Memur ve emekliye zam senaryoları: Yüzde 40 mı, yüzde 81 mi?

Vergi uzmanı Dr. Ozan Bingöl, geçtiğimiz günlerde TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu'nda kabul edilen ek bütçeye ilişkin değerlendirmelerde bulundu.

Bunun AKP ilk ek bütçesi olma hüviyetini taşıdığını hatırlatan Bingöl, "Bu büyüklükte bir bütçe olarak ise Cumhuriyet tarihinde eşi benzeri görülmemiş bir ek bütçe olma niteliğine sahip. Çünkü, 1 trilyon 728,4 milyar lira olarak Meclisin onayından geçmiş 2022 yılı bütçe ödeneklerini tam olarak 1 trilyon 80,5 milyar TL artırıyor. Artış oranı yüzde 61,7 olan bu belge 5018 sayılı Kanunun 19. maddesine göre teknik anlamda bir ek bütçe olsa da, büyüklüğü ve kapsamı itibariyle aslında yeni bir bütçeye denk" ifadesini kullandı.

EK BÜTÇEYE GÖRE MEMUR VE EMEKLİ MAAŞ ARTIŞ ORANI YÜZDE KAÇ?

Bingöl, 'da yayımlanan yazısının devamında şu bilgileri verdi:

"Ek Bütçe Kanun Teklifinin birinci maddesinin (2) numaralı fıkrası personel giderleri ile sosyal güvenlik kurumlarına Devlet primi giderlerindeki artışa ilişkin olup söz konusu fıkrayı aşağıda aynen sunuyorum:

'(2) Merkezi yönetim kapsamındaki kamu idarelerinin bütçelerinde yer alan '01- Personel Giderleri' ve '02-Sosyal Güvenlik Kurumlarına Devlet Primi Giderleri' ekonomik kodlarını içeren tertiplere, başlangıç ödeneklerinin yüzde 40,5’i oranında, '01.08-Cumhurbaşkanı Ödeneği' ekonomik kodlu tertibe başlangıç ödeneğinin yüzde 20,2’si oranında ödenek eklenmiştir.”

Ek Bütçe Kanun teklifinde memur ve emeklilere Temmuzda yapılacak zam oranı yer almıyor. Ek Bütçe Teklifinin yukarıdaki haline göre personel ödeneklerinde %40,5 artış söz konusudur. Ancak, bütçenin altı aylık kısmı geride kaldığı için bu artış önümüzdeki altı aya ilişkin olacaktır. Bunun anlamı tüm yıl için yüzde 40,5’lik artışın önümüzdeki altı aylık dönem için yüzde 81’lik bir artışa tekabül etmesidir.

Başka hiçbir veri ve bilgiye bakmayıp, Ek Bütçe teklifindeki personel giderleri ödeneğindeki artışa baktığınızda memura Temmuz 2022 döneminde %81 oranında zam yapılacağını söylemek mümkündür. Ama…

İşin 'amaları' aşağıda…

MEMUR VE EMEKLİYE ZAM ORANI YÜZDE 40 MI, YÜZDE 81 Mİ OLACAK?

Normal Bütçe sunuşunu Cumhurbaşkanı Yardımcısı Fuat Oktay yapardı. Ek Bütçenin sunuşu Hazine ve Maliye Bakanı Nurettin Nebati’ye bırakıldı. Plan ve Bütçe Komisyonu’nda ek bütçe görüşmelerinde Nebati, Temmuz ayına ilişkin Memur zamlarına yönelik olarak, “2022 Ocak ayında çalışanlarımızın aylıklarına yüzde 30.95 artış yapılmıştı. Temmuz ayında yapılacak artış Haziran enflasyon oranlarının açıklanmasıyla kesinleşecek olup, yaklaşık yüzde 40 oranında artış öngörmekteyiz.” cümlelerini sarf etti.

AK Parti Genel Başkanvekili Numan Kurtulmuş da yaptığı açıklamada, “Öyle zannediyorum ki, Temmuz ayında işçi emeklilerimiz de dahil olmak üzere maaşlara yüzde 40’lara yakın bir dokunuş gerçekleştirilecek. Aynı şekilde asgari ücrete de bir dokunuş gerçekleştirilecek” dedi.

