İsrafın faturası vatandaşa

Ejder meyveli gösterişli temsiller, ülkede kimsenin binemediği lüks makam araçları, tek bir bakan için dünyanın öbür ucuna kalkan uçaklar ve dahası… 85 milyar açığı olan bütçeden harcanan kalemler dudak uçuklatıyor. Kiralama ve temsil giderleri yüz milyonlarca lira tutuyor.

Meclis’e gönderilen vergi paketi, gözleri devlet geliri ve harcamalarına çevirdi. Birgün gazetesinden Ozan Gündoğdu'nun haberine göre özellikle bütçedeki israf kalemleri, taşıt kiralama bedelleri, temsil giderleri kamuoyunun gündeminde. İsrafın önüne geçilememesi ise yeni vergilere olan tepkiyi büyütüyor. Zira devlet gereksiz harcamaları kısmak yerine ek vergilerle bütçe açığını kapatma yoluna gidiyor. Peki, bu yılın bütçe performansı nasıldı?

2019 bütçesine göre yılbaşında hedef, 80 milyar lira açık vermekti. Ancak ilk 9 ayın sonunda gerçekleşen açık 85 milyar lirayı yakaladı. Ancak bu hesap yapılırken gerek Merkez Bankası’ndan kullanılan 41 milyar liralık ihtiyat akçesi gerekse imar barışından elde edilen 23,5 milyar lirayı hesaba katmak gerekir. Eğer Merkez’in ihtiyat akçesi ve imar barışı olmasaydı ilk 9 aydaki bütçe açığı 85 milyar lira değil 150 milyar lira olacaktı.

Bütçedeki mevcut durum karşısında 2020’de ya vergi artırıcı ya da gider azaltıcı önlemler almak şart hale geldi. Ancak hükümet, bütçedeki “elzem olmayan” giderleri kısmak yerine vergi artırmayı tercih etti.

Bol sıfırlı taşıt kiralama giderleri ve temsil, ağırlama tören giderleri dikkat çekici olanlardan. Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın verilerine göre bu giderler ilk 9 ayda şu şekilde gerçekleşti;

>>Taşıt (makam aracı) kiralama giderleri; 405 milyon 51 bin lira
>>Hava taşıtı kiralama giderleri; 203 milyon 767 bin lira
>>Temsil, ağırlama, tören giderleri; 91 milyon 353 bin lira

Yukarıdaki giderler yıllar içinde azalmak bir yana artıyor. Bütçeyi yöneten hükümet ne uçaklardan ne milyonluk temsillerden, ne de lüks makam araçlarından vazgeçmiş değil. Bu giderlerde yıllar içinde yaşanan artış ise dudak uçuklatan cinsten. Karşılaştırmayı daha kolay yapmak adına giderleri ortalama dolar kuru cinsinden karşılaştırdık. İsraf kalemleri tablodaki gibi.

Makam aracı kira giderleri
2009 ilk 9 ay
(LİRA)75 milyon 27 bin TL
(DOLAR) 47 milyon 787 bin dolar

2019 ilk 9 ay
(LİRA)405 milyon 51 bin TL
(DOLAR)71 milyon 817 bin dolar

Hava taşıtı kiralama giderleri

2009 ilk 9 ay
(LİRA)59 milyon 220 bin lira
(DOLAR)37 milyon 719 bin dolar

2019 ilk 9 ay
(LİRA)203milyon 767 bin lira
(DOLAR)36 milyon 128 bin dolar

Temsil, ağırlama, tören giderleri

2009 ilk 9 ay
(LİRA)26 milyon 886 bin lira
(DOLAR)17 milyon 124 bin dolar

2019 ilk 9 ay
(LİRA)91 milyon 353 bin lira
(DOLAR)16 milyon 197 bin dolar

Makam aracı alımı (zırhlı dahil)

2009 ilk 9 ay
(LİRA)63 milyon 10 bin lira
(DOLAR)40 milyon 133 bin dolar

2019 ilk 9 ay
(LİRA)310 milyon 660 bin lira
(DOLAR)57 milyon 964 bin dolar

*Dolar cinsinden hesaplamalar ortalama kur üzerinden yapılmıştır. 2009 yılının ilk 9 ayı için ortalama dolar kuru 1,57 TL’den 2019’un ilk 9 ayı için ortalama dolar kuru 5,64 TL’den hesaplanmıştır.