Mardin'de keşfedilen böcek türüne eski Tarım Bakanı'nın adı verildi

Fırat Üniversitesi Biyomühendislik Fakültesi'nden Prof. Dr. İnanç Özgen, keşfettikleri yeni böcek türünün adını 'Phytocoris iyribozi' olarak açıkladı ve "Türün zararlı veya faydalı olduğu yönünde herhangi bir kaydımız yok. Bu türün bizim için en onur verici yönü; Tarım Bakanı olan, ülkemiz tarımına ve zirai mücadele enstitülerinin açılmasına katkıda bulunan Nihat Şevket İyriboz adına isimlendirilmesi" dedi.

Yeni böcek türü, Mardin'in Ömerli ilçesindeki kiraz bahçelerinde keşfedildi. Araştırmalara Fırat Üniversitesi Biyomühendislik Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. İnanç Özgen, Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Entomoloji Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Serdar Tezcan ve Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi öğrencisi Barış Çerçi katıldı.

Prof. Dr. Özgen'in saptadığı yeni türün yarım kanatlılar takımından, bitki tahtakuruları familyasında yer alan 'Phytocoris' cinsine ait yeni bir tür olduğu belirlendi.

DERGİDE YAYINLANDI

'Phytocoris iyribozi' adlı yeni türle ilgili yayın geçen ay Zoology in the Middle East dergisinde yayınlandı. İsim önerisi ise Prof. Dr. Serdar Tezcan'dan geldi. İyriboz'un Türkiye'deki ilk bitki korumacılarından ve zirai mücadele araştırma enstitülerinin kurucularından olduğu belirtildi. İyriboz, 1950'lerde bir süre Tarım Bakanlığı yaptı.

Yeni böcek türünün örneklerinin İzmir'deki Lodos Entomoloji Müzesi'nde (LEMT) saklandığı belirtildi. Canlının beslenme davranışları da yapılan araştırmalar sonucu ortaya çıkacak.

'ÜLKEMİZE HAYIRLI OLSUN'

Prof. Dr. İnanç Özgen, keşifle ilgili şöyle konuştu:

"Bu yeni bir tür, dünyada ilk defa tespit edildi, Mardin’in Ömerli ilçesinde kiraz bahçelerinde bulundu. Türün zararlı veya faydalı olduğu yönünde herhangi bir kaydımız yok. Türün erkeği ve dişisi İzmir Lodos Entomoloji Müzesi'nde saklanıyor. Bu türün bizim için en onur verici yönü; Tarım Bakanı olan, ülkemiz tarımına ve zirai mücadele enstitülerinin açılmasına katkıda bulunan Nihat Şevket İyriboz adına isimlendirilmesi. Bu türün yayını Zoology in the Middle East dergisinde yayınlandı. Ülkemize hayırlı olsun."

(Nihat Şevket İyriboz)

NİHAT İYRİBOZ KİMDİR?

Türkiye Bitki Koruma alanında önemli bir yeri olan eski Tarım Bakanı Nihat İyriboz, 1915 yılında gezici ziraat memurluğu yaparken 1. Dünya Savaşı sırasında orduya alındı ve 'çekirge zabiti' unvanıyla o dönem büyük zararlara yol açan çekirgelere karşı mücadele işini üstlendi.

1915 - 1916 yıllarında bu görevde bulunduğu sırada, çekirgelere karşı mücadelede uyguladığı hendek ve teneke yöntemiyle, kendi buluşu olan 'çarşaf metodunu' kullanarak Türkiye'yi açlık tehlikesinden kurtardı. 'Gümüş Liyakat Madalyası' verilerek ödüllendirildi.

1. Dünya Savaşı'nın bitmesiyle birlikte 1918 yılında Halkalı Yüksek Ziraat Okulu'na atandı. 1920 yılında Ankara Ziraat Okulu'nu kurmakla görevlendirildi; 1921 yılında Mersin, 1922 yılında da Cebelibereket ziraat okullarında müdürlük yaptı. 1923 yılında İstanbul Ziraat Müzesi 'ni kurdu ve 1926 yılına kadar bu müzenin müdürlüğünü yaptı. Bu görevde bulunduğu sırada meşhur Gill Cemal vapurunda Türkiye tarım ürünleri sergisini açtı ve bununla Avrupa'nın belli başlı limanlarını ziyaret ederek Türk ürünlerini tanıttı. 1926-1930 yılları arasında Mustafa Kemal Atatürk'ün direktifiyle Almanya'ya gönderilerek Köln Tarımsal Araştırma Enstitüsü'nde Bitki Koruma Alanı'nda ihtisas yaptı.

Daha sonra Bornova Zirai Mücadele Araştırma Enstitüsü ismini alan bu kuruluşta 1950 yılına kadar müdürlük yaptı. Burada çalıştığı ilk yıllarda bağlarda göztaşının kullanılma oranını yaptığı deneme ve araştırmalarla yüzde 0.5 oranına kadar düşürdü. Kastamonu'da elmalarda o dönem son derece zarar yapan Elma içkurdu üzerine araştırmalar yaptı ve bu böceğin zararını en alt düzeye indirerek elmaların ihraç ürünü haline gelmesini sağladı. 1939 yılında ambar zararlarına karşı Kütahya tozu ve doğal pyrethrum karşımından imal edilen Erkmen-Ku ismini verdiği bir insektisiti elde etti ve Türkiye'de ilk yerli insektisit fabrikasını kurdu. Bu ilaç, 2. Dünya Savaşı'nın hüküm sürdüğü yıllarda Türkiye'de ambarlanmış ürünlerin korunmasında kullanıldı.

1950 yılında Çanakkale Milletvekili olarak Meclis'e girdi. 1. Adnan Menderes kabinesinde yaklaşık 10 ay Tarım Bakanı olarak görev yaptı.