İş cinayetleri: Son 5 yılda 319 çocuk...

Ankara İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Meclisi, “Türkiye’de Çocuk İşçiliği ve Çocuk İş Cinayetleri Raporu”nu açıkladı. Rapora göre 2013’ten 2018’in ilk 5 ayına kadar 319 çocuk iş cinayetleri nedeniyle yaşamını yitirdi, 2014-2016 yılları arasında 13 bin 616 sigortalı çocuk işçi iş kazası geçirdi. Çocuk işçi ölümlerinin en çok yaşandığı iller, mülteci nüfusunun yoğun olduğu Adana, Urfa ve Antep olurken ölümlerin en çok yaşandığı iş kolu tarım-ormancılık iş kolu oldu.

Ankara Tabip Odasında gerçekleştirilen basın toplantısında açıklamayı Kansu Yıldırım okudu. Raporda, Türkiye’de son 10 yılda çalışmak zorunda kalan çocuk sayısının arttığı, çocukların çalışma koşullarının ve yaşadıkları hak ihlallerinin ağırlaştığı ifade edildi. Türkiye’de çocuk işçiliği konusunda ulusal ölçekte yapılan en son araştırmanın TÜİK’in 2012 yılında gerçekleştirdiği “Çocuk İş Gücü Anketi” olduğu belirtilen raporda, bu ankete göre çalışan çocuk sayısının 893 bin olduğu kaydedildi. Raporda, 2014 yılında Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından yanıtlanan bir soru önergesine göre ise Türkiye’de 958 bin çocuğun ücretli bir işte çalıştığının ifade edildiği aktarıldı. 2012 yılı sonrası çocuk işçiliğine dair detaylı bir veri sunulmamış olmasına karşın TÜİK verilerinden çocuk işçiliğinin boyutlarını izlemenin mümkün olduğu belirtilen raporda, 15-17 yaş arası çocuk işçilerinin sayısının 2012 yılından 2015 yılına kadar yükseldiği, 2016 ve 2017 yıllarında ise düşüş eğiliminde olduğu dile getirildi. Raporda, çocuk işçiliğin yasak olduğu 15 yaş altı çocukların ve 17-18 yaş aralığında çalışan çocukların durumuna ilişkin ise herhangi bir TÜİK verisi olmadığı kaydedildi.

İŞ KAZASI GEÇİREN ÇOCUK İŞÇİ SAYISI YÜZDE 80 ARTTI
Raporda, TÜİK verilerine ilişkin hesaplama yönteminin sağlıksız olduğu ifade edildi. Çalışması yasal olarak yasak olan çocuklar, tarım işçisi çocuklar ve stajyer-çırakların da eklenmesiyle Türkiye’de 2 milyondan fazla çocuk işçinin bulunduğuna dikkat çekilen raporda, çocuk işçilerin yüzde 80’inden fazlasının ise kayıt dışı çalıştığı dile getirildi. Raporda, Sosyal Güvenlik Kurumunun (SGK) iş kazası ve meslek hastalıklarına ilişkin verilerinin çelişik olduğu ve TÜİK’in 2016-2017 yıllarındaki ılımlı azalış eğilimi ile çelişen güçlü veriler sunduğu dile getirildi. Rapora göre, 2014-2016 yılları arasında 13 bin 616 sigortalı çocuk işçi iş kazası geçirdi. Bu çocukların 145’i 14 yaşında, 1003’ü 15 yaşında, 4 bin 258’i ise 16 yaşındaydı. 2014-2016 yılları arasında iş kazası geçiren toplam çocuk işçi sayısındaki artış yüzde 80 oldu. İş kazası geçiren çocuk işçilerin iş kazası geçiren sigortalılar içerisindeki oranı da bu yıllar arasında sürekli artış gösterdi.

‘DENETLEMEDE ETKİLİ BİR POLİTİKA YÜRÜTÜLMÜYOR’
Raporda, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının “Çocuk İşçiliği ile Mücadele Ulusal Programı” hazırlamasına ve 2018 yılını “Çocuk İşçiliğiyle Mücadele Yılı” ilan etmesine karşın çocuk işçiliğini denetleme konusunda etkili bir politika yürütülmediği ifade edildi. İş Teftiş Kurulu’nun denetim yaptığı işyerlerine ait verilere bakıldığında toplam 1655 çırak işçiye rastlandığı belirtilen raporda, iş sağlığı ve güvenliği yönünden gerçekleştirilen tüm teftişler sonucunda ise 1 milyon 123 bin 146 işçi ile 853 çırak ve 9 bin 433 stajyere ulaşıldığı dile getirildi.

