmet, tablosunun İngiltere'ye nasıl gittiğine dair Fatih Altaylı bugünkü yazısında Halil İnalcık'ın iddiasını köşesine taşıdı. İnalcık, tablonun Fatih'in oğlu 2. Bayezid tarafından satıldığı iddiasını ve nedenini yazdı.

Altaylı'nın konuya dair yazısındaki bölüm şöyle:

Bu portreler çalındı mı?

İyi de, Saray’a ait olan bu portreler nasıl olmuş da Saray dışına çıkmış, Batı’ya, İngiltere’ye kadar gitmiştir.
Bununla ilgili “Çalındı” iddialarına inanmayın.
İnanmayın çünkü nur içinde yatsın Halil İnalcık hocamız bunun doğrusunu anlatır ve yazar.
Fatih tarafından yaptırılan ve toplanan bu ve bunun gibi pek çok resim, Fatih’in ölümünden sonra Saray’dan çıkarılmış ve pazarlarda satılmıştır.
Çıkaran ise Fatih Sultan Mehmet’in alkol ve afyon bağımlısı iken tövbekar olarak oldukça sofu bir hayat sürmeye başlayan oğlu 2. Bayezid’dir.
Bayezid, dinen yasak olduğuna ve şeriata aykırı düştüğüne inandığı için Saray’daki tüm benzeri sanat eserlerini Saray’dan atmıştır.
Halil İnalcık’ın iddiasıdır, benim değil.

PORTRENİN ÖZELLİKLERİ

Gentile Bellini'nin en önemli resimleri arasında sayılan ve tuval üzerine yağlı boya çalışılmış yapıtın eni 33,4; boyu ise 45,4 santimetre. Tablonun sağ alt köşesinde Latin harfleriyle not düşülen tarih ise 25 Kasım 1480. Fatih Sultan Mehmet'in portresinde yer alan ikinci kişinin kim olduğu ise hala bilinmiyor.

Christie's müzayede salonunda İslam ve Hindu Sanat Eserleri sorumlusu olarak çalışan Sara Plumby'e göre, tablodaki kişinin kim olduğu hakkında iki farklı teori bulunuyor. Bunlardan birincisi ikinci figürün, padişahın üç oğlundan biri olduğu.

Ancak, tablodaki ikinci kişinin II. Mehmet ile arasındaki yaş farkının az olması bu iddiayı çürütüyor. Diğer iddianın sahipleri ise tablodaki figürün beyaz tenli ve tıraşlı olmasından yola çıkarak, Batılı bir kişi olduğunu ileri sürüyor.