LGS'deki iki cevaplı soru tartışma yarattı!

Millî Eğitim Bakanlığınca (MEB) liselere yerleştirmede bu yıl ikinci kez uygulanan ve isteğe bağlı girilen Liselere Geçiş Sınavı’nın (LGS) fen bilimleri bölümündeki bir soru öğrenciler, aileler ve eğitimciler arasında tartışma yarattı.

Veliler ile eğitimcilerin bir kısmı elektriklenmenin boyama alanındaki kullanımına dair soruda iki cevabın da doğru olduğunu iddia ederken; bir diğer kısmı ise MEB'in açıkladığı cevabın doğruluğunu savundu.

MEB’in yayınladığı A kitapçığındaki 9. soruda, öğrencilere elektriksel yüklerin sorulduğu görülüyor. Soruya göre, genç girişimci Ali, beyaz eşyaların metal yüzeylerini boyama işine giriyor ve ilk denemesinde negatif (-) yükle yüklediği beyaz eşyanın metal yüzeyine nötr boya tanecikleri püskürttüğünde boyanın meyal yüzeye düzgün dağılmadığını görüyor. Ali, ikinci denemesinde ise metal yüzeyi negatif (-) yüklüyor ve pozitif (+) yüklü boya püskürttüğünde yüzeye düzgün dağıldığını görüyor.

Soruda, “İkinci denemede beyaz eşyanın metal yüzeyine boyanın düzgün dağılmasının sebebinin nasıl açıklanacağı” soruluyor ve şu şıklar veriliyor:

A) Nötr cisimlerin yüklü cisimler tarafından çekilmesi
B) Zıt yüklü cisimlerin birbirini çekmesi
C) Aynı yüklü isimlerin birbirini itmesi
D) Nötr bir cismin başka bir nötr cisim tarafından etkilenmemesi

MEB’in yayınladığı cevap anahtarına göre doğru şık, ‘C’ ancak eğitimciler, hem B hem de C şıkkının doğru olduğunu düşünüyor. Doğru cevabın 'B' olduğunu savunanlar, her iki ihtimalde de yüzeyin negatif kalması ve boyanın yükünün değişmesi sebebiyle sorunun gelişinden 'zıt yüklerin birbirini çekmesi'nin cevabı karşıladığına dikkat çekerken; MEB’in dağıttığı okul kitaplarında da elektriklenmenin teknoloji alanındaki kullanımına dair şu bilgi veriliyor:

“Otomotiv ve beyaz eşya sanayisinde cisimler boyanırken elektriklenmeden faydalanılır. Yüzeyler sprey boya kullanılarak boyanır. Spreyler, içindeki boyayı elektrik yüküyle yükler. Yüklü boya ile zemin arasında oluşan çekim kuvveti sayesinde yüzey boyanır.”

"Boya pozitif yüklendiğinde tanecikler birbirini iter ve daha düzgün bir dağılım sağlanır"

Sorunun tek bir doğru cevabı bulunduğu, bunun da C şıkkı olduğunu savunanlar ise boyanın değişen elektrik yüküne dikkat çekiyor ve pozitik yüklü boyadaki taneciklerin nötr boyadakilere göre birbirlerine uyguladıkları itme kuvvetinin yüzeye tutunmayı sağladığını söylüyor. Bilfen Okulları’nın sınavın çözümüne dair yayınladığı videoda da sorunun ilk bölümü yerine ikinci bölüme odaklanılıyor.

Boyanın yükünün nötr’den pozitife çevrilmesine dikkat çeken kurum, pozitif yüklenmesi sebebiyle boya taneciklerinin birbirini ittiği ve bu sayede de beyaz eşyanın tamamen boyandığı yorumunda bulunuyor. Sorunun tartışmaya açık olmadığı ve cevabın C olduğu belirtilen videoda şu ifadeler kullanılıyor:

“Birinci denemede, negatif yükle yüklediği beyaz eşyaya nötr boya gönderdiğinde beyaz eşya boyayı çeker ancak tam düzgün bir boyama sağlanamaz. İkinci denemede ise negatif yükle yüklediği beyaz eşyaya bu kez pozitif yüklü boya göndermiş.

İkinci denemede yüzeyin düzgün boyanabilmesinin sebebi şudur: Boya pozitif yüklendiğinde tanecikler birbirini iter ve daha düzgün bir dağılım sağlanır. Yani, aynı yüklü cisimler, burada isim dediğimiz boya tanecikleri, birbirini iter, düzgün bir boyama sağlanabilir.”