Kiracılar dikkat: Çoğu kişi bu haklarını bilmiyor!

Kira artışına bir yıl boyunca yüzde 25 sınırlaması getirilse de ev sahibi ile kiracılar yeni kira bedelinde ve tahliyede anlaşamayıp karşı karşıya kalmaya devam ediyor. Kira artışlarının sorun oluşturmaya başladığı son 1.5 yılda Türkiye’nin dört bir yanından ev sahibi-kiracı kavgası haberleri geliyor. Anlaşmazlıklar o kadar çözülemez hale geldi ki kundaklama, saldırı, darp hatta cinayet bile yaşandı. Bu tip istenmeyen durumları yaşamamak için hem ev sahibinin hem de kiracının uyması gereken bazı kurallar var. Posta'dan Meltem Kara Söyleyenoğlu, gayrimenkul hukuku uzmanlarından aldığı bilgilerle, o kuralları derledi.

EVİ GÖSTERMEK ZORUNDA MI?

Evde kiracı varken, ev sahibi evi satmak isteyebiliyor. Hatta son günlerde daha fazla kira almak için evde kiracı varken yeni kiracı arayışı arttı. Bu durum yasal olmasa da yaşayanlar var. Kiracı, bakım, satış ya da sonraki kiralama için zorunlu olduğu ölçüde, kiraya verenin ve onun belirlediği üçüncü kişinin kiralananı gezip görmesine izin vermekle yükümlü. Ancak ev sahibi, çalışmaları ve kiralananın gezilip görüleceğini uygun bir süre önce kiracıya bildirmek veya randevu almak durumunda. Eğer kiracı evi göstermezse Sulh Hukuk Mahkemesi’nde dava yolu açık.

HANGİ DURUMDA GÖREBİLİR?

Ev sahibi, bazı ‘istisnai’ durumlarda evi ziyaret etmek isteyebilir. Bu durumlar şöyle: m Evin yeni bir kiracıya veya satılmak istenen birisine gösterilmesi için, m Ev sınırları içerisinde bulunan sayaçların incelenmesi için, m Evde herhangi bir tadilat gereksinimi ya da arıza çıktıysa bu hususu incelemek için izin verilmelidir.

KONUT DOKUNULMAZLIĞI İHLAL EDİLMİŞ OLUR

Ev sahipleri, hangi sebeple olursa olsun kiracı evde yokken anahtarla veya çilingirle eve giremez. Girerse, konut dokunulmazlığını ihlal etmiş olur. Kiracının hukuki süreç başlatması halinde ev sahibine hapis cezası verilebilir. Daha önce bir ev sahibine bu nedenle 10 ay hapis cezası verildi. 2021’de Kahramanmaraş’ta yaşanan olayda kapıyı açan çilingire ise evin içine girmediği için ceza verilmedi.

ARAMA VE MESAJLAR RAHATSIZ EDİCİ OLURSA

Son dönemde birçok kiracı, ev sahiplerinin arama ve mesajlarından bunalmış durumda. Üçüncü kişilere, akrabalara, eşe dosta kiracısının numarasını verip aratan ev sahipleri bulunuyor. Arama ve mesajların sıklığı, huzur kaçıracak seviyeye geldiyse kiracı savcılığa şikayette bulunabilir. Türk Ceza Kanunu’nun 123’üncü maddesi, “Sırf huzur ve sükûnunu bozmak maksadıyla bir kimseye ısrarla; telefon edilmesi, gürültü yapılması ya da aynı maksatla hukuka aykırı başka bir davranışta bulunulması halinde, mağdurun şikayeti üzerine faile üç aydan bir yıla kadar hapis cezası verilir” diyor.

BİLEREK ZARAR VERİLDİYSE

Son aylarda kira artışını yüksek bulup evi ateşe verme, evin duvarlarını ve camlarını kırma olayları da görüldü. Kiracı, kiralananı sözleşmeye uygun olarak özenle kullanmak durumunda. Kiracının bu yükümlülüğüne aykırı davranması durumunda kiraya veren, en az 30 gün süre vererek, aykırılığın giderilmesi, aksi takdirde sözleşmeyi feshedeceği konusunda yazılı bir ihtarda bulunur. Kiracının kiralanana kasten ağır bir zarar vermesi, kiracıya verilecek sürenin yararsız olacağının anlaşılması veya kiracının bu yükümlülüğe aykırı davranışının kiraya veren veya aynı taşınmazda oturan kişiler ile komşular bakımından çekilmez olması durumlarında ise kiraya veren, yazılı bir bildirimle sözleşmeyi hemen feshedebilir. Tahliye sağlandıktan sonra zararların tespitinin yapılması için Sulh Hukuk Mahkemesi’ne başvurulup tazminat istenebilir.

DARP, SALDIRI, TEHDİT...

Son dönemde ev sahipleri ile kiracılar arasında yaşanan anlaşmazlıklar, olumsuz durumlara da yol açmaya başladı. Saldırıya uğrayan ev sahibi de var kiracı da… Bu tip bir durum yaşandığında polise gitmek, darp raporu almak ve şikayette bulunmak gerekiyor. Ardından adli süreç başlıyor.

BAŞKA AMAÇLA KULLANILIYORSA

Eğer sözleşme esnasında ev sahibi, ‘alt kiralama izni’ verdiyse kiracı, kiralananı başkasına devredebiliyor. Ancak evin amacının dışında kullanıldığı tespit edilirse, bu durum sözleşmeye esaslı aykırılık anlamına geliyor ve fesih sebebi oluşturuyor.