Ek Bütçede “01. Personel Giderleri” ödeneği altı aylık dönem baz alındığında %81 oranında artışa tekabül ederken, Hazine ve Maliye Bakanı Nurettin Nebati ve Adalet ve Kalkınma Partisi Genel Başkanvekili Numan Kurtulmuş’un %40 zam oranını dile getirmesi kafa karışıklığına yol açmaktadır.

Ek bütçede altı aylık dönem esas alındığında %81 artış yapılan personel giderlerine rağmen memur ve emekli maaşlarında %40 zam yapılacağı yönündeki açıklamalar nasıl yorumlanmalıdır? Bizce bu durum bizi aşağıda yer vereceğimiz farklı zam veya ödeme senaryolarına götürmektedir.

MEMUR VE EMEKLİ MAAŞ ARTIŞINDA SENARYOLAR

Yukarıda yer verilen maaş artış oranı açıklamaları ile ek Bütçede yer alan personel gideri artış oranı farklılığı dikkate alındığında aklımıza gelen en temel senaryolar aşağıdaki gibidir:

SENARYO 1: MEMUR VE EMEKLİYE YÜZDE 81 ZAM YAPILACAK AMA MALİYE BAKANI BUNDAN HABERSİZ

Hazine ve Maliye Bakanı ile AKP Yetkilileri personel giderleri konusundaki Ek Bütçede yer alan yüzde 40,’lik artışı dikkate alıp yüzde 40 rakamını dile getiriyorlar. Bu senaryoda Hazine ve Maliye Bakanının hazırlamasında katkısı bulunduğu ek bütçede altı ay için personel giderlerindeki yüzde 81 artıştan haberi olmadığı anlamına gelir. Böyle bir yanılsamanın olmadığını varsayıyor, böyle bir durumu düşünmek bile istemiyoruz.

SENARYO 2: MEMUR VE EMEKLİYE YÜZDE 40 ZAM, GERİ KALAN ÖDENEK MUHTEMEL SEÇİM YATIRIMI İÇİN YEDEKTE BEKLETİLECEK

Temmuz 2022 Döneminde memur ve emekli maaşlarının %40 oranında artırılması, personel giderlerindeki son altı ay için %81 oranında artışa tekabül eden kısmın geri kalanının yedekte tutulması. Bu senaryo, özellikle erken seçimle ilgili bir tasarrufun söz konusu olması halinde memur ve emekliler için iktidarın seçim yatırımı için yedekte para tutması anlamına gelecektir. Erken seçim ihtimalinin her an masada olacağı anlamının çıkarılmasına yol açacaktır.

SENARYO 3: MEMUR VE EMEKLİYE YÜZDE 40 ZAM, GERİ KALAN ÖDENEK TEK SEFERLİK REFAH ARTIŞ PAYI OLARAK ÖDENECEK. ERKEN SEÇİMİN MEGAFON İLE İLANI

Ek Bütçede önümüzde kalan altı aylık dönem için %81 oranındaki personel gider ödenek artışının tamamının memur ve emekliye %81 zam olarak yansıtılması sonraki yıl bütçelerindeki personel giderlerini etkileyecektir. Bunu dikkate alarak, memur ve emeklilere %81 zam vermek yerine, memur ve emekli maaşları %40’lar civarında artırılacak, geri kalanı refah artış payı olarak bir defada ve tercihen iki taksitte, taksitin birisi de özellikle erken seçim yapılacak ise yapılacağı ayda, ödenecek. Böylece, hem memur ve emeklilere toplu miktarda para verilerek refah kaybına ve gelir eşitsizliğine ilişkin bir tür telafi yapıldığı izlenimi oluşturulacak, diğer taraftan bu ödemenin sonraki yıllara sirayet etmesi önlenecektir. Tabi böyle bir uygulama yapıldığı takdirde erken seçime de hazırlıklı olmak gerektiği sonucuna ulaşmak kehanette bulunmak olmayacaktır.

Bu senaryo, kısa vadede memur ve emeklinin toplu para alması nedeniyle olumlu gibi gözükmesine rağmen uzun vadede enflasyonla eriyen maaş anlamına gelmesi %81’lik maaş artışına göre tercih edilmemesi gereken bir senaryo olduğunu belirtelim.

Birileri çıksa da işin aslını söylese, biz de çeşit çeşit senaryolar üzerinde çalışmak zorunda kalmasak…"