Vegan beslenme nedir?
Prof. Dr. Canan Karatay'ın konuşması nedeniyle veganlık yeniden gündeme geldi.
Bir beslenme biçimi olan vegan ve vejeteryan kavramları kimi zaman birbirine karıştırılabiliyor. Vejetaryenlik ya da et yemezlik, çeşitli nedenlerle et, balık, kümes hayvanları tüketmemeye denir.
Vegan kelimesi, 1944 yılında Elsie Shrigley ve Donald Watson tarafından vejetaryen (vegetarian) kelimesinden türetilmiş. Veganizm, et ve süt ürünleriyle birlikte hayvan kaynaklı yumurta, bal, deri, süet, yün ve ipek gibi ürünleri de reddeder.” Veganlığın temelinde çevreyi koruma, sağlıklı beslenme, dini inanışlar gibi sebepler olsa da; en büyük neden, hayvanlara saygı... Günümüzde çiftliklerde hayvanların çok kötü şartlarda yetişmekte, eziyet görmekte ve bazılarının çok cani yöntemlerle öldürülmekte olduğu sır değil.
VEGAN BESLENMENİN SAĞLIĞA ETKİLERİ NEDİR?
Öte yandan vegan beslenme, dikkat edilmezse kalsiyum, protein, B12 vitamini ve D vitamini gibi bazı eksikliklere yol açabilir. Ancak iyi dengelenmiş bir vegan diyeti, son derece sağlıklı. Hatta bu tip vegan diyetin, çocuklar için bile uygun olduğu ortaya konmuş. Veganlığın bir yaygın çeşidi de, çiğ veganlık (raw veganism) olarak biliniyor. Çiğ veganlıkta hayvansal ürünlerle beraber, yüksek ısıda pişmiş her türlü yiyecek reddediliyor.
Peki veganlar ne yiyorlar? İnek sütü yerine soya sütü, peynir yerine tofu veya soya sütüyle yapılmış peynir, ymurta yerine nişastalı ve patates/kabak püreli karışımlar, yoğurt yerine de vegan maya ve soya sütüyle yapılan vegan yoğurdu yiyorlar. Vegan ürünlerin tadını diğerlerinden ayırmak çok zor, ayrıca bu ürünler çok lezzetliler. Yurtdışında veganlar için çok çeşitli ürün bulmak kolay; vegan burgerler, pizzalar, dondurmalar, kurabiyeler ve pastalar herhangi bir markette bulunabiliyor. Ancak veganlık Türkiye’de pek yaygın olmadığından, organik ürün satan marketler dışında bu ürünleri bulmak kolay değil.
VEGANLIKTA SU ÖNEM ARZ EDİYOR
Vegan beslenme piramidine göre her şeyin temeli su… Günde en az 8-10 bardak su tüketmek gerekiyor. 3-5 porsiyon sebze ve 2-4 porsiyon meyve yenebiliyor. Tahıllara gelince, onlar da 6-11 porsiyon kısıtlama olmadan tüketilebiliyor.
Et, süt, peynir yerine tüketilen besinlerin 2-3 porsiyon ve orta miktarda, aynı şekilde baklagillerin de yine orta miktarda 2-3 porsiyon yenmesi öneriliyor. Diğer beslenmelerdeki gibi, yağlar, tatlılar ve yemişler çok az miktarda olmak koşuluyla, arada bir öneriliyor.
Birçok ünlü, vegan tarzı yaşamı benimsemiş. Bunlardan bazıları Pamela Anderson, Joaquin Phoenix, Daryl Hannah, Alanis Morissette, Bryan Adams, Sinead O’Connor, Carrie Anne Moss, Natalie Portman ve Tobey Maguire.