Pazarlık yöntemi 10 yılda katlandı: İhaleler hep adrese teslim

BirGün'den Mustafa Bildircin'in haberine göre, Kamu Alımları İzleme Raporları, ihalelerde rekabeti kısıtlayan ve “İhalelerin istenilen kişiye verilmesinin önünü açtığı” gerekçesiyle eleştirilen pazarlık yönteminin ağırlığının giderek arttığını gözler önüne serdi. 2012 yılındaki kamu alımlarının toplam tutarı için pazarlık yönteminin oranı yüzde 9 iken 2021 yılında bu oran yüzde 27,4’e yükseldi. Kamunun 2012 ve 2021 yıllarını da kapsayan on yılda pazarlık yöntemiyle gerçekleştirdiği ihalelerin toplam sözleşme bedeli ise 276 milyar 300 milyon 840 bin TL oldu.

Kamu alımlarında şeffaflığı ortadan kaldırdığı, kamu kaynaklarının verimli kullanılmasını önlediği ve iktidarın rant aktarma aracına dönüştüğü için eleştirilen pazarlık yöntemi, kamu ihalelerinde ağırlığını giderek artırdı. Pazarlık yöntemi ile gerçekleştirilen kamu alımlarının tutarında yıllar itibarıyla artış kaydedildi.

PAZARLIĞIN AĞIRLIĞI GİDEREK ARTTI

2012 yılında Kamu İhale Kurumu’na gönderilen 4734 Sayılı Kanun kapsamındaki ihalelerin toplam tutarının yüzde 9’u, pazarlık yöntemi kullanılarak gerçekleştirilen ihalelerden oluştu. 2013 ve 2014 yıllarında ise kamunun yaptığı harcamaların sırasıyla yüzde 11,5 ve yüzde 9,5’u pazarlık yöntemiyle gerçekleşen ihaleleri kapsadı. Pazarlık yönteminin toplam tutar içindeki oranı 2015 ve 2016 yıllarında da yüzde 9,1 ve yüzde 13,9 olarak gerçekleşti.

2017 DÖNÜM NOKTASI OLDU

2017’de pazarlık yönteminin ağırlığı, astronomik artış gösterdi. 2017’de pazarlık yöntemi kullanılarak yapılan kamu alımlarının parasal karşılığı ise 45 milyar 343 milyon 965 bin TL ile ifade edildi. Pazarlık yöntemi ile yapılan 45,3 milyar TL’lik alımın 36,9 milyar TL’lik bölümünde 21/b yöntemi kullanıldı.

2018 yılında gerçekleştirilen toplam 77 bin 568 kamu ihalesinin de 22 bin 278’inde pazarlık yöntemine başvuruldu. Pazarlık yöntemi kullanılarak gerçekleştirilen ihalelerin tutarının 2018’de 37 milyar 349 milyon TL olduğu bildirildi.

2019’da ise pazarlıkla alımı yapılan toplam tutar 26 milyar 156 bin TL olarak kayıtlara geçti. Muhalefetin, “İktidar pazarlık yönteminin kullanımı için bahaneyi Covid-19 salgını ile buldu” değerlendirmesini yaptığı 2020 ve 2021 yıllarında ise pazarlık yöntemi adeta rekora koştu.

2020 yılındaki 57 bin 995 kamu ihalesinden 16 bin 670’inde yöntemim pazarlık olduğu belirtildi. Pazarlık yöntemi ile gerçekleştirilen kamu alımlarının parasal karşılığı Kamu İhale Alımları Raporu’na 37 milyar 794 milyon TL olarak yansıdı. 2021 yılında, pazarlık yöntemi ile yapılan alımlarda parasal rekor kırıldı. 2021’deki toplam 254 milyar 402 milyon TL’lik kamu alımının 69 milyar 812 milyon TL’si, pazarlık yöntemi kullanılarak yapılan alımları kapsadı.

ŞİRKETLER SERVETİNE SERVET KATIYOR

İhalelerde pazarlık yönteminin kullanılması nedeniyle şirketler servetlerine servet katıyor. Hemen her büyük projede yöntem pazarlık oluyor. AKP iktidarları ile birlikte zenginliklerine zenginlik katan gözde müteahhit şirketlerinden Cengiz ve Kolin’in ihale istatistikleri de şaşırtmıyor. Ülkedeki hemen her kamu kurumundan yüksek maliyetli ihaleler alan şirketlerin ihalelerinde çoğunlukla pazarlık yöntemi tercih ediliyor:

•Başakşehir Şehir Hastanesi bağlantı yolu yapım işi (Makyol): 264 milyon 880 bin TL.
•Trabzon 900 Yataklı Şehir Hastanesi Yapım İşi (Kalyon): 1 milyar 99 milyon TL.
•İstanbul Üniversitesi Hasdal Yerleşkesi 1. Etap Hastane Binası İnşaatı ile Altyapı ve Çevre Düzenlemesi İşi (Kolin): 1 milyar 920 milyon TL.
•Silvan Barajı Taşköprü Viyadüğü ve Bağlantı Köy Yolları Yapımı (Yapı ve Yapı İnşaat): 682 milyon 559 bin TL.
•900 Yataklı Ordu Şehir Hastanesi Yapım işi (Ekşioğlu İnşaat): 1 milyar 188 milyon TL.