TÜİK açıkladı: Enflasyon 3 yılın zirvesinde!

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın 'faiz sebep enflasyon netice' teziyle savunduğu 'yeni ekonomik model', Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası'nın (TCMB) son üç ayda verdiği toplam 400 baz puan faiz indirimi kararı ve Hazine ve Maliye Bakanlığı'ndaki görev değişimiyle 'resmen hayata geçirildi.'

Atılan adımlar ve hükümet kanadından yapılan açıklamalarla birlikte eylülde 8.30 seviyelerinde olan doların kasımda 13 liranın üzerine yerleşmesiyle, TL'nin üç ayda değer kaybı yüzde 57'yi aştı. Gelişmeler pek çok zammı beraberinde getirirken, hayat pahalılığı her alanda kendini daha fazla hissettirir oldu.

Bugün, Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) kasım ayına ilişkin tüketici ve üretici fiyat endekslerini yayımladı. Tüketici fiyatları kasımda bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 21,31 arttı. Aylık artışsa yüzde 3.51 olarak belirlendi.

Üretici enflasyonundaki artış ivmesi de devam etti. Buna göre üretici fiyat endeksi Kasım'da bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 54,62 arttı. Aylık bazda artış ise yüzde 9,99 oldu.

Bu rakamların ardından tüketici fiyat endeksiyle üretici fiyat endekslerindeki yıllık artış hızları arasındaki fark da rekor seviyeye yükseldi.

EN ÇOK HANGİ GRUPLARDA ARTIŞ YAŞANDI?

Kasım ayında aylık artışın en fazla yaşandığı gruplar; yüzde 6,31 ile ulaştırma, yüzde 5,36 ile çeşitli mal ve hizmetler, yüzde 4,10 ile lokanta ve oteller olarak açıklandı.

Bir önceki yılın aynı ayına göre artışın yüksek olduğu ana gruplar ise sırasıyla, yüzde 28,90 ile lokanta ve oteller, yüzde 27,11 ile gıda ve alkolsüz içecekler, yüzde 25,14 ile ev eşyası oldu.

ÜRETİCİ FİYATLARI AYLIK YÜZDE 10 ARTTI

Yİ-ÜFE (2003=100) 2021 yılı kasım ayında bir önceki aya göre yüzde 9,99 bir önceki yılın Aralık ayına göre yüzde 51,06, bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 54,62 ve on iki aylık ortalamalara göre yüzde 38,94 artış gösterdi.

Sanayinin dört sektörünün yıllık değişimleri; madencilik ve taş ocakçılığında yüzde 44,53, imalatta yüzde 53,24, elektrik, gaz üretimi ve dağıtımında yüzde 72,42, su temininde yüzde 33,08 artış olarak gerçekleşti.

Ana sanayi gruplarının yıllık değişimleri; ara malında yüzde 63,12, dayanıklı tüketim malında yüzde 32,17, dayanıksız tüketim malında yüzde 34,33, enerjide yüzde 90,34, sermaye malında yüzde 33,30 artış olarak gerçekleşti.

Yıllık en düşük artış; yüzde 12,60 ile giyim eşyası, yüzde 19,66 ile deri ve ilgili ürünler, yüzde 22,23 ile diğer madencilik ve taş ocakçılığı ürünleri alt sektörlerinde gerçekleşti. Buna karşılık kok ve rafine petrol ürünleri yüzde 145,94, ham petrol ve doğal gaz yüzde 116,51, ana metaller yüzde 97,13 ile endekslerin en fazla arttığı alt sektörler oldu.

EKONOMİSTLERİN YORUMLARI: 'TÜİK YAPMIŞ YİNE YAPACAĞINI'

Verilerin yayınlanmasının ardından ekonomistler, sosyal medya hesaplarında değerlendirmelerde bulundu.

Mustafa Sönmez, "TÜİK, yine yapmış yapacağını. TÜFE hesaplamada en önemli yeri tutan kirada aylık artışı %1,5 göstermiş, Su, elektrik,doğulgazda artış %0, Sigarada 0. Dizel otomobilde %12, benzinlide %6. Neden kasım aylık TÜFE %3,5 çıktı, buradan anlayın" dedi.

'HANİ FAİZ ENFLASYONUN SEBEBİYDİ? GEÇİNİZ'

Yeni ekonomik modelde cari dengenin sağlanmasıyla enflasyonun düşeceğine inanılıyor. Ayrıca değersizleşen TL’nin ihracatı destekleyeceği, düşük faiz ortamının da yatırımları yukarı taşıyarak istihdamı artıracağı savunuluyor.

