Sahte içki ölümlerini doktorlar yorumluyor: 'Bir bardak ile bir şişe arasında ciddi bir fark var...'

ECE SEÇİL ŞAHİN-ELİF ÜNSAL/GERÇEK GÜNDEM

‘Sahte’ alkollü içkinin ‘ev yapımı’ alkollü içkiden farklı olduğu biliniyor. Ev yapımı alkollü içkide satın alınan etil alkolün aslında ‘metil’ olması veya az da olsa ‘metil’ içermesi bile kişiyi ölüme götürebiliyor. Bunun dışında eğer etil alkol kullandığınıza eminseniz, ev yapımı alkollü içkinin, alkolün bilinen zararları ve yan etkileri dışında bir zararı bulunmuyor.

Metil alkolden kaynaklanan ölümlerin giderek artması bu konuyu ülke gündemine tekrar taşıdı. Özellikle yılbaşı yaklaşırken etil alkol kullanılarak üretilmiş içkilere bağlı ölümlerde yaşanan artış, daha ucuz olduğu için etil yerine metil alkol kullanan sahtekarlardan kaynaklanıyor. İnsan sağlığını hiçe sayarak, merdiven altı üretim yapıp, bilinen markaların etiketleriyle piyasaya sürülen ‘sahte alkollü içecekler’ kalıcı körlükten organ yetmezliğine, hatta ölüme kadar götürebiliyor.

Peki, alkol zehirlenmesinin belirtileri nedir? Sahte alkollü içki içen kişi bunu anlayabilir mi? Gerçek Gündem, doktorlarla konuştu ve ‘sahte alkol’ün sağlığa ne gibi zararlar verdiğine ışık tuttu.

Yüksek ÖTV dayatmasının faturası: Alkol hiç bu kadar öldürücü olmamıştı!

Evinde alkollü içki yapanlar anlattı: Devlete de bir şişe şarap almaya niyetim yok

“METİL ALKOL ZEHİRLENMESİ AĞIR HASARLAR BIRAKIYOR”

Konuyla ilgili bilgi veren Medicana Bahçelievler Hastanesi İç Hastalıkları Uzmanı Doç. Dr. Alihan Oral, yaşanan alkol zehirlenmelerine ilişkin, “Normalde alkollü içeceklerde kullanılmakta olan etil alkol yerine makine sıvısı, antifriz ve temizleyici olarak kullanılan metil alkolün kullanılması ile ortaya çıkan ve körlükten ölüme kadar ciddi etkileri olan bir zehirlenmedir.” dedi. Sahte alkolden zehirlenen kişilerde bilinç bulanıklığı, denge bozukluğu, bulantı, tansiyon düşmesi, kusma, bağ ağrısı, karın ağrısı, görmede bulanıklık ve körlük, koma ve en son ölüm yaşandığına dikkat çeken Dr. Oral, metil alkol zehirlenmesi yaşayan kişilerin yaşadığı aşamaları şöyle anlattı:

“Metil alkol vücutta formaldehit ve formik aside dönüşür. Formik asit birikimine bağlı olarak vücutta kan pH değeri düşer ve metabolik asidoz meydana gelir. Bu metabolik asidoz gözdeki retina tabakasına zarar verip kör edebiliyor ve komaya sokup ölüme kadar yol açabiliyor. Genelde ilk belirtiler 4-5 saatte ortaya çıkabilir. 24-30 saatten sonra ciddi metabolik asidoza bağlı olarak koma veya ölüm gerçekleşebilir. Alınan metil alkol miktarına ve metabolik asidozun ciddiyetine göre süre değişebilir.

Metil alkol zehirlenmesinin ciddiyetine göre ölümden dönen hastalarda metabolik asidozun seviyesine ve komanın ciddiyeti ile süresine bağlı olarak metil alkol zehirlenmesi ağır hasarlar bırakabilmektedir. En başta körlük, görme bozukluğu olmak üzere komadayken tüm organlar etkilenebilmektedir. Başta karaciğer, böbrek, akciğer ve kalp olmak üzere birçok organ yetmezliği görülebilir ve sakatlıklar bırakabilir.”

