Türkiye'de kürtaj araştırması: Yasal ama ulaşılabilir değil

‘Yasal Ancak Ulaşılabilir Değil: Türkiye’deki Kamu Hastanelerinde Kürtaj Hizmetleri Araştırması‘ sonuçlarına göre kürtaj hizmeti sağlayan hastane sayısında ciddi düşüş yaşandı.

Kadir Has Üniversitesi Toplumsal Cinsiyet ve Kadın Çalışmaları Araştırma Merkezi tarafından yürütülen ve bu yıl ikincisi düzenlenen araştırma 2016 yılı sonuçlarıyla kıyaslandığında kürtaj hizmetlerindeki düşüş bariz şekilde görülüyor.

2016 yılındaki aynı araştırmaya göre isteğe bağlı kürtaj hizmeti vermeyen hastane sayısı yüzde 12 iken, 2020’de bu oran yüzde 54’e yükseliyor. Sadece tıbbi zorunluluk halinde kürtaj hizmeti sağlayan hastane sayısı 2016’da yüzde 78 olarak kaydedilirken, bu oranın 2020 yılında yüzde 14’e düşmesi dikkat çekiyor.

Araştırma için Sağlık Bakanlığı Kamu Hastaneleri Genel Müdürlüğü’ne bağlı olan ve MHRS’ye göre kadın hastalıkları ve doğum bölümü bulunan 504 kamu hastanesi ve 14 şehir hastanesi olmak üzere toplam 518 hastane ile iletişime geçildi.

Gizli müşteri telefon anketi uygulanan araştırmada, 223 hastaneye telefonlara cevap vermemesi nedeniyle ulaşılamadı. Bu hastaneler pandemiden kaynaklı yoğunluk nedeniyle ulaşılamaması ihtimali göz önünde bulundurularak farklı zamanlarda tekrar arandı.

Toplam 295 kamu hastanesi ile görüşülen araştırmada, sadece 10 hastanede isteğe bağlı kürtaj hizmeti herhangi bir şart gösterilmeden sağlanıyor.

‘Yasak veya yasal değil’ yanıtı

İsteğe bağlı kürtaj hizmeti sağlamayan veya net bir bilgi vermeyen kamu hastanelerinden 55’i ‘yasak veya yasal değil’, 28’i ‘yapılmaması doktorun tercihi’, 11’i ‘devlette yasak’, 36’sı ‘devlette yapılmıyor’, dördü ‘prosedür/kural böyle’, dördü ‘üst merci tarafından onaylanmıyor’, ikisi ‘özelde de yaptıramazsın’, biri ‘günah’, sekizi ‘corona yüzünden yapılmıyor’, üçü ‘ekipman yok’, dokuzu ‘anestezi uzmanı yok’, yedisi ‘ameliyathane kapalı’ yanıtını verdi.

63 kamu hastanesi başka hastaneye yönlendirirken, 14 hastane ise telefonu araştırmacıların yüzüne kapattı.

Yalnızca yüzde 3’ünde

Araştırmaya göre, kadın hastalıkları ve doğum bölümü bulunan kamu hastanelerinin yalnızca yüzde 3’ünde isteğe bağlı kürtaj hizmeti veriliyor. Yüzde 5’inde kürtaj hizmeti ‘isteğe bağlı şartlı bir şekilde’ sağlanırken, yüzde 54’ünde ise isteğe bağlı yapılmıyor. Yüzde 14’ü sadece tıbbi zorunluluk durumunda hizmet verdiğini ifade eden hastanelerden yüzde 5’i bilgi vermezken, yüzde 19’u ise bölüm ya da doktorun olmadığını belirtti.

İstanbul’da yok

Ege, Doğu Marmara, Orta Anadolu ve Doğu Karadeniz’de isteğe bağlı hizmet verilmezken, ayrıca merceğe alınan İstanbul’da da ise isteğe bağlı hizmet veren hastane bulunmaması dikkat çekiyor.

10 haftaya kadar yasal

2827 sayılı nüfus planlaması hakkında kanunun 5’inci maddesine göre 10 haftaya kadar olan gebeliklerin isteğe bağlı olarak kürtajla sonlandırılmasına izin veriyor. Kürtaj için, kadın evli ise eşinin 18 yaşının altında ise ebeveyn rızası gerekiyor. Yasa gebeliğin 10 haftadan fazla olduğu ve kadının hayatını tehdit ettiği veya edeceği ya da doğacak çocuk ile onu takip edecek nesiller için ağır mağduriyet yaratacağı hallerde kürtaja izin veriyor.