MÜLTECİLERİN YOĞUN OLDUĞU İLLER İŞ CİNAYETLERİNDE İLK SIRADA
Rapora göre, 2013 yılında 59 çocuk, 2014 yılında 54 çocuk, 2015 yılında 63 çocuk, 2016 yılında 56 çocuk, 2017 yılında 60 çocuk, 2018’in ilk 5 ayındaysa toplam 27 çocuk çalışırken iş cinayetlerinde hayatını kaybetti. Ölen toplam 319 çocuk işçinin 29’u mülteci/göçmen çocuklardı. Çocuk iş cinayetlerinin en fazla yaşandığı üç il de mülteci nüfusun yoğun olduğu Adana, Şanlıurfa ve Gaziantep oldu. Bugüne kadar Adana’da toplam 24 çocuk, Şanlıurfa’da 19 çocuk, Gaziantep’te ise 18 çocuk iş cinayetlerinde yaşamını yitirdi. En fazla çocuk iş cinayetinin yaşandığı diğer illerse İstanbul (15 ölüm), Konya (14 ölüm), Mardin (12 ölüm), Kocaeli (10 ölüm) ve Ankara (10 ölüm) oldu.

İŞ CİNAYETLERİNİN EN ÇOK YAŞANDIĞI İŞ KOLU TARIM-ORMANCILIK
Raporda, çocuk iş cinayetlerinin en çok yaşandığı iş kolunun ise tarım-ormancılık iş kolu olduğu kaydedildi. 2013 yılından 2018 haziran ayına kadar yaşanan 319 çocuk iş cinayetinin 168’inin bu iş kolunda yaşandığına dikkat çekilen raporda trafik kazası, boğulma ve zehirlenmenin ölümlerin başlıca nedeni olduğu ifade edildi. Raporda, ölen her 5 çocuktan 3’ünün mevsimlik tarım işçiliği veya çobanlık yaparken yaşamını kaybettiği dile getirildi.

HİZMET SEKTÖRÜNDEKİ ÇOCUKLAR ŞİDDET VE TACİZE UĞRUYOR
Raporda, tarımın ardından en fazla çocuğun çalıştırıldığı sektörün hizmet sektörü olduğuna dikkat çekilerek mendil satıcılığı, atık kağıt toplayıcılığı, garsonluk, seyyar satıcılık gibi çocukların çalışmasının yasak olduğu alanlarda çalışan çocuklarda çalışma yaşının 10’un altına düştüğü belirtildi. Bu alanda çalışan çocukların iş cinayetlerinin yanı sıra birçok hak ihlaline de uğradığı dile getirilen raporda, fiziksel ve ruhsal şiddet, cinsel taciz ve saldırı ve ağır aşağılamaların sıkça yaşandığı ifade edildi.

ÇOCUK İŞÇİLİK YASAKLANMALI
Ankara İsçi Sağlığı ve İş Güvenliği Meclisi 12 Haziran Çocuk İşçilikle Mücadele Günü’ne ilişkin taleplerini şöyle sıraladı:

- Ucuz çocuk iş gücünü teşvik eden ve bunun altyapısını oluşturan eğitim sistemi ve eğitim politikalarına son verilmelidir.

- Çocuk emeğiyle ilgili veriler bilimsel, güvenilir ve düzenli bir şekilde yayımlanmalıdır.

- Kayıt dışı çocuk işçi çalıştıran kişi ve kurumlara göz yumulmamalı, caydırıcı cezalar verilmelidir.

- Yasa dışı çocuk işçi çalıştırmayı önlemeye yönelik tedbirler alınmalı, denetimler etkin ve sıkı bir şekilde yapılmalı, ilgili mevzuatlar yürürlüğe koyulmalıdır.

- Çocuk işçilik yasaklanmalıdır.