Milyonlar gen testine koştu

NURAY TARHAN - SÖZCÜ/ Angelina Jolie'nin 2013'te kansere genetik yatkınlığı olduğunu testle öğrenerek tedbir alması, dünyada ve Türkiye'de gen testine olan talebi patlattı. Laboratuvarda gen testi yaptırmanın maliyeti 1.950 ile 9.950 TL arasında olunca milyonlarca insan eczane veya online alışveriş sitelerinden fiyatları 79-109 dolar arasında değişen gen testi kitleri almaya başladı. Bu kitler Amazon'da en çok satılan ilk 5 ürün arasına girerken bizde de sayı giderek artıyor.

TESTLERİN ÇOĞU KANDIRMACA

Uzmanlar, insanların sadece bir test yaparak kanser gibi önemli bir hastalık riskini taşıyıp taşımadığına kendilerinin karar veremeyeceğine dikkat çekiyorlar. 2004 yılında Hacettepe Teknokenti'nde Gentest Enstitüsü'nü kuran Dr. Serdar Savaş, piyasada onlarca sahte test satıldığına dikkat çekerek, yetkili sağlık profesyoneli tarafından yorumlanmadan bu testlerin yapılmaması gerektiğini söyledi. Piyasada onlarca kandırmaca test olduğunu belirten Savaş, sadece bir test yaptırarak kanser gibi önemli bir hastalık riskinin taşınıp taşınmadığına karar verilemeyeceğini vurguladı. Amerikan Gıda ve İlaç Dairesi'nin (FDA) bu testlerin satışına sonuçlarının yetkili sağlık profesyonelleri tarafından yorumlanması kaydıyla onay verdiğini söyleyen Savaş, “Amerika'da arada eğitimli sağlık profesyoneli olmadan doğrudan son tüketiciye test satılması yasaklanmıştır. Ülkemizde insanların internetten veya ithal malı test satan kurumlardan test alıp gelen raporları okumaları sağlıklı sonuçlar vermez. Ayrıca yapılan testler standart değildir” dedi.

HASTALIK RİSKİNİ GÖSTERİYOR

Çıkan sonuçların bireyin kalp krizi, kanserler, diyabet, osteoporoz, inme, Alzheimer gibi hastalıklara karşı risklerini, yaşlanma süreçlerini ve bunlara karşı alınacak önlemleri ortaya koyduğunu vurgulayan Savaş, şunları söyledi:

“Test tek başına hiçbir şey ifade etmez. Önemli olan genetik özelliklerin, bireyin mevcut beslenme analizi, yaşam tarzı analizi, medikal muayene bulguları, kan biyokimyası, hormon yapısı, amino asitleri, stres ölçümü, uyku kalitesinin ölçümü gibi diğer analizlerle bir araya getirilerek risklerinin hesaplanmasıdır. Ancak böyle derinlemesine ve ciddi bir şekilde yapılırsa sonuç alınabilir. Biz bir danışanımızı bu derinlikte incelediğimizde o bireyin hiçbir yerde olmayan binlerce verisini elde ediyoruz. Buna bir çeşit big data (büyük veri) analizi de diyebiliriz. Tüm bu analizler epidemiyolojik ve istatistiki yöntemler kullanılarak bilgiye dönüştürülüyor.”

ABD'DE FURYA BAŞLATMIŞTI

AngelIna Jolie'nin verdiği kararın kadınlar üzerinde etkisi olup olmadığını öğrenmek isteyen Harvard Tıp Fakültesi, yaşları 18-64 arasındaki 9 milyondan fazla kadının sağlık sigortası verilerini inceledi. Araştırmacılar, Jolie'nin göğüs aldırma ameliyatını takip eden 2 hafta boyunca genetik test oranının yüzde 64 arttığını gördüler. Fiyatı 3 bin dolar olan testi yaptıran 4500 kişi, 13.5 milyon dolar gibi muazzam bir fatura ortaya çıkarmıştı.