Ancak ekonomistler söz konusu modelin altını 'bilimsel gerçekliliklerle' doldurmakta zorlanıyor.

Prof. Dr. Özgür Demirtaş da buna dikkati çekerek "Hani faiz enflasyonun sebebiydi? Hani faiz inince enflasyon iniyordu? Geçiniz" dedi.

'GERÇEKTEN ÖYLEYMİŞ DEĞİL Mİ?'

Uğur Gürses de bahsi geçen verilerde 415 mal ve hizmet kaleminin 345'inin fiyatının arttığını belirterek "Medyan değeri ise yıllık yüzde 26. Aralık verisinde yüzde 30'a vuracağı çok açık... Evet gerçekten de öyleymiş değil mi; faiz sebep, kur artışı ve enflasyon patlaması sonuç" diye yazdı.

'TÜM OTOMOBİLLERİ TÜİK'İN STOKLADIĞINI DÜŞÜNEBİLİRİZ'

Otomotiv sektörü uzmanı Emre Özpeynirci, TÜİK’in otomobil fiyatlarındaki artışı çok düşük gösterdiğini ima ederek kurumu tiye aldı: ”Bu minnak fiyat artışlarını görünce tüm otomobilleri TÜİK’in stokladığını da düşünebiliriz.”

Özpeynirci, ”TÜİK, bu zamlarla otomobil bayileri açsa, başka kimse satış yapamaz, önünde çok uzun kuyruklar oluşur” dedi.

'DIŞ GÜÇ MÜ DEDİNİZ? GEÇİNİZ'

Merkez Bankası eski Başkanı ve İYİ Partili Durmuş Yılmaz ise 'dış güçler' söylemlerine tepki gösterdi. Yılmaz, "Bankalar düşük faizden aldıkları Türk lirasını yüksek faizden devlete uzun vadeli borç veriyor ya da kredi olarak kullandırdıkları kişiler döviz alıyor, TL değer kaybediyor. Dış güç mü dediniz, geçiniz" dedi.

YABANCILARIN ENFLASYON BEKLENTİLERİ YUKARI YÖNLÜ

Gevşek para politikası tercihi ve petrol fiyatlarındaki artış TÜFE beklentilerinin yukarı yönlü hareketine sebep oluyor.

MUFG Bank EM Araştırma Müdürü Ehsan Khoman bozulan fiyatlamalar, enflasyonun yüksek trendi ve zayıf liranın TCMB’nin öngördüğü enflasyon tahmin patikasından daha zorlu bir enflasyon görünümüne işaret ettiğini söyledi.

Coex Partners Stratejisti Henrik Gullberg’e göre mevcut durumu tersine çevirecek tek şey “agresif” bir faiz artışı yapılması ve enflasyonun aşağı yönlü patikaya girene kadar sıkı para politikası uygulanması.

Gullberg “Ancak bunu yaparak daha zayıf iç talebi ve böylece daha düşük bir büyümeyi kabul etmeniz gerekir. Şu aşamada bunun tolere edilmesi mümkün gözükmüyor” değerlendirmesini yaptı.

İTO VE TÜRK-İŞ VERİLERİ YÜKSELİŞE İŞARET ETMİŞTİ

Enflasyon açısından öncü gösterge olarak değerlendirilen İstanbul Ticaret Odası (İTO) perakende ve toptan fiyat endeksleri ile Türk-İş gıda fiyatları endeksi kasım ayında yükselişe işaret etmişti. İTO verilerine göre perakende fiyatlardaki artış hızı 18 yılın zirvesine çıkmıştı.

İstanbul'da perakende fiyatlar kasımda bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 24,05 artış kaydetti. Aylık bazda artış yüzde 4,71 oldu.

Üretici fiyatları açısından öncü göstergelerden biri olan toptan eşya fiyat endeksi ise Kasım'da yıllık yüzde 34,08 arttı. Aylık bazda artış ise yüzde 6,77 olarak kaydedildi.

İTO: Sivri biber yüzde 28,67 ile fiyatı en çok ürün oldu

Türk-İş gıda endeksinde de rekor artış kaydedilmişti. Türk-İş'in verilerine göre Ankara'da gıda fiyatları Kasım'da aylık yüzde 3,18, yıllık yüzde 26,82 arttı.