Sabiha Gökçen Havalimanı metrosunda usulsüzlük

Metronun Bakanlar Kurulu kararı olmadan İBB’den devralındığı, uygulama projesi olmadan imalatına başlandığı, iş deneyim belgelerinin değerlendirilmesinin hatalı yapıldığı, sonradan yapılan iş artışları ile sözleşme bedelinin arttırıldığı tespit edildi.

Sayıştay'ın Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı 2017 Denetim Raporu'nda 21 Eylül 2018 tarihli Cumhurbaşkanlığı kararnamesi ile bakanlığa devredilen Sabiha Gökçen Havalimanı Metrosu'yla ilgili çok sayıda usulsüzlük tespit edildi.

Sözcü'den Özlem Güvemli'nin haberine göre, raporda, yerel yönetime ait Sabiha Gökçen Havalimanı Metrosu'nun yapımının Bakanlar Kurulu kararı olmadan bakanlık tarafından ihale edilip yapımın başlanılması mevzuata aykırı bulundu. Raporda, kamu kurum ve kuruluşları, belediyeler, il özel idarelerinin görev alanında olan metro ve şehir içi raylı sistem yapımı işlerinin bakanlığın görevleri arasında sayılmadığı, mevzuat hükmüne göre bakanlığın kendi görev alanı dışında olan diğer idarelere ait teleferik, finiküler, monoray, metro ve şehir içi raylı ulaşım sistemi kurma işlerinin Bakanlar Kurulu izni ile üstlenebileceği belirtildi. Yapılan incelemede, Bakanlar Kurulu kararıyla bakanlık tarafından üstlenilmesine karar verilmediği halde metronun bakanlıkça yapılması 655 sayılı KHK'ya aykırı bulundu.

Ulaştırma Bakanlığı, söz konusu KHK'nın 2011 yılında yayımlandığını, Sabiha Gökçen Havalimanı Metrosu'nun ise ihale, proje ve onay süreçlerindeki gecikmeler nedeniyle 2015 yılında başladığı ancak 2007 yılında yatırım programına dahil edildiğini belirterek bu KHK'nın hükümlerine tabi olmadığı kaydedildi. Sayıştay da işin ilk halinde demiryolu bağlantı projesi olarak yatırım programına alındığını hatırlatarak 655 sayılı KHK yürürlüğe girdikten sonra projenin şehir içi raylı sisteme dönüştürüldüğü yani bu noktadan itibaren kanunla bağlantılı hale geldiği belirtildi.

TEKNİK PUANLAMA SONUCU BELİRLEDİ
Raporda, danışmanlık hizmeti almak için açılan ihalelerde sunulan “iş deneyim belgelerinin” değerlendirilmesinde hatalar yapıldığına dikkat çekildi. Raporda Yeni Havalimanı ve Sabiha Gökçen Havalimanı metrolarının danışmanlık ihaleleri örnek olarak gösterildi. İstanbul Yeni Havalimanı Metrosu danışmanlık ihalesinde isteklilerden biri tarafından sunulan iş deneyim belgesinin, metro veya hafif raylı sistem standartlarına uymayan bir kent içi raylı taşıma sistemi inşaatı müşavirlik hizmetleri işine ait olduğuna dikkat çekildi. İsteklinin ihalede sunduğu bu belgenin ihale komisyonu tarafından geçerli kabul edildiği ve kendisi ile sözleşme imzalandığı kaydedildi. Sabiha Gökçen Havalimanı Metrosu'nun danışmanlık ihalesinde de kazanan firmanın pilot ortağı olan yabancı uyruklu şirketin sunduğu 7 adet iş deyim belgesinin büyük çoğunluğunun tasarım ve etüt proje hizmetleri olduğu belirtildi.

