Saray rejiminde hak ihlalleri 3 kat arttı
Anayasa Mahkemesi’ne 2012 yılından bu yana yapılan bireysel başvuru hakkı kapsamında gerçekleştirilen başvuruların yarısından fazlası Cumhurbaşkanlığı hükümet sisteminin yürürlükte olduğu son iki yıl içerisinde gerçekleştirildi.
2012- 2019 yılları arasında Anayasa Mahkemesi’ne toplam 478 bin 407 başvuru yapılırken, söz konusu başvuruların yüzde 51’i yeni sistemin kabul edildiği ve devreye alındığı 2017-2019 yılları arasında yapıldı.
Cumhuriyet'in haberine göre CHP Genel Başkan Yardımcısı Gamze Akkuş İlgezdi, ikinci yılını dolduran Cumhurbaşkanlığı hükümet sisteminde yaşanan hak ihlalleriyle ilgili “Tek Adam Rejiminin Hak ve Özgürlükler Karnesi” başlıklı bir çalışma hazırladı.
Yaşanan tablonun hukuk devletinin her gün erozyona uğratıldığını gösterdiğini belirten İlgezdi, “Bu veriler aynı zamanda temsili hükümet, temel haklar; denge ve denetleme; kamu idaresinin tarafsızlığı ve katılım üzerinden şekillenen kapsamlı demokrasinin yerini Cumhurbaşkanlığı hükümet sistemiyle birlikte otoriter rejime bıraktığını göstermektedir” değerlendirmesini yaptı.
İLGEZDİ’NİN ÇALIŞMASINDA ŞUNLAR YER ALDI
Haftada bin 573 başvuru: 2017-2019 yılları arasında Türkiye’de hak ihlaline uğradığı gerekçesiyle Anayasa Mahkemesi’ne yapılan bireysel başvuru sayısı 245 bin 350 oldu. Resmi verilere göre 2017-2019 yılları arasında saatte ortalama 9, haftada ise bin 573 kişi hak ihlaline uğradığı gerekçesiyle Yüksek Mahkeme’ye başvurdu.
2012-2019 yılları arasında Yüksek Mahkeme’ye yapılan bireysel başvuruların 222 bin 637’sini adil yargılama hakkının ihlali iddiası oluşturdu. Buna göre 2012 yılında adil yargılama hakkının ihlali konusuyla yapılan başvuru sayısı bin 144 olurken, 2019 yılında bu sayı 26 bin 719’a oluşturdu. Adil yargılama hakkının ihlali iddiasıyla yapılan başvuruların yüzde 45’i yeni sistemde yaşandı. 2017-2019 yılları arasında adil yargılama hakkının ihlali iddiasıyla 99 bin 994 başvuru yapıldı.
İŞKENCE İDDİASINDA REKOR
İşkence iddiasıyla yapılan başvurularda rekor artış yaşandı. 2012 yılında yalnızca 4 başvuru işkence iddiasıyla yapılırken, 2019 yılında bu sayı 4 bin 181’e çıktı. 2019 yılında işkence iddiasıyla yapılan başvurular aynı zamanda son 8 yılda bu konuda yapılan başvuruların da yarısını oluşturdu.
Yaşam hakkı ihlali gerekçesiyle yapılan başvurularda da rekor oranda artış yaşandı. 2012 yılında bu konuda 18 başvuru yapılırken, 2019 yılında bu konuda yapılan başvuru sayısı 2 bin 352’ye ulaştı. Yaşam hakkı ihlali başvurusu yapanların yüzde 57’sini oluşturan 6 bin 676 başvuru yeni sistemde yapıldı.
İFADE ÖZGÜRLÜĞÜ
İfade özgürlüğünün ihlal edildiği gerekçesiyle yapılan başvuru sayısı 2012-2019 yılları arasında 12 bin 301 olurken; söz konusu başvuruların yüzde 81’i yeni sistemde gerçekleştirildi.
Toplantı ve gösteri yürüyüşleri hakkının ihlal edildiği gerekçesiyle yapılan başvuruların yüzde 77’si yeni sistemde yaşandı.