Uzmanı anlattı: Koronavirüs aşısının nakli nasıl yapılacak?

BBC'ye konuşan Sağlık Bakanı Matt Hancock, aşının üretim tesisinden insanlara uygulanacağı son noktaya kadar nakledilmesinin "dev bir lojistik operasyon" gerektirdiğini söyledi. Aşı -70 derecenin üstüne en fazla dört kere çıkabiliyor, aksi takdirde bozuluyor. Bu derece, geleneksel dondurucu ve soğutucuların inebileceği sıcaklıkların çok altında.

Böylesi bir şeye ihtiyaç duyan pek fazla aşı olmadığı için buna dair yaygın bir altyapı da yok. Aşının üreticilerinden Pfizer da bunun zorluk yaratacağını kabul ediyor. İngiltere'nin tıp konusundaki başdanışman vekili Prof. Jonathan Van-Tam, Pazartesi düzenlediği basın toplantısında aşı üretimi ve dağıtımında normal zamanlarda bile pek çok sorun yaşandığını hatırlatmıştı.

Dağıtımı nasıl yapılacak?

Prizer'ın kısa vadede bir planı var. Aşı ABD, Almanya ve Belçika'daki Pfizer merkezlerinden dağıtılacak. Sonrasında kara ve hava yollarıyla nakledilecek, belli dağıtım merkezlerinde tutulacak. Son aşama ise o merkezlerden kliniklere ve hastanelere dağıtılması olacak. Wall Street Journal'ın aktardığına göre Pfizer bir iş çantası boyutunda, içi kuru buz dolu, GPS ile takip edilen ve açılmadığı takdirde 5 bin doz aşıyı 10 gün boyunca doğru ısıda tutabilen özel bir nakliye kutusu geliştirdi. Bu kutular nakliyenin ardından tekrar kullanılabilecek. Kutunun ucuz olmayacağı kesin. Bu tür kutular geliştiren Polar Thermal şirketinin satış direktörü Paul Harrison, sıradan kutuların beş gün yerine on gün, -80 yerine -8 dereceye kadar izolasyon sağlayacağını, 1.200 doz aşı taşımaya yetecek büyüklükte ve bu özelliklerde bir kutunun 5 bin sterlin (yaklaşık 55 bin TL) tutacağını belirtiyor.

Polar Thermals, karbondioksitten üretilen kuru buz yerine aerojel kullanıyor. Bu çözüm, geçen yıl baş gösteren küresel karbondioksit kıtlığının devam etmesi durumunda işe yarayabilir.

ABD Sıkıştırılmış Gazlar Derneği ise talep ne kadar artarsa artsın arz sıkıntısı yaşanmayacağını söylüyor.

Kaç gün dayanıyor?

Aşılar çözüldükten sonra beş gün daha dayanabiliyor. Fakat bu da uzun bir süre sayılmaz. İngiltere Kamu Sağlığı Kurumu, uzun vadede ülke genelinde merkezi depolama ve dağıtım sistemleri için hazırlık yapıldığını söylüyor fakat bu hazırlıklara dair detay paylaşmıyor. Günümüzde aşırı soğuk depolama yaygın bir şey değil ve aile hekimlerinin neredeyse hiçbiri bu imkana sahip değil. İngiltere'deki aile hekimleri, bu tip soğutuculara ihtiyaç duyulacağını vurguluyor. Southampton Üniversitesi'nden bulaşıcı hastalıklar uzmanı Dr. Mcihael Head, ellerinde bu tip soğutucular bulunan üniversitelerin, bunları aşı faaliyetleri için ücretsiz olarak kullandırabileceğini söylüyor. İngiltere'de üniversiteler koronavirüsün ilk dalgasında da benzer yardımlarda bulunmuştu.