Koronavirüsün Türkiye'de nasıl yayıldığı ortaya çıktı: Ischgl efekti

Koronavirüste vaka sayısı 4.3 milyonu geçerken Türkiye'de Kovid-19 virüsünün, “Ischgl- Effekt”le yayıldığı ortaya çıktı. 11 Mart'a kadar virüs görülmeyen Türkiye'de, Şubat ve Mart aylarında yurt dışına gitmiş olan Türkler'in döndüğü, dönenlerin arasında ilk virüslü kişinin de olduğu, Türk SIM kartlarının takibiyle anlaşıldı.

Dönüşlerin çoğu Almanya'dan oldu ama her ülkeden dönen Türk turistler, virüsü Türkiye'ye taşıdı yani bir başka deyişle Ischgl efekti yarattı. Konu Alman Die Welt gazetesinde geniş şekilde işlenirken, ABD'nin Johns Hopkins Üniversitesi bununla ilgili inceleme yaptı, İsviçre basını da gelişmeye geniş yer verdi.

ISCGHL EFEKTİ NEDİR, NASIL OLDU?

Ischgl, Avusturya Alpleri'ndeki küçük kayak bölgesi. Paznaun Vadisi'ndeki bölgede tatil yapan her ülkeden yüzlerce Avrupalı, yılın ilk aylarında ülkelerine koronavirüs taşımış ve Almanya, Danimarka, Belçika, Hollanda ve hemen hemen bütün Avrupa'ya virüs hızla yayılmıştı.

Mart ayında kayağa gidenlerin bile, buradaki koronavirüste haberi yoktu. Bölgenin, İtalya dışındaki en tehlikeli virüs yayılım bölgesi olduğu ancak mart sonlarında tespit edildi. Ama iş işten geçmişti. Almanya'da en az 20 kent ve kasabaya burada tatil yapan virüslüler döndü. Danimarka'ya 130 kişi virüs getirdi. Aynı şekilde diğer Avrupa ülkeleri, Norveç ile İspanya da yayılan virüsle sarsıldı.

CEP TELEFONU TAKİBİYLE BULUNDU

Sözcü'nün aktardığı habere göre, Ischgl-Efekti denilen bu durum, bölgeye gidenlerin cep telefonlarının takibi ile bulundu. Konuyu gündeme getiren Alman die Welt gazetesi oldu. Ekonomi ve Finans yazarı Florian Gehm, Türkiye'de ilk koronavirüsün 11 Mart'ta görüldüğünü ancak bundan önce ve sonra, yurt dışından binlerce kişinin Türkiye'ye girdiğini yazdı.

Türkiye'de yaşananlara ve alınan önlemlere değinen gazete, sonra enfeksiyon kapan kişi sayısının hızla arttığına değindi.

Die Welt Gazetesi'ne Türk SIM kartlarının hareketliliğini değerlendiren Umlaut firması, Türkiye'den gelen Türk turistlerin, ülkeye virüsü nerelerden taşıdığını siyah noktalarla gösterdi.

“İLK BAŞTA HEMEN KAPATMALIYDI”

Gazete, “Türkiye ilk başta, risk gruplarını eve kapattı. Önlemlere değil, sadece araç trafiğine odaklanmıştı. Mart sonunda enfeksiyonlar yedi kat arttı. Yurt dışından 8 ile 20 Mart arası giderek artan sayıda Türk vatandaşı dönüyordu. Virüslü ve virüssüz birbirine ölümcül şekilde karıştı” diye başladığı analizinde cep telefonu verilerine değindi.

Yeni telefonların ölçüm ve danışmanlık şirketi Umlaut, WELT'e işte bu olası virüs hareketini değerlendirdi. Avrupa'daki virüs görülen bölgelerden çok sayıda Türk SIM kartı taşıyıcısının 8 ile 20 Mart arasında Türkiye'ye gittiği belirlendi. Bu seyahatlerle gidenlerden biri de, ilk virüs belirlenen kişiydi. Bu kişilerin ülkeye virüsü soktuğuna ve yaydığına inanılıyor.

TERSİNE BİR ETKİ YARATTI

Die Welt’in haberinde, “İşte bu efekt, Avusturya'nın kayak bölgesindeki Ischgl Efekt'i hatırlatıyor. Tek farkı, tersine işliyor olması. Ischgl'e giden turistler virüslü değildi, orada kaptılar ve birbirlerine bulaştırdı, sonra ülkelerine taşıdı. Burada virüslü kişiler Türkiye'ye gitti ve orada bulaştırdılar” ifadesi kullanıldı.

Almanya'nın Aachen Kenti'nde kurulu ve Hakan Ekmen adlı bir Türk'ün başında bulunduğu Umlaut, akıllı telefon sahiplerinin veri ayak izlerini değerlendirdi ve çeşitli android uygulamaları ile mobil verileri otomatik olarak topladı.

İşte telefon trafiği… 25 Şubat günkü yoğunluk kırmızı olarak gösterilmiş. İkinci grafik ise kısıtlamaların devrede olduğu 20 Nisan'ı gösteriyor.

TÜRK SIM KARTLARINA TAKİP

Türk SIM kartları taşıyan akıllı telefonlara odaklanan şirket, hareketleri günlük olarak inceledi ve şubattan itibaren, Avrupa ile dünyanın çeşitli yerlerindeki Türkler'in, ülkelerine yoğun dönüşlerini gördü. 8 ile 12 Mart arasında yurda dönüşlerin daha yoğun olduğu dikkatleri çekti. 20 Mart'tan sonra da Türkiye'de enfeksiyon hızla artmaya başladı ve mart sonuna kadar artış yüzde 3 bin 700'ü buldu.

ABD ÜNİVERSİTESİ DE İNCELEDİ

Konu aynı zamanda ABD'de John Hopkins Üniversitesi tarafından da değerlendirildi ve “Türkiye'ye dönen Türk turistler, enfeksiyon sayısının 140 binlere çıkmasında önemli rol oynamış olabilir” sonucuna varıldı. Türkiye'de test oranının düşük olması nedeniyle, virüslü sayısının daha yüksek olabileceğine de dikkat çekildi.

Gazete, “Yine de Türkiye mücadelede başarılı görünüyor. Geçen hafta kaydedilen düşüşler, sosyal kısıtlamaların etkisini gösteriyor” derken, Umlaut'un patronu Hakan Ekmen'in, “Tüm dünyada olduğu gibi, Türkiye'deki insanlar da sakin kaldılar, evde kaldılar. Bu cep telefonları takibinden de anlaşılıyor” sözlerine yer verildi.