Koronavirüs aşı gelişmelerinde son durum: Halka ne zaman ulaşacak?

Pfizer-Biontech ortaklığının bulduğu koronavirüs aşısı bilim dünyasında heyecanla karşılanırken pek çok aşı çalışması devam ediyor. Aşı üretmeye en yakın şirketlerin bazılarında ise son durum ise şöyle...

Koronavirüs ortaya çıktığından beri yüzlerce bilim insanı dünyanın dört bir yanındaki laboratuvarlara kapanıp bu salgına çare aramaya başladı. Geçen hafta Özlem Türeci ve Uğur Şahin’in kurucuları arasında olduğu Almanya merkezli Biontech ile Pfizer’ın ortaklığı tarafından yapılan açıklamada yüzde 90 koruma sağlayan bir aşıda son aşamaya gelindiği belirtildi.

Fakat aşı üreten tek grup Pfizer-Biontech değil. Rusya’da devlet, Çin’de özel şirketler, İngiltere’de AstraZeneca ile Oxford Üniversitesi de klinik testlerini tamamlamış bir aşı üretmek için harıl harıl çalışıyor. İşte Almanya, Çin, İngiltere ve Rusya’da üretilen aşılardaki son durum ve merak edilen bazı soruların yanıtları…

1-Aşının bağışıklık oranı ne?

Biontech-Pfizer: Pfizer'ın konu hakkında hazırladığı basın bülteninde yer alan bilgilere göre aşı insan vücudunda virüse karşı yüzde 90 bağışıklık sağlıyor.

Oxford-AstraZeneca: Aşının bağışıklık oranına ilişkin bir bilgi verilmedi. Fakat Haziran ayında yapılan testlerde yaşlı ve gençlerde bağışıklık kazandırdığı tespit edildi. Şirket ilk aşamada 3 milyar doz aşı üretmeyi planlıyor.

Gamaleya Enstitüsü: Klinik testler sonucu aşının virüse karşı yüzde 92 oranında bağışıklık sağladığı belirtiliyor.

2-Kaç kişi ile test yapıldı?

Biontech-Pfizer: Aşı testlerine farklı etnik kökenlerden 43 bin 538 kişi katıldı. Kasımın üçüncü haftası aşının ABD'den de onay alması bekleniyor.

Klinik testler sonucu virüse bağışıklık kazanan 164 hasta üzerindeki bulgular incelenerek araştırmalar tamamlanacak.

Oxford-AstraZeneca: ABD, İngiltere ve Brezilya'dan yaklaşık 70 bin kişiyle test yapıldı.

Rus Gamelya: İlk ve ikinci faz testlerde sınırlı sayıda insan üzerinde test yapılırken şu an gerçekleştirilen üçüncü faz testlerde 40 bin kişi üzerinde test yapılıyor. Rus aşısı hakkındaki en büyük eleştiri az kişi ile yapılan testlerden sonra ‘aşı bulundu' açıklamasının yapılması.

3-Aşı çalışmalarını kim denetledi?

Biontech-Pfizer: ‘Bağımsız uzmanlar topluluğu’ üçüncü faz araştırmaları denetledi.

Oxford-AstraZeneca: Aşı çalışmalarını kimlerin denetlediğinin bilgisi verilmedi ama aşıyı üreten kurumlarndan birinin Oxford Üniversitesi olması denetim mekanizması hakkında önemli bir fikir veriyor.

Rus Gamelya: Aşı Gamelaya Ulusal Epidemoloji ve Mikrobiyoloji Merkezi tarafından geliştirildi. Merkezin salgın hastalık araştırmaları üzerine köklü bir geçmişi bulunuyor. Bunun dışında aşının denetlendiği başka bir kurum varsa bile henüz bildirilmedi.

4-Aşı testi nasıl yapıldı?

Biontech-Pfizer: Test grubu placebo enjekte edilenler ve diğerleri olarak ikiye ayrıldı. Aşı vurulanlarda bağışıklık oranı yüzde 90 olarak ölçüldü. 27 Haziran tarihinde 43 bin 538 kişiyle ilk faz testler başladı. Bunların 38 bin 955'ine ikinci faz testler de uygulandı. Son olarak 164 vaka üzerinde analiz yapılması tamamlanınca iş duracak.

