Küçük esnafı batıran AVM'lerin korku dolu bekleyişi
Çoğunluğu inşaat sektörünün elinde olan AVM’ler salgın döneminde batma eşiğine geldi. Dükkânlar kepenk indirirken geliri azalan AVM’lerin borç yükü daha da arttı. Küçük esnafı batıran alışveriş merkezleri şimdi korku içinde bekliyor.
Ülke yaklaşık 20 yılda alışveriş merkezi (AVM) cennetine döndü. Ancak AVM’ler bu sıralar adeta cehennem günlerini yaşıyor. Plansızca mantar gibi türeyen AVM’ler, yıllar içinde küçük esnafı batırırken şimdi kendisi batma riski altında.
Geçen yıl itibarıyla sayıları 440’a, kiralanabilir alanı ise 13,1 milyon metrekareye yaklaşan AVM’ler, bankalara devir tehlikesi ile karşı karşıya. Ülke genelinde yaklaşık 550 bin kişisinin çalıştığı AVM’ler büyük ölçüde inşaat sektörünün elinde. Kur arttıkça döviz cinsinden olan borç yükümlülüğü de artıyor.
Alışveriş Merkezleri ve Yatırımcıları Derneği (AYD) Başkanı Hüseyin Altaş, 20’ncisi düzenlenen Perakende Günleri'nde pandemi nedeniyle AVM’lerin yatırım değerinin 150 milyar dolardan 100 milyar dolara gerilediğini açıkladı.
Dünya'da yer alan habere göre Altaş, ayrıca markalara kira indirimi kapsamında verilen desteğin 11 milyar TL’ye ulaştığını belirtti. 25 milyar liralık gelirin 11 milyarından vazgeçildiğini söyleyen Altaş, sektörün zor bir süreçten geçtiğini söyledi.
GELİR TL, BORÇ DOLAR
AVM'lerin krizi aslında 2018 yılında başladı. Kira gelirleri 2018 yılında yaşanan kur şoku öncesine kadar döviz cinsinden alınıyordu. Dolar kurunun rekor kırmasının ardından AVM’lerde kira gelirleri 2018 yılının eylül ayında TL’ye çevrildi. Fakat hemen hepsi inşaat şirketlerine ait olan AVM’lerin bankalara olan borcu döviz cinsinden. Hal böyle olunca geliri azalan müteahhitlerin borç yükleri artıyor. Salgın yüzünden faaliyeti durdurulan AVM’lerin sahipleri dükkânlardan kira toplayamaz oldu.
Bu durum ise AVM sahibi olan inşaat şirketlerinin bankaya olan borçlarını ödeyememesi anlamına geliyor. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu’nun (BDDK) verilerine göre inşaat sektörünün takibe düşen kredi miktarı 3 milyar 509 milyon dolar. Bu rakam 2018 yılının nisan ayında 1 milyar 521 milyon dolar civarındaydı.
AVM’ler geçen yıl ilk vakanın görüldüğü mart ayında alınan tedbir kararları nedeniyle 2 buçuk ay kapalı kaldı. Daha sonra birçok küçük işletme kapalı olmasına rağmen inşaat sektöründe yaşanan kriz nedeniyle tepkiler görmezden gelinerek açıldı. Ancak bu açılma AVM’lerin yangına su serpmedi. Zira salgının yarattığı daralma nedeniyle AVM’lerdeki dükkânlar kepenk indirmeye başladı.
Birleşmiş Markalar Derneği (BMD) Başkanı Öncel, markaların 17 milyar dolar kredi borcu olduğunu söyledi. Pandemi süresince vadeli alınan malların önemli kısmının satılmadığını söyleyen Öncel, sektörün toplam 50 milyar dolar kredi yükü olduğunun altını çizdi.
BERNARDO İFLAS ETTİ
Birçok AVM’de mağazası bulunan züccaciye sektörünün önemli markalarından Bernardo’nun iflası İstanbul 1. Asliye Ticaret Mahkemesi’nce onaylandı. 2018 yılında yaşanan kriz sonrası konkordato ilan eden şirket bu süreçten ekonomik olarak toparlanamayınca hakkında iflas kararı verildi. Karar sonrası Bernardo’nun faaliyette olan mağazaları da İstanbul 1. İflas Müdürlüğü tarafından mühürlenerek kapatıldı.