Türkiye neden dünyanın en yüksek enflasyona sahip üçüncü ülkesi?
Enflasyon karşısında alım gücünün hızla erimesi, yurttaşları sefalet sınırına getirirken Merkez Bankası Başkanı Şahap Kavcıoğlu, küresel enflasyona dikkat çekti. Peki Türkiye'deki enflasyonun nedenleri neler?
GERÇEK GÜNDEM - Mart ayı ile birlikte enflasyon yüzde 61,14'e dayandı. Merkez Bankası Şahap Kavcıoğlu, TCMB'nin 2022 yıl sonu enflasyon tahminini yüzde 23,2'ten yüzde 42,8'a çıkardığını duyurdu. Öte yandan Kavcıoğlu, Merkez Bankası'nın 2023 yıl sonu enflasyon tahmininin yüzde 12,9, 2024 yıl sonu tahmininin yüzde 8,3 olduğunu söyledi.
AKP'li Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ise, "Faiz sebeptir, enflasyon neticedir. Beraber yürüdüğümüz arkadaşlarımızdan faizi savunanlar, kusura bakmasınlar. Bu yolda ben, faizi savunanla beraber olamam, olmam" demişti. Ekonomi programını; yatırım, istihdam, üretim, ihracat ve cari fazlayla büyüme üzerine bina ettiklerini ifade eden Erdoğan, ''Faizi indireceğiz ve indiriyoruz. Bilin ki enflasyon da inecek, daha da düşecek" ifadelerine yer vermişti.
Türkiye ise geçmişte birçok kez faiz oranlarını indirdi fakat TL’nin sert değer kaybetmesi ve bu adımların enflasyonu körüklemesiyle faizleri tekrar yükseltmek zorunda kaldı.
KAVCIOĞLU'NDAN KÜRESEL ENFLASYON VURGUSU
Bugün yılın ikinci enflasyon raporuna ilişkin sunum yapan Merkez Bankası Başkanı Şahap Kavcıoğlu ise, ''Enflasyonda tüm alt gruplarda artış gözlendi. Küresel emtia fiyatlarındaki güçlü artışlar da belirleyici oldu. Emtia fiyatlarında martta en yüksek artışlar kaydedildi. İthalat fiyatlarındaki artışın yanı sıra tedarik zinciri aksaklıkları ve yüksek taşıma maliyetleri enflasyon görünümünde olumsuz etki yapıyor. Gıdada riskler belirginleşti. Çatışmayla uluslararası emtia fiyatlarında yüksek artışlar gözlendi. Uluslararası gıda fiyatları, tarihsel olarak en yüksek seviyesine ulaştı. Yılın ilk çeyreğinde küresel tedarik aksaklıkları sürdü. Çin salgın tedbirlerini sıkılaştırması tedarik zincirinde iyileşmeyi sınırlıyor'' dedi.
TÜRKİYE'DE ENFLASYONUN NEDENİ KÜRESEL Mİ?
Merkez bankasının faiz indirimleri sonucu yaşanan kur şoku sonrası enflasyon artarken, Kavcıoğlu ise dünyada artan fiyatlara dikkat çekti.
Ancak şu ana kadar 24 ülke ve Euro Bölgesi'nin mart ayı enflasyon verileri açıklandı. Türkiye bunlar arasında en yüksek ikinci yıllık enflasyona sahip oldu. İlk sırayı yüzde 72.7 ile Zimbabve aldı. Zimbabve'de artan enerji ve ekmek fiyatları bir dizi diğer zammı tetikledi ve Haziran 2021'den bu yana en yüksek enflasyon oranına ulaşıldı.
Türkiye'nin ardından şu ana kadar açıklayanlar arasında en yüksek 3. enflasyona yüzde 34.7 ile İran sahip oldu. İsviçre yüzde 2.4 ile şu ana kadar mart verisini açıklayan ülkeler arasında en düşük enflasyona sahip ülke olarak öne çıktı.
TARIMSAL GİRDİ MALİYETLERİ ARTIYOR
Türkiye, dünyadaki yüksek gıda fiyatlarının yanında Türk lirasındaki sert değer kaybı ve kur şokunun getirdiği sorunlarla da boğuşuyor. Liradaki değer kaybı tarımsal girdi maliyetlerini artırıyor. İthalata bağlı tarımsal üretim kalemlerindeki artış, gıda fiyatlarına doğrudan yansıyor. Gübre, yem gibi ürünlerin hem dolar bazında fiyatlarının artması hem de dolar/TL’deki sert yükselişe bağlı olarak fiyatlanması gıda üreticilerini zor durumda bırakıyor. Artan girdi maliyetleri de enflasyonu tetikliyor.
''ENFLASYONU BESLİYOR''
Konuya ilişkin 'Tasarruflar Yerine Tüketimi Destekleyen Ekonomi Modeli' başlıklı bir yazı kaleme alan ekonomist Mahfi Eğilmez, ''Bu politika, insanların bir bölümünün dövize yönelmesine yol açması nedeniyle karşımıza dolarizasyon denilen olguyu çıkarıyor. Döviz kuru arttıkça, üretimde kullanılan ithal girdilerin maliyeti yükseliyor. Bu artış ister istemez satış fiyatlarına yansıyor ve enflasyonu besliyor. Bu kez kurların ve enflasyonun daha fazla yükselmemesi için başka araçlar devreye sokuluyor. Sürekli döviz satışı yapılarak döviz kuru sabit tutulmaya çalışılıyor. Bu uygulama Merkez Bankası rezervlerinin erimesine ve eksiye geçmesine neden oluyor'' ifadelerini yer verdi.
''TUTAN TEK TAHMİN KURUN YÜKSELMESİ''
Erdoğan'ın ekonomi modelini de yorumlayan Eğilmez, ''Çok net görüleceği gibi faiz indirimi öncesinde pek kıpırdamayan enflasyonda faiz indiriminden sonra (kur artışının da etkisiyle) ciddi bir yükseliş yaşanmış. Bu durumda yeni gidiş yolunda faiz düşürülünce tutan tek tahmin kurun yükselmesi olmuş. Ne cari açık azalmış ne de enflasyon düşmüş, ikisi de artmış'' diye belirtti.
''ERDOĞAN CEHALETİNİN YARATTIĞI PAHALILIK''
Sosyal medya hesabından enflasyon rakamlarına tepki gösteren İktisatçı Mustafa Sönmez ise, ''Erdoğan'ın faiz indirmesiyle patlayan enflasyon, eylülde yüzde 20 bile değilken martta yıllığı yüzde 61'i geçti, Nisan için de yüzde 66,5 açıklanabilir. TÜİK, bayram dolayısıyla 5 Mayıs'ta açıklayacak. Nisan artışı yüzde 5 olsa bile yıllık yüzde 66,5'u buluyor. Erdoğan cehaletinin yarattığı pahalılık'' ifadelerine yer verdi.