Oxford-AstraZeneca: Aşı testleri kimi katılımcılara bir doz kimilerine ise iki doz olarak yapıldı ve bulgular gözlendi. Çalışmalar sırasında Brezilya'da bir kişinin rastlanan nörolojik bulgulardan dolayı hayatını yitirmesi sonucu testlere ara verildi. Testler 13 Eylül'de yeniden başladı.

Rus Gamelya: Aşı ilk etapta yaşları 18-60 arasında değişen 38 kişiye ikişer doz şeklinde enjekte edildi. Kişilere placebo aşı verilmedi. Rus bilim insanlarının verdiği bilgilere göre iki doz aşıyı aldıktan herhangi bir yan etki görülmedi. Hastalar üç hafta içinde salgına karşı antikor geliştirseler de sıkıkla eklem ve baş ağrısı şikayetlerinde bulundular.

5-Aşı ne kadar bir süre sonra koruma sağlıyor?

Biontech-Pfizer: Klinik bulgulara göre İki doz aşı vurulduktan 28 gün sonra koruma sağlanıyor vücutta.

Oxford-AstraZeneca: Bu konuda kamuoyuna açıklanmış bir bilgi yok. Fakat aşının vurulduktan bir süre sonra 1 yıl süre ile vücudu virüsten koruması bekleniyor.

Rus Gamelya: İki doz aşı vurulan kişilerin 21 gün sonra vücutta antikor oluşturdukları ifade ediliyor.

TAM BİR TARİH YOK

Klinik testleri onaylanmış bir aşının bu yılın sonu ila 2021 yılının ilk yarısında piyasaya sürülmesi bekleniyor. Aşının piyasaya sürülmesi kadar sevkiyat ve saklama koşulları da oldukça önemli. Uzmanlar aşının geniş şekilde kitlelere ulaşabilmesinin 1-2 yılı bulmasını bekliyor.

6-Aşının ücreti ne olacak?

Biontech-Pfizer: Aşı ABD'de doz başı 20 dolara satılacak.

Oxford-AstraZeneca: Bir doz aşının Avrupa'da 2.5 euro olması beklenirken ekonomik olarak gelişen piyasa ekonomileri arasında anılan Hindistan tek dozu 3 dolardan almak için anlaşma imzaladı. Bu Türkiye gibi ülkelerin de aşıyı tercih etmesi sonucu karşılaşacağı fiyat olabilir.

Rus Gamelya: Rus aşısının ücretine ilişkin olarak henüz bir bilgi paylaşılmadı.

7-PEKİ YA ÇİN'DE DURUM NE?

Çin'de pek çok firma corona virüsüne karşı aşı üretiyor. Bu firmaların klinik testlerinin ne aşamada olduğuna ilişkin ortada net bir veri olmasa da Çin hükümeti aşının insanlara yapılmasına izin veriyor. Çin'de pek çok kişi özellikle yurt dışındaki okullarına geri dönmek isteyen öğrenciler özel şirketlerin ürettiği aşılardan kullanıyor. Devlet halihazırda resmi olarak Zhejang eyaletinde risk grupları öncelikli olmak üzere halka aşı veriyor. Aşının yıl sonunda devlet tarafından bütün ülkeye dağıtılması bekleniyor. Çin'de önde gelen aşı üreticileri Sinovac Biotech, Sinopharm ve CanSino Biologics. Kimi vatandaşlar aşının iki dozu için 68 dolar öderken kimileri ise özel hastanelerde 300 dolara kadar aşı vurdurabiliyor. Çin'de yapılan klinik deneylere ilişkin elde tam bir bulgu olmasa da Sinopharm hali hazırda 350 bin kişiye klinik deneyler harici aşı vermiş. Firma 40 bin insan üzerinde yapılacak testlerin yakında tamamlanacağını bildiriyor. Batılı bilim insanları üçüncü faz klinik testler tamamlanmadan Çin'de halka aşı yapılmasına izin verilmesinin insan sağlığına zarar verebileceğini ifade ediyor. Çinli firma Sinovac'ın aşısı Türkiye'de de kullnaılıyor.

Kaynaklar: South China Morning Post, Financial Times, BBC, Pfizer, NPR, Amerika’nın Sesi, CNN, Washington Post, The Guardian, Deutsche Welle