Koronavirüsü nedir? Koronavirüs için ne kadar endişelenmeliyiz?

Çin'in 11 milyon nüfuslu Wuhan kentinde ortaya çıkan koronavirüs tüm dünyada endişeye neden olurken çok sayıda ülkede virüse karşı tedbir alındı.

İlk olarak Çin'in Wuhan şehrinde görülen virüsün semptomları nelerdir? İnsandan insana nasıl geçer? Hangi durumlarda doktora gitmelisiniz?

Wuhan'da başlayan hastalığa neden olan virüs nedir?

Yeni bir koronavirüs türüdür. Yani koronavirüs ailesinin, daha önce hiç karşılaşılmamış bir türü. Tıpkı diğer koronavirüsler gibi hayvanlardan gelmiştir.

The Guardian'ın haberine göre; Virüsün bulaştığı insanların çoğu ya Huanan deniz ürünleri pazarında çalışan ya da oradan alışveriş yapan insanlar. Pazarda canlı veya yeni kesilmiş hayvanlar da satılıyor. Yeni ve tedirgin edici virüsler genelde hayvanlardan geliyor. Ebola ve grip gibi.

Daha önce hangi koronavirüs türleri vardı?

SARS (ağır akut solunum yolu yetersizliği sendromu) ve Ortadoğu orijinli MERS (Ortadoğu Solunum Sendromu) hastalıklarının ikisine de hayvanlardan gelen koronavirüsler neden olmuştur. Her ne kadar MERS insanlara develerden geçmişse de virüsün çıkışı büyük olasılıkla yarasalardır. SARS, 2002'de 37 ülkeye yayılmıştı. 8 bin kişiye bulaşan virüs bunlardan 750'sinin ölümüne neden olurken dünya çapında paniğe neden olmuştu. MERS insandan insana daha zor geçebiliyor fakat öldürme oranı daha yüksek. Bulaştığı 2 bin 500 kişinin yüzde 35'ini öldürmüştü.

Virüsün neden olduğu hastalığın semptomları neler?

Virüs pnömoni'ye (zatürre) neden oluyor. Hastalananlar öksürük, ateş ve nefes almada zorluk gibi semptomlar gösteriyor. Nadir durumlarda organ yetmezliği oluşabiliyor. Viral bir pnömoni olduğu için antibiyotikler fayda etmiyor. Gribe karşı kullanılan antiviral ilaçlar da işe yaramıyor. Hastaneye kaldırılan insanlar ciğerleri için destek ve sıvı takviyesi alabilirler. İyileşme süreci hastanın bağışıklık sisteminin gücüne bağlı. Bu virüsten ölenlerin çoğu zaten sağlık sorunları olanlar.

Virüs insandan insana geçiyor mu?

Virüsün insandan-insana transferi Çin ulusal sağlık komisyonu tarafından doğrulandı. 30 Ocak itibariyle Çin'de ölü sayısı 170, toplamda 7 bin 711 doğrulanmış hasta var. Geçen hafta itibariyle doğrulanmış hastaların sayısı 3 kat arttı ve doğrulanmış vakalar 13 eyalette gözlendi. Virüs, Çin'in dışında; Hong Kong, Macau, Japonya, Nepal, Singapur, Güney Kore, Tayvan, Tayland, ABD ve Vietnam gibi ülkelerde de doğrulandı. Dünya Sağlık Örgütü uzmanlarının modellemesine göre 100 bin vaka olabilir. Yanılma payının yüksekliği bu rakamın 30 bin ile 200 bin arasında olabileceğini gösteriyor.

Uzmanlar ne kadar endişeli?

24 Ocak'ta başlayan ve bir hafta sürecek olan Çin yeniyılı kutlamaları sırasında hastalığın ciddi şekilde yayılacağına dair endişelir vardı. Fakat kutlamalar çoğunlukla iptal edildi. An itibariyle sağlık durumu zaten kötü olanlar daha ciddi risk altında, tıpkı grip virüsünde olduğu gibi. Temel endişelerden biri semptomların yaygınlığı. Virüs bulaşanlardan bazıları hafif hastalık belirtileri gösterebilirken bazıları ağır hasta olabiliyorlar. Bu da virüsün bulaştığı insan sayısını ve insanlar arasındaki transferini tespit etmeyi zorlaştırıyor. Fakat uzmanlar virüsün yaygınlaşmasının daha da hızlanabileceği endişesiyle yayılmasını durdurmak için ciddi çaba harcıyorlar.

Öksürmeye başladıysam ne zaman doktora gözükmeliyim?

Eğer yakın zamanda Çin'e gitmediyseniz veya zaten virüs bulaşmış biriyle temasınız olmadıysa öksürük ve soğuk algınlığı belirtilerini normal görebilirsiniz. İngiltere Sağlık Örgütü, kalıcı olmadığı sürece öksürük nedeniyle doktora gitmeye gerek olmadığını belirtiyor. Tabii hastalığın göğüste ağrı, nefes almada zorlanma gibi diğer semptomlarını da taşımıyor ya da kendinizi çok rahatsız hissetmiyorsanız.

Normal gripten neden bu kadar kötü?

Henüz yeni koronavirüsünün ne kadar tehlikeli olduğunu bilmiyoruz. Daha fazla veri gelene kadar da muhtemelen bilemeyeceğiz. 2 bin 827 vakadan 81 ölümün yaşanmış olması öldürme oranını yüzde 3 gösteriyor. Fakat bu rakam abartılı da olabilir. Virüs çok daha fazla insana bulaşmış fakat ağır semptomlar göstermedikleri için hastaneye gitmemiş ve dolayısıyla kayıt altına alınmamış olabilirler. Karşılaştırma yapacak olursak mevsimsel girip genelde yüzde 1'in altında bir öldürme oranına sahip ve dünya çapında yılda 400 bin insanın ölümüne neden olduğu düşünülüyor. İkisi arasındaki kritik fark ise gribin aksine koronavirüsü için bir aşı yok. Yani yaşlılar veya öncesinde solunum yolları veya bağışıklık sistemi hastalıkları olanların kendilerini korumaları çok daha zor. El yıkamak ve rahatsızlık hissediyorsanız insanlardan uzak durmak önemli. Şimdiden grip aşısı olmak önemli bir adım olabilir. Virüs yayılacak olursa sağlık kuruluşlarını grip nedeniyle uğraştırmamak için.

Panik olmalı mıyız?

Hayır. Virüs'ün Çin'in dışına yayılması kaygı verici olsa da beklenmedik bir gelişme değil. Bu durum, Dünya Sağlık Örgütü'nün bunu bir salgın ve kamu sağlığını tehdit edici aciliyet olarak görme şansını artırıyor. Anahtar nokta virüsün insandan insana geçebilme yolları ve hastalığa yakalananlardan ne kadarının ağır hasta olup hastaneye kaldırıldığı olacak. Genellikle kolay yayılan virüsler daha az etkili olabiliyor.

Sağlık çalışanları, beklenmedik şekilde virüse yakalanmış bir hastayla temas etme olasılığı nedeniyle risk altında olabilir. Koronavirüs en çok yaşlıları, bazı durumlarda da çocukları etkiliyor. (ÇEVİRİ: GERÇEK GÜNDEM)