Son 10 yılda ilk kez! Aktif sigortalı sayısı azaldı

Dr. Ergün Demir ve Dr. Güray Kılıç’ın hazırladığı rapora göre, 2008 yılından itibaren aktif sigortalı sayısı her yıl artarken, ilk kez 2018 yılında işverenlere her türlü teşvik verilmesine rağmen aktif sigortalı sayısı bir önceki yıla göre azaldı.

Demir ve Kılıç’ın raporda belirttiğine göre, “Hükümetin sanal iyilik hali oluşturmak için verileri makyajlamasına rağmen, gerçek durum rakamlarla sabit olan işsizlik artışı ve vatandaşların giderek daha fazla yoksullaştıkları” vurgulandı.

Rapordan satır başları şöyle:

“SGK verilerinde 2008 yılından itibaren aktif sigortalı sayısı her yıl artarken, ilk kez 2018 yılında işverenlere her türlü teşvik verilmesine karşın aktif sigortalı sayısı bir önceki yıla göre azalmıştır.

Aktif sigortalı gruplar arasında en önemli azalma hizmet akdi ile bir işveren tarafından çalıştırılan 4/a kapsamındaki işçi sayısında olmuştur. 4/a kapsamındaki zorunlu sigortalı sayısı 2017 yılında 14.477.817 iken bu sayı 2018 yılında 14.229.170’e düşmüştür.

2017’DE 1.95 OLAN AKTİF/PASİF ORANI 2018’DE 1.86’YA DÜŞTÜ

Aktif/pasif oranı, aktif olarak sosyal güvenlik sistemine katkı sağlayan sigortalıların (aktif sigortalı, isteğe bağlı sigortalı, tarımda sigortalı çalışanlar) sayısının, sistemden aylık alanların (emekliler, malullük veya ölüm aylığı alanlar) sayısına bölünmesi ile hesaplanır. Bu oran bir emekliyi kaç çalışanın finanse ettiğini ortaya koyar.

Aktif/pasif sigortalı oranı, sosyal sigortaların en temel göstergesidir ve kapsamla ilgili bir gösterge olmaktan ziyade sistemin mali dengesi ile ilgilidir.

Bir sosyal güvenlik sisteminin mali bakımdan ayakta durabilmesi için aktif/pasif sigortalı oranının asgari 4 olması gerekir. SGK istatistik verilerinde 2017 yılında 1.95 olan aktif/pasif oranı 2018 yılında 1.86’ya düşmüştür.

Aktif-pasif oranının bu kadar düşük olmasının önemli nedenlerinden biri işsizlik oranlarıdır. Bu durum, konunun ciddiyetini ortaya koymaktadır. Sosyal sigorta sisteminin “aktüeryal dengesi sağlanmış, mali açıdan sürdürülebilir bir sistem” haline gelmesi için aktif/pasif oranının artması gerekmektedir.

HİÇBİR SOSYAL GÜVENCESİ OLMAYAN KİŞİLERİN SAYISI ARTIYOR

Hiç bir sosyal güvencesi olmayan ve GSS kapsamında tescil edilen kişilerin sayısı 2017 yılında 9.825.269 iken 2018 yılında 10.585.086’ya yükselmiştir.

Aylık geliri brüt asgari ücretin üçte birinden az olan (yoksullar), GSS primi devlet tarafından karşılanan kişilerin sayısı 2017 yılında 7.936.009 iken 2018 yılında 8.262.402’ye yükselmiştir.

SGK VERİLERİ NEDEN MAKYAJLANIYOR?

Her seçim döneminde iktidar Sosyal Güvenlik Kurumunu siyasi propagandaya malzeme yapmakta ve yaşanan sorunlar istatistik verileri makyajlayarak sanal bir iyilik hali oluşturmaya çalışılmaktadır.

Sosyal Güvenlik Kurumu gelirleri prim gelirleri, devlet katkısı ve diğer gelirlerden oluşur. (Diğer gelirler içinde faiz, gayrimenkul, faturalı ödemeler vardır.)

Gelirler ve devlet katkısında her yıl normal rutin artış olurken, 2018 yılında diğer gelir miktarında tarihi rekor kırılmıştır. Diğer gelirlerin yıllık ortalama artışı yaklaşık 3 milyar TL iken 2017 yılında 28.7 Milyar TL olan diğer gelirler kalemi 2018 yılında birden 56 Milyar TL’ye yükselmiştir.

Diğer gelirlerin önceki yıllara göre 2017-2018 yıllar arasındaki tarihi artışın nedeni açıklanmaya muhtaçtır.

