Türkiye borç kıskacında

Mehtap ÖZCAN ERTÜRK/SÖZCÜ - Merkez Bankası'nın dün yayınladığı yılın ilk Finansal İstikrar Raporu'na göre, vatandaşın banka, finansal kurumlara, TOKİ ve varlık yönetim şirketlerine 574.6 milyar lira borcu var. Borçlu sayısının ise yaklaşık 32 milyon olduğu tahmin ediliyor. Hanehalkının tasarruf ve fonları ise 1 trilyon 253 milyar liraya ulaştı.

Öte yandan gelir dağılımındaki bozulma da dikkat çekiyor. TÜİK'in gelir ve yaşam koşulları raporuna göre, yüzde 20'lik nüfus grupları itibarıyla en fakir grubu oluşturan haneler toplam kullanılabilir gelirin yüzde 6.2'sine sahip iken, en zengin yüzde 20'lik hanelerin toplam harcanabilir gelirden aldıkları pay yüzde 47.27'yi buluyor. Yani, zenginin geliri artarken, dar gelirlinin ise borçları büyüyor.

BATIK KREDİLER ARTTI

Hanehalkının finansal varlıklarının yaklaşık dörtte üçünü tasarruf mevduatı, borçlarının ise neredeyse tamamını bireysel krediler oluşturuyor. Hanehalkı borçlarının yüzde 89.8'i bankalara, kalanı ise finansman şirketleri, TOKİ ve varlık yönetim şirketlerine dağılmış durumda. Vatandaş, bankalara 516.1 milyar lira, finansman şirketlerine 17.3 milyar lira, TOKİ'ye ise 20.4 milyar lira borçlu. Diğer taraftan, bankalar kanuni takibe düşmüş geri ödenmesi zor kredileri, belli bir oranda indirim yaparak varlık yönetim şirketlerine (VYŞ) satıyor. Kredi borcu olan kişi banka ile değil, o şirket ile muhatap oluyor. Varlık yönetim şirketlerine satılan borçların toplamı ise 2018 Mart ayında yüzde 24.1 artışla 20.8 milyar liraya ulaştı.

TAHVİL VE BONOYA İLGİ

Finansal varlılıkları mart ayı itibarıyla 1 trilyon 253 milyar liraya ulaşan hane halkının varlıklarının 591 milyar lirasını TL tasarruf mevduatları oluşturdu. Döviz mevduatı ise yüzde 1.9 artışla 90.5 milyar dolara ulaştı. Ayrıca, finansal varlıklarından hisse senedine giden miktar da 50.9 milyar TL'den 68.5 milyar TL'ye yükseldi. Vatandaşın tahvil ve bonolara olan ilgisi de dikkat çekti. Tahvil ve bonolardaki varlıklar bir yılda yüzde 52.7 artışla 26 milyar liraya ulaştı. Özel sektör tahvil ve bonoları yüzde 77 oranında artışla 18.8 milyar liraya çıktı. Diğer yandan, Merkez Bankası, raporda gerçek değeri kesin olarak bilinmemekle birlikte Türkiye'de yastık altında tutulan 2.200 ton altın bulunduğunu ve bunun toplam değerinin 400 milyar TL'nin üzerinde olduğu tahmininde bulundu.

KREDİ İLE MEVDUATTA FAİZ MAKASI AÇILDI

Merkez Bankası'nın yayınladığı Finansal İstikrar Raporu'nda tüketici kredisi ile tasarruf mevduatı arasındaki faiz farkının yılın ilk çeyreğinde arttığına da işaret edildi. Merkez Bankası raporunda “2018 yılı itibarıyla bireysel kredi büyümesindeki yavaşlama eğilimi devam ederken, tasarruf mevduatındaki büyüme, TL tarafında belirgin olmak üzere, hızlanmaya başlamıştır. Son bir yıllık dönemde artan fonlama maliyetleri, kârlılık motivasyonu ve risk algısının etkisiyle tüketici kredisi maliyetleri yükselmiş, mevduat faizleri ise tüketici kredilerine nazaran daha sınırlı artmıştır. 2018 yılında dengelenme sürecine giren kredi büyümesi birinci çeyrek kredi eğilim anketi ile değerlendirildiğinde teminat ve vade kanallarından finansal koşulların sıkılaşma yönünde olduğu görülmektedir. Bu gelişmelere bağlı olarak, tüketici kredisi-tasarruf mevduatı faiz farkı bu rapor döneminde bir miktar artmıştır” değerlendirmesi yapıldı.