TEKNİK PUANLAR ÇOK YAKINDI

Kontrollük ve danışmanlık hizmetleri alımı ihalesinde tasarım hizmetlerinin benzer iş tanımı kapsamında değerlendirilmesinin mümkün olmadığı vurgulandı. Sabiha Gökçen metrosu danışmanlık ihalesinde teknik puanların birbirine çok yakın oluştuğu, ihaleyi alan firmanın teknik değerlendirmeden alınan puanların belirlediği belirtilerek “Teknik değerlendirmede 20 puan ile önemli bir paya sahip olan ve geçerli ve yeterli miktarda iş deneyim belgesi sayısına göre puanlamanın yapıldığı benzer nitelik ve ölçekteki işlere ilişkin değerlendirmenin ihale komisyonu tarafından daha dikkatli ve özenli yapılması gerekirdi. Çünkü, bu kriterden tam puan alan ve ihale üzerine bırakılan isteklinin yukarıda yapılan tespitler dikkate alındığında bu kriterden alabileceği puanda düşüş olması kuvvetle muhtemeldir, ihale komisyonları tarafından danışmanlık hizmet alım ihalelerinde yapılacak teknik değerlendirmelerin mevzuatta yer alan tüm kurallara uygun biçimde yapılıyor olmasına ve dolayısıyla da ihale sonuçları üzerinde hiçbir tereddüdün kalmamasına daha titizlikle riayet ediliyor olması gerekmektedir. Aksi halde, ihalelere hâkim olması gereken temel ilkelerden olan rekabet ve eşit muamele ilkelerinin ihlal edilmiş olacağı değerlendirilmektedir” denildi.

BAKANLIĞIN KONTRÜLÜ DIŞINDA GERÇEKLEŞTİ

Sabiha Gökçen Havalimanı Metrosu inşaatının uygulama projelerinin hazırlanması ve yürütülmesinin, işin sözleşmesi ve Yapım İşleri Genel Şartnamesi hükümlerine uygun olmadığı da tespit edildi. Raporda, metro projesinde kazı destek elemanlarının hangisinin tercih edileceğine dair bakanlığa gerekli hesaplamaların vaktinde sunulmaması nedeniyle kazı işlerinin onaylı uygulama projeleri olmadan yüklenicinin tasarrufuyla gerçekleştirildiği kaydedildi. Metro inşaatının bazı iş kalemleri açısından bakanlığın kontrolünün dışında gerçekleştirildiği, öngörülen maliyet ve sürede tamamlanmasının riske atıldığı vurgulandı. Bakanlık da kendini “uygulama projesi olmadan imalata başlanamayacağı” iddiasının doğru olmadığını, Sabiha Gökçen metro inşaatında, uygulama projesi onay aşamasındayken imalata başlandığını bu durumun mevzuata uygun olduğu savunuldu. Sayıştay ise bakanlığa, metroda tünel kazılarına başlanıldıktan 1,5 yıl sonra “Anahat Tünel Kazı” uygulama projelerinin onaylanması ve dolayısıyla kazı işlerinin bu süre zarfında onaylı uygulama projeleri olmadan gerçekleştirilmesi ve kazı destek elemanlarına ilişkin hesap raporunun kazılar başladıktan 6 ay sonra idareye verilmesini makul bulmadığını iletti.

İSTASYON GENİŞLEDİ BEDEL ARTTI

Raporda, istasyon alanlarının genişlediği ve tünel boyları uzadığı için imalat kalemlerinin fiyatının da istasyon alanlarının artışına veya tünel boylarındaki uzama oranına göre birim fiyatların revize edilip sözleşme bedelinin artırıldığı tespit edildi. Kamu ihale mevzuatında iş artışının nasıl yapılacağı açık bir şekilde belirlediğine dikkat çekilerek bu hükümlerin belirlediği kurallar çerçevesinde hareket edilmediği ifade edildi. Bakanlığın izlediği yöntem ile hangi imalat kaleminde ne miktarda değişme olduğu net olarak ortaya konulmadığı dolayısıyla iş artış fiyatlandırmasının sağlıklı olmadığı vurgulandı.