“ETİL İLE METİL ALKOL KOKU, TAT VEYA RENK YOLU İLE AYIRT EDİLEMİYOR”

Metil alkol ile etil alkolü koku, tat veya renk yolu ile ayırt etmenin mümkün olmadığını söyleyen Dr. Oral, “Etil ile metil alkol ayrımı laboratuvar ortamında ancak kimyasal özellikleri analiz edilerek yapılabilir. Yudumlayarak anlamak imkânsız. Bu nedenle alkol alınırken mutlaka güvenilir, barkodlu ve resmî kurum ve kuruluşlardan alınmalıdır.”

Acil Tıp Uzmanı Doktor Mümin Murat Yazıcı ise, “Metanol, etilen glikol ve izopropanol maddelerini içeren alkollere toksik alkoller denilmektedir. Bunlar günümüzde karşımıza sahte rakı, antifiriz ve ispirto olarak çıkmaktadır. Kullanımları yanlışlıkla olmakla birlikte, intihar amaçlı alımlar da olmaktadır. Son zamanlarda ev yapımı alkol üretiminin artması, metil alkolün etil alkole göre daha uygun fiyatlandırılması gibi nedenlerle üretilen bandrolsüz ürünler, haberlerde adını sık sık duyduğumuz sahte alkolleri oluşturuyor.” dedi.

“EN SIK GÖRÜLEN BELİRTİLER GÖRME BOZUKLUĞU VE KARIN AĞRISI”

Dr. Yazıcı, alkol zehirlenmesinde en sık görülen belirtileri şöyle anlattı:

“En sık gözlenen bulgular santral sinir sistemi ve mide bağırsak sistemi üzerindedir. Karın ağrısı, mide bulantısı, kusma, baş ağrısı, baş dönmesi gibi klinik olarak basit bir tablodan görme bozukluğu, nöbet, koma gibi ağır tablolara ve hatta ölümlere neden olmaktadır.”

Metil alkolün vücutta hızlı bir şekilde emildiğini kaydeden Dr. Yazıcı, “Metanol mide-bağırsak sisteminden yüksek oranda ve hızlı bir şekilde emilir (60-90 dakika). Bağırsak sisteminin bu emilimi sonrası alkol karaciğer, böbrek ve ufak bir kısmı akciğerde olmak üzere yok edilir. Toksik tabloya neden olan ise karaciğerde yok etme işlemi sırasında ortaya çıkan ‘formik asittir’. Bu hızlı emilim süresi, hızlı yıkılım süresi ile artan ‘formik asit’ miktarına göre klinik tablonun şiddeti artar ve organ hasarı meydana gelir.” dedi.

Metanol ile etanolü birbirinden ayırmanın zor olduğunun altını çizen Dr. Yazıcı, sahte alkolün organlarda birçok hasar bırakabildiğini kaydetti. Yazıcı, “Etkilenen organlara göre hasarlar meydana gelmektedir, en sık etkilenen karaciğer ve böbrek olmakla birlikte, santral sinir sistemi ve görme kalıcı olarak etkilenebilmektedir.” diye konuştu.

“BİR BARDAK İLE BİR ŞİŞE SAHTE RAKI ARASINDA FARK VAR”

