Şengal anlaşması ABD’nin dayatması

ABD’nin yönlendirmesiyle Erbil ile Bağdat arasında imzalanan Şengal anlaşmasına Kandil tepkili. Yeni bir sürecin habercisi olan anlaşmanın ardından yeni adımların gelmesi bekleniyor.

Irak ile Bölgesel Kürt Yönetimi Şengal bölgesinin kontrolü ve yönetimi konusunda imzaladığı üç maddelik anlaşma Kandil ile Erbil ve Bağdat arasında krize neden oldu. Birleşmiş Milletler (BM) Irak Özel Temsilcisi Jeanine Hennis-Plasschaert’ın gözetiminde Bölgesel Kürt Yönetimi İçişleri Bakanı Reber Ahmet ile Irak Başbakanı Mustafa Kazımi arasında Bağdat’ta imzalanan anlaşma Şengal’de yeni bir yönetim kurulmasını ve bölgedeki tüm örgütlerin çekilmesini öngörüyor.

9 Ekim tarihli anlaşma kapsamında bölgenin güvenliğinden Bağdat sorumlu olurken PKK ve bağlantılı örgütler Şengal’den çıkarılacak, yeni bir idari yönetim oluşturulacak.

WASHINGTON-ANKARA İSTEDİ

Anlaşma bir süredir gündemdeydi. ABD ve Türkiye uzun amandır PKK'nin bölgeden çıkarılmasını istiyordu. Zaman zaman Şengal'e hava operasyonları düzenleyen Türkiye, buraya dair hiçbir statüyü kabul etmezken PKK kontrolündeki 'özerk yönetim'in varlığının dağıtılması için Bağdat’a baskı uyguluyordu. Geçen haftalarda Ankara'da ağırlanan Kürt Yönetimi Başkanı Neçirvanb Barzani ziyaretinde de bu konu gündeme gelmişti.

Erbil yönetimi ile Irak merkezi hükümeti arasında başta Şengal olmak üzere Kandil, Kerkük ve Mahmur olmak üzere 'tartışmalı' bölgelerle ilgili ABD’nin istemiyle görüşmeler yapılıyordu. Türkiye de PKK’nin kontrolündeki Mahmur’un ve Kandil’in de boşaltılması için bastırıyordu. ABD Başkanı Donald Trump’ın Şengal için yeni bir yönetimin kurulması gerektiği yönündeki açıklaması sonrası taraflar harekete geçti ve anlaşmaya vardı.

Fırat'ın doğusuna yerleşen, yaz aylarında Suriyeli Kürt grupları bir araya getirerek bir çatı altında toplamak için harekete geçen ABD, PKK/KCK'yı devre dışı bırakarak Suriye ve Irak Kürtleriyle yeni bir sürecin başlangıcı için çabalıyor. Bunun için de Erbil yönetimine yakın ENKS ile PYD'yi buluşturmuştu.

BAĞDAT-ERBİL MEMNUN

Irak Başbakanlık Ofisi yapılan açıklamada, Musul'un doğusunda güvenliği sağlama yetkisinin merkezi yönetimde olduğu Başbakan Kazımi'nin, “Şengal’i iç ve dışarıdan gelen silahlı gruplardan temizlemeye kararlıyız" dediği aktarıldı. Irak Kürt Bölgesel Yönetimi Başbakanı Mesrur Barzani anlaşmanın Erbil ve Bağdat'taki yetkililer arasında aylarca süren yoğun çalışma ve müzakerelerin sonucu olduğunu belirtirken IKBY Başkanı Neçirvan Barzani de anlaşmanın Erbil-Bağdat ekseninde devam eden diğer sorunların çözümüne vesile olmasını umduklarını ifade etti.

Birleşmiş Milletler (BM) Irak Özel Temsilcisi Jeanine Hennis-Plasschaert, tarafların anlaşmaya varmasını memnuniyetle karşıladı. ABD’nin Bağdat Büyükelçiliği anlaşmadan ötürü Bağdat ile Erbil’i kutlarken Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Morgan Ortagus anlaşmayı memnuniyetle karşıladıklarını belirtti.

KCK’DEN ANLAŞMA TEPKİSİ

KCK ve Şengal Demokratik Özerk Meclisi anlaşmaya sert tepki gösterdi. KCK'dan yapılan açıklamada, “Şengal halkının iradesi olan özerk yönetimin içinde olmadığı hiç bir görüşme ve karar kabul edilemez” denildi. PKK’ye yakın yapıların “kanun dışı” ve “çıkarılması gereken güçler” şeklinde tanımlamasının kabul edilmeyeceğine vurgu yapılan açıklamada, “Şengal Demokratik Özerk Meclisi”nin meşru olduğu belirtildi. Şengal Demokratik Özerk Meclisi, Bağdat ile Erbil arasında Şengal’de yeni bir yönetim kurma anlaşmasını reddederek anlaşmayı “siyasi bir hareket” olarak nitelendirdi. Meclis, söz konusu anlaşmayı protesto etmek için halka çağrılar yaptı.

Şengal’in konumu

Musul’un 120 km batısında yer alan ve Ninova Valiliğine bağlı olan Şengal, Irak Anayasası’nın 140. madde kapsamındaki tartışmalı bölgeler arasında bulunuyor. Ağustos 2014’te IŞİD işgaline uğramış, Kandil ve Peşmergeler tarafından Kasım 2015’te cihatçılardan temizlenmişti. Ardından KCK’nın kontrolünde yeni bir yönetim belirlenmi sonrasında Şengal Demokratik Özerk Meclisi ilan edilmişti. Irak güçleri Ekim 2017’de Şengal’e konuşlanmış ve Peşmerge de çekilmek zorunda kalmıştı.