2018 yılı aylık diğer gelir tutarları

Diğer gelirlerin 2018 yılı aylık istatistiğine baktığımızda aylık gelir 2.7 ila 3.7 milyar TL arasında değişiklik gösterirken, bu miktar Haziran ayında 14.7 milyar TL, Ağustos ayında ise 13.2 milyar TL olmuştur.

Faturalı Ödemeler: 2022, 3292, 5434, 2913, 2330, 1005 sayılı Kanun hükümlerine göre bağlanan aylıklar ile emeklilik ikramiyesi ödemeleri karşılığıdır. SGK tarafından Maliye Bakanlığı adına yapılan faturalı ödemeler, Maliye Bakanlığı tarafından faturalı ödemeler karşılığı olarak bütçe transferi kapsamında Kuruma aktarılmaktadır. Faturalı ödemeler geliri içerisinde ek karşılık geliri de takip edilmektedir.

Diğer gelirlerin artışı faturalı ödemeler kaleminde görülmektedir. 2018 yılı faturalı ödemeler aylık ortalama yaklaşık 1.3 milyar TL arasında iken Haziran ayında 12.7 milyar TL, Ağustos ayında ise 11.6 milyar TL olmuştur. Haziran ve Ağustos aylarında hangi gelişmeler oldu ki faturalı ödemelerde bu kadar artış oldu?

Sayıştay Başkanlığının SGK denetim raporlarında, Kurumun “mali rapor ve tablolarına ilişkin doğru ve güvenilir değildir” tespiti önemini korurken, yeni yayımlanan SGK 2018 Aralık İstatistik bülteninde bulunan yukarıdaki tablolardaki veriler ışığında aşağıdaki soruların yanıtlanması gerekmektedir.

Prim gelirleri ve devlet katkısı normal artışta seyrederken ne oldu da diğer gelirler 2018 yılında diğer yıllara göre tarihi artış gösterdi?

2018 Haziran ve Ağustos aylarında hangi gelişmeler oldu ki ortalama aylık gelirin yaklaşık 4 katı bir rakama ulaşıldı?

2018 Haziran ve Ağustos aylarındaki faturalı ödemeler diğer aylara göre neden çok yüksektir ve Maliye Bakanlığı tarafından bu iki ayda hangi faturalı ödemeler yapılmıştır?

Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanı Zehra Zümrüt Selçuk’un 2019 yılı bütçe sunum konuşmasında ‘’Sosyal Güvenlik Kurumu gelir gider farkının yaklaşık 24,8 milyar TL’dir’’ifadesine rağmen yeni yayımlanan Aralık 2018 SGK istatistik bülteninde gelir gider farkı 15,7 milyar TL olduğu görülmektedir.
Bakanın sunum yaptığı tarihte haziran ve ağustos aylarının verileri yayımlanmışken rakamlar neden birbirini tutmamaktadır?

SONUÇ

Sayıştay Başkanlığının SGK denetim raporlarında, kurumun “mali rapor ve tablolarının” doğru ve güvenilir değildir tespitine ve hükümetin sanal iyilik hali oluşturmak için verileri makyajlamasına rağmen, gerçek durum rakamlarla sabit olan işsizlik artışı ve vatandaşların giderek daha fazla yoksullaştıklarıdır.

2018 Aralık SGK istatistik verilerinde;

10 yıldır aktif sigortalı sayısı her yıl artarken, işverenlere her türlü teşvik verilmesine rağmen ilk kez 2018 yılında aktif sigortalı sayısı bir önceki yıla göre azalmıştır.

2018 yılında hiç bir sosyal güvencesi olmayan kişi sayısı bir önceki yıla göre 759.817 kişi artmıştır.

2017 yılında 1.95 olan Aktif/Pasif oranı 2018 yılında 1.86’ya düşmüştür. Bu durum, konunun ciddiyetini ortaya koymaktadır.

2018 yılında GSS primi devlet tarafından karşılanan yoksul kişi sayısı bir önceki yıla göre 326.393 kişi artmıştır.

İktidar seçim sürecinde sosyal güvenlikte sorun yok demek için, yaşanan sorunlar istatistik verileri makyajlayarak sanal bir iyilik hali oluşturmaya çalışılmaktadır.

Asıl sıkıntı seçimden sonra uygulanacak olan Yeni Ekonomik Programda yapılacağı bildirilen sosyal güvenlikten 10,1 milyar TL tasarruf yani kemer sıkma uygulamaları ile yaşanacaktır.”