Acil Tıp Uzmanı Mustafa Serkan Vurucu da, sahte alkol zehirlenmelerinin metil alkolden kaynaklandığını belirterek, “Metil alkol alındıktan sonra hızla bağırsaklardan emilir. Toksik etkiyi yapan alkolün kendisi değildir. Kan yoluyla karaciğere giden metil alkol burada birtakım işlemlere uğrar ve sonuçta formik asit adı verilen bir madde ortaya çıkar. Ne yaparsa da bu formik asit yapar. Bu maddenin etkisi, süresi ve zarar verme kapasitesi, alınan metil alkol düzeyi ile ilişkilidir. Yani bir bardak sahte rakı ile bir şişe sahte rakı içmek arasında ciddi bir fark vardır. Bu metabolizma süreci göz önüne alındığında bulgular 12 saat ile 24 saat arasında ortaya çıkar. Ancak daha yüksek alkol alımlarında veya bireysel metabolizma farklıklarında daha kısa sürede bulgular ortaya çıkabilir. Bir de sahte alkol ile beraber etil alkol içeren gerçek alkol alındıysa bu süre daha da uzar. Çünkü karaciğer metil, etil dinlemez. Tüm alkolleri aynı sistematik yol ile elemine eder.” dedi.

“SAHTE ALKOL ZEHİRLENMESİ ŞÜPHESİYLE GELEN HASTANIN VERECEĞİ BİLGİLER ÇOK ÖNEMLİ”

“Süreç biraz puzzle gibidir” diyen Vurucu, “Zehirlenme şüphesiyle gelen hasta veya yakınlarının vereceği bilgiler çok ama çok önemlidir. Alkol ne zaman alındı? Bulgular ne zaman başladı? Aynı alkol şişesinden içen var mı? Alkol nereden alındı? Bu ve benzeri birçok soru… Her bir soru kendi içinde çok önemli ve yol gösterici olan sorulardır.” ifadelerini kullandı.

BELİRTİLER BENZİYOR: SAHTE ALKOL ZEHİRLENMESİ NASIL AYIRT EDİLİR?

Metil alkolden zehirlenme vakalarında belirtilerin etil alkolden zehirlenme belirtilerine benzeyebileceğini söyleyen Vurucu, “Burası biraz karışık görünse de aslında bazı ipuçları ile kolaylıkla çözülebilir. Metil alkol de bir alkoldür. Yani sahte olmayan alkol bulguları burada da görülür. Mide krampları, bulantı, kusma, alkol alımı sonrası görülen denge bozuklukları, uyku hali… Buraya kadar çok da içmesini bilmeyen bir bireyin ertesi günü gibi.” diyerek ayırt edici noktaları aktardı:

“Bu aşamada yol gösterici ve doktoru alert edici nokta ise; az önce bahsettiğim soruların cevabı. Zaten sahte alkol düşüncesi bir acil hekiminin aklına düştüğü anda o hekimin tek amacı onun olmadığını ispatlamak olur. Ayırt edici belirtiler, görme ile ilgili sorunlar, görme kaybı, bulanık görme, kar yağıyor manzarası, nörolojik bulgular, koma, beynin bazı yerlerinde kanamalar, kalp hızında artış, tansiyon düşüklüğüdür.”

ERKEN FARK ETMEK ÖNEMLİ

Dr. Vurucu, sahte alkol alımının erken fark edilmesinin çok önemli olduğunu sözlerine ekledi:

“Ne kadar erken fark edilir, ne kadar hızlı hastaneye başvurulur, hızlı tanı alır ve tedaviye de hızla başlanırsa tüm bu etkiler de o kadar hızlı bir şekilde ortadan kalkar. Kalıcı hasarlara gelince; burada durum sizin ne kadar toksik etki altında kaldığınız ile ilgilidir. Görme kaybından, metabolik asidozun uzamasına bağlı böbrek yetmezliğine, yine beyin hasarlarına bağlı kalıcı nöroloji etkilere kadar çok geniş bir yelpazede etkilerden bahsediyoruz. Evet formik asit beyin ve göz üzerine toksik etkiler yapıyor. Ancak yarattığı metabolik dengesizlik tüm vücuda etki ederek birçok organda hasara neden olur.”

Yarın: Sahte içki ölümlerine karşı ne yapılabilir? Türkiye Tekel Bayiler Platformu Başkanı Özgür Aybaş ve muhalefet partili vekillerin